Görelilik Kuramının Beyin Yakan Özellikleri

Kayıt
23 Ağustos 2015
Mesajlar
7
Tepkiler
2
Yaş
63
Fikirleri ve düşünceleri ile insanlık tarihinin en zeki insanları arasında yer alan Einstein'ın beyin yakan görelilik kuramı ve kuram içinde bulunan garipliklerine daha yakından göz atalım.

-Cisimler hızlandıkça, zaman cisim için daha yavaş akmaya başlayacaktır, ışık hızına ulaşıldığında zaman durmalıdır.

Uzayda hareket eden cisimler hızlandıkça, yani ışık hızına ulaştıkça zaman, cisim için (sadece hareket eden cismin fark edebileceği ve onun için geçerli olan bir durum) yavaşlamaya başlayacaktır. Burası kolay anlaşılabilir gibi geliyor değil mi? Peki, şimdi de ikinci maddeye geçelim.

-Cisimler hızlandıkça kinetik enerjilerinin bir kısmı kütleye dönüşür, durağan kütleye sahip cisimler hiçbir zaman ışık hızına erişemeyeceklerdir.

1. Kurala ek olarak, 2. Kuralda dolaylı yoldan cisimlerin ışık hızına hiçbir zaman ulaşamayacağını ekliyor. Birbiri içine giren ve ayrı ayrı düşünme isteyen 2 kurala odaklanmış ve anlamaya başlamışken, sıkı durun şimdi de 3. Kurala geçiyoruz.

-Cisimler hızlandıkça hareket doğrultusundaki boyları kısalmaya uğrayacaktır.

3. kuralı anlamamızı kolaylaştıracak küçük bir noktaya değinelim; 3. Kural cismin dışarıdan gözlemi sırasında fark edilir. Yani cisim bu durumun farkında değildir.

Özel görelilik, temel olarak mantığımıza ve sağduyumuza aykırı bir evren tanımlar. Einstein’ın tanımladığı evren, günlük yaşantımızda aktif olarak kullandığımız düşünme biçimimize, yaşantımıza ve mantığımıza tamamen ters bir evrendir. Einstein’ın teorisine karşı olarak bilim adamları bir açık bulmak amacı ile 100 yılı aşkın bir süredir sayısız deneye girişmişlerdir.

-İki ayrı yöne giden, iki farklı hıza sahip uçak deneyi.

İçlerinde çok hassas atom saatleri taşıyan uçaklar değişik yönlere doğru değişik hızlarla hareket ettirilmiş ve saatlerin kuramın hesaplarına yeterince uygun olarak yavaşladığı/hızlandığı gözlemlenmiştir. Yani, 1. Kural çürütülememiştir.

-Sadece saatte bir değişiklik olabilir düşüncesi ile başka büyük bir deneye girişilir.

Zamandaki yavaşlamanın sadece saatte meydana gelmediğini, gerçekte yaşandığının kanıtı ilk olarak nötrinove mü-mezon deneylerinde ortaya çıkmıştır. Güneşten dünyamıza gelen nötrino müonların ışık hızına çok yaklaştıkları (%99.5) için ömürlerinin (yaşam sürelerinin) Dünya'da üretilen durağan olanlara göre çok daha uzun olduğu görülmüştür. Yani, 2. Kural da çürütülememiştir.

Yapay olarak ışık hızına ulaşabilme deneyleri yapılmaya devam edilmiştir.

Parçacık hızlandırıcılarındaki hızlandırma deneylerinde bugüne kadar kütlesi olan hiçbir cisim, atom veya elektron, ışık hızına çıkarılamamıştır. Hız arttıkça kütlesi de arttığı için ivmelendirilmesi zorlaşmaktadır. Yapılan tüm deneyler teoriyi çürütmeye yaramadığı gibi, güvenilirliğini arttırmıştır. Ancak hala deneyler devam etmektedir.

Peki, Einstein dünyada yaşayanların mantığına ters gelen bu yeni evren kurallarını nasıl düşündü? İşte, o hala merak konusu. Bazı kaynaklar ise Einstein'in bu düşüncelere çocukluğunda aldığı ve daha sonra sürekli incelediği kabala eğitimi sayesinde ulaştığını savunmaktadırlar.

Görelilik Kuramının Beyin Yakan Özellikleri.jpg


İlgilenenlere kitap önerisi:

Tanrı'nın Formülü
Yazar: Jose Rodrigues Dos Santos


1951 sonbaharı: İsrail'in ilk başbakanı David Ben Gurion, Albert Einstein'** tanışmak için Princeton'a gider. Ziyaretinin amacı nükleer silah elde etmektir. Atomla başlayan gizli sohbetleri hızla Tanrı'nın varlığına doğru yönelir. Einstein Tanrı'nın formülünün peşindedir. Dünya düzenini tepe taklak edebilecek bir önemde olduğu için CIA de bu belgenin izini sürmektedir.


Günümüz Kahire'si, Tahrir Meydanı: Kriptolog ve tarih profesörü Thomas Noronha'nın hayatı, çekici İranlı bir kadın olan Ariana Pakravan'ın, çok gizli bir elyazmasını deşifre etmek için yardımını istemesiyle alt üst olur. Albert Einstein imzalı elyazmasının başlığı Tanrı'nın Formülü'dür. Bu formülü deşifre edebilecek tek uzman Noronha'dır. Bunun farkında olan tüm güçlerse Noronha'yı izlemektedir. Kendisiyle birlikte dünyanın da kaderini ilgilendiren bu formül pandoranın kutusuna dönüşmek üzeredir.

Tanrı'nın Formülü, zamanın başlangıcına, evrenin kökenine ve hayatın anlamına dair bu müthiş macerada kuantum fiziğini dinle, Batı felsefesini Doğu mistisizmiyle buluşturan "Tanrı var mı? Doğum ve ölüm nasıl şeyler? Evren sonsuz mu yoksa bir gün yok olacak mı?" gibi insanlığın her zaman üzerine kafa yorduğu sorulara da bir cevap ararken okurlara unutamayacakları bir macerayı da sunuyor.

Tanrı'nın Formülü bilimin hâlâ keşfetmeye çalıştığı biricik yer olan dünyadan ve onun başlangıcı ve sonundan bahsediyor. Hikâyenin konusu bilimsel ayrıntılara boğulmadan okuyucuyu ilk sayfadan sonuna kadar ele geçiriyor. Tanrı'nın Formülü sinemaya uyarlanacak kadar güçlü bir görsel algıya sahip. Peki, hikâyede ne anlatılıyor? Okuyucuyu bunu kendi başına keşfetme zevkinden mahrum bırakmayacağım. Ancak şu kadarını söyleyebilirim ki kitabı bir kez okumaya başladığınızda elinizden düşüremeyeceksiniz.
 

zgnrsn

MB Üyesi
Kayıt
17 Ağustos 2025
Mesajlar
7
Tepkiler
0
Meslek
Mühendis İTÜ 1971
Üniv
İTÜ 1971
Özel Görelilik teorisi dünya çapında hayranlık eşliğinde genel kültürün bir bileşeni haline gelmiştir ve popüler bilim dergilerinde bilime ilgiyi artırıcı konu olarak sıkça karşımıza çıkar. Fakat teknik özü detaylı olarak anlatılmaz ve çoğunluk, teoriyi içselleştirmeden genel kabul referansını dikkate alarak çıkarımlarının açılımlarını okumak durumunda kalır. Oysa, doğanın önemli sırlarını açıklayan ve zaman yolculuğu gibi çok ciddi çıkarımların bilimsel temelini öğrenmek önemlidir. "Hayatta mutlaka yapılması gereken 100 şey" adlı kitapta "özel görelilik teorisinin öğrenilmesi" kayda değer etkinlik olarak yer almaktadır.

Mühendis veya bilim insanları daha kolay anlayabilir; Bununla beraber anlaşılmadığı konusunda anekdotlar da vardır. Hatta Tübitak bilim teknik dergisinin bir sayısında "Einstein'ın katılamayacağı yarışma" başlığı altında ABD de kolay anlatım yarışması açıldığı işlenmişti.

Benim teori ile ilgim kulaktan dolma idi. Daha sonra "Evrenin yaşı hesabı" na ilgim sebebiyle ciddi ilgilenmek durumunda kaldım. Bu konudaki araştırmalarım çoğunluğun teorinin teknik özünden bihaber olduğunu gösterdi. Evet okumuşlar, fakat mantıklarının zorlandığı bir noktadan sonra -sorgulama ve irdelemeyi bırakıp- düz okumaya geçmişler ya da rasyonalizasyonu (akla uydurmayı) tercih etmişler. Bu durum çok ilginç.

Oysa teorinin teknik özü çok kolay anlatılabiliyor. Üstelik Einstein 1916 yılında yazdığı ( "İzafiyet Teorisi", çev. G. Aktaş, Say yay. İst." ) kitabında. Ben biraz daha kolaylaştıracağım.

sürecek...
İlgili tarihte otomatik birleştirildi:

Özel Görelilik teorisinin Mentalitesi

Linki görmek için izniniz yoktur Giriş yap veya kayıt ol.


1- Şekilde K sabit referans sistemi (Einstein'ın düşünsel deneyinde gar veya peron) K' rölatif sistem (tren)
2- T0 anında K ve K' sistemleri O noktasında iken bir foton salınıyor.
3- T1 anında K' A noktasına, foton ise B noktasına ulaşıyor.
4- K sabit sistemdeki deneyci ışık hızını ölçüp c ( =~300 000 km/s) değerini buluyor ve OA / (T1 - T0) bağıntısı ile de c değerini teyit ediyor.
5- K' rölatif sistemdeki deneyci de ışık hızını ölçüp c değerini buluyor; fakat HIZ = L / t = mesafe / süre = AB / (T1 - T0) bağıntısı c değerini onaylamıyor. Çünkü AB < OB . Ölçmek deneysel bir eylemdir ve c değerini vermiştir; Lorentz, Poincaré ve Einstein bu sorunu iş ediniyorlar.
6- Daha önce gerçekleştirilen Michelson-Morley interferometre deneyi ether hipotezini desteklemeyince Fitzgerald, ether hipotezini kurtarmak için uzunluk boyutu büzülmesi parlak fikrini ortaya atmıştı.
7- Boyut birimlerini değiştirmek fikri Lorentz'i etkiliyor. Hız = L / t bağıntısında "pay" terimi rakamsal olarak büyütür, "payda" terimi küçültürsek bölme işlemi c değerini verir düşüncesiyle Lorentz dönüşümlerini üretiyor. Birim metre etalonu kısa olduğunda metre çubuğunu yatırarak yapılan uzunluk ölçümünde L nin rakamsal/nümerik değeri büyür. Benzer olarak birim saniye uzunluğu artarsa t sürenin nümerik değeri küçülür.
8- Göreli hızla giden K' sisteminde (trende) gidiş doğrultusundaki uzunluklar kısalır; zaman temposu yavaşlar çıkarımının akıl yürütmesi budur.
İlgili tarihte otomatik birleştirildi:

Bu anlatımda tren, hareketli cisim olarak konuyu günlük ortama taşımak için Einstein'ın seçimidir. Aslında Lorentz, Poincaré (ve belki Einstein da) dünyayı esas alarak analiz yapmışlardır. Einstein, ilk özgün makalesinde hareketli bir cismin üzerindeki hayali bir ışık kaynağından salınan ışınların cisimden daima c değerindeki hız ile uzaklaşacağını ana eksene koyan bir analiz sunar. Yani evreni bir cisim ve bir fotona ibaretmiş gibi ele alır; bu ilk makale oldukça muğlaktır.

Teorinin teknik özünün veya başlangıç mentalitesinin anlaşılmasını önemsiyorum. Burada paylaştığım kolay anlatım için YORUMLARINIZI BEKLİYORUM.
İlgili tarihte otomatik birleştirildi:

4- K sabit sistemdeki deneyci ışık hızını ölçüp c ( =~300 000 km/s) değerini buluyor ve OB / (T1 - T0) bağıntısı ile de c değerini teyit ediyor.
Tekrar okuduğumda OB düzeltmesi gerekti. Özür dilerim.

Teorinin teknik özünün anlaşılması ve içselleştirilmesi önemlidir. Belki bazı sürprizler de çıkabilir. Lütfen itiraz etmekten çekinmeyiniz.
 
Son düzenleme:
Yukarı Alt