Merhabalar sizlerinde merak ettiğiniz bir konu ileride uzayda ne giyeceğiz ve uzay elbiseleri hakkında olacak. Yerküre dışında bulunan arkadaşlara da selam olsun. Tahmin ettiğiniz üzere bu yazıda ele alacağımız konu astronotlar için tasarlanmış özel kıyafetler olan uzay elbiseleri. Nasıl ki dünyada şık görünmek için takım elbiseler giyiyor ve rahatımıza düşkünlüğümüzden kaliteli ve esnek kumaşlar alıyorsak dış dünyaya çıkan kozmonotlar da aynı şekilde estetik görüntü ve rahatlığı bir arada bulunduran özel tasarım takımları giyiyorlar. Peki nedir bu uzay elbiselerin özellikleri ve kullanımı nasıldır?
Öncelikle giyilen elbise tüm vücudu çepeçevre sarmalı ve aşırı sıcaklığa da dayanıklı olmalıdır. Bunu sebebi kanı vücutta tutmak, akışı sağlamak ve basınç dengesini ayarlamaktır. Uzay aracının kalkıştaki(ilk anda 180 km,yerden 4500 mt yükseklikte ses hızı geçiliyor) ve atmosferi geçip uzay boşluğuna girerken yaptığı hız gereği araçtaki canlıların vücut ağırlığı artar. Kan akışı dengesiz bir hal alarak vücudun herhangi bir yerinde toplanır. Kanın beyinden ayrılması gibi bir durumda ise ölüm gerçekleşir. Buna sebebiyet vermemek için elbise bedeni sıkar ve kanı dengede tutar.
İlginizi çekebilecek diğer yazımız: Uluslar Arası Uzay İstasyonu
Uzay elbisesini giymemiş bir astronot adım attığı gezegenlerde hiçbir harekette bulunamazdı. Neden dediğinizi duyar gibiyim. Çünkü elbiseyi giymese nefes alamazdı nefes alamayınca da haliyle enerjisi olmayacak ve hareket edemeyecek tabii olarak da ölümü gerçekleşecekti.
Astronot mekiğe girdiğinde ne yapmalı?
Mekikte kıyafet giyilmesine gerek yoktur, isterseniz kendinizi Hawaii’de hissetmek için çiçekli şortunuzu ve askılı elbisenizi giyebilirsiniz. Ama limonatanızı içemeyeceksiniz. Çünkü yerinde durmayacak ve yer çekimsiz ortamda peşinde koşmaktansa suni basınç ve saf oksijenle doldurulmuş kapalı odada, uzayda olmanın tadını çıkarmayı tercih edeceksiniz. Sağlıklı olanı kapsül tulumu giymek ve yeryüzündeki hekimlere tulumda ki cihazların sinyallerinin gitmesini sağlamak ve sağlık durumunuzu öğrenmek olası bir tehlikede de müdahaleyi kolaylaştırmak olacaktır.
Elbisemiz sıcağa dayanıklı olmak zorunda dedik ki aşırı ısı artışında damarlarımız patlayıp kanımız fışkırmasın ve iç organlarımız haşlanmasın. Peki bunu nasıl sağlıyorlar? Şöyle ki takımı iki katlı dizayn etmişler. Alt katı vücut sıcaklığını dengede tutmaya yarayacak soğuk su akımı sağlayan panellerle kaplı. Üst kat dediğimiz ikinci bölüm ise iç kısmı hava ile şişirilmiş ve yüzeyi 15 kattan oluşan radyasyon ve uydu/göktaşları çarpmalarına dayanıklı plastik ve alüminyum tabakalardan oluşmuştur.
Uzayda bu kat kat yapılmış giysideyken nasıl yemek yiyip, tuvalete gideriz sorusunun cevabını da vermeden geçmeyelim. İnsan zekasıyla tasarlanan ve yine insan hizmetine sunulan kıyafet elbette ki giyenin ihtiyaçlarını karşılamak zorunda. Elbisenin arka tarafında sırt çantası vardır. Bunun içinde ise panellerdeki su akışını sağlayan, dünya ile bağlantıyı gerçekleştiren cihazlar ve yiyecek içecek bulunduran küçük çantalar var. Bir düğme ile astronotun ağzına gelen bu komprime yiyecekler ve içeceklerin boşaltımı da yine elbise içindeki özel keselerle sağlanır. Ayakkabıları da elbiseyle eş değer yapısal özelliklere sahip basit bir bot görünümünde olan giyeceklerdir.
Bugün bu elbiseler ve buna yakın tasarımda olanlar ince çocuk hastalıkları vb. durumlarda halka arz ediliyor. Bunların da tasarım ve yapımı yine Nasa tarafından gerçekleşmektedir. Yukarıda Apollo 11’de giyilen uzay elbisesini görüyoruz.
Tasarımlarına devam edilen uzay elbiseleri artık günümüzde daha hafif, taşınması ve kullanması daha kolay giyecekler haline geldi. Bakınız Mars’ta giyilmek üzere tasarımı yapılan bir kıyafet ve onun hakkında yazılmış bir makalenin çevirisi:
‘Ulusal havacılık ve uzay dairesi yakın zamanda kendi uzay kostümünü ortaya çıkardı. Tarzı 1980’lerin bilim kurgusunu akıllara getirse de bu astronot giysisi gelecek için tasarlandı. Bu, Nasa’nın araştırmacıları Mars üzerinde yürürken ya da asteroit içine sondaj yaparken koruyacağını umduğu giysinin ikinci modeli. Amy Ross açıklıyor: ”Uzay kostümü modeli nereye gittiğinize ve ne yaptığınıza dayanır.” O uzay kostümü tasarımcısı Houston Texas’daki Johnson Uzay Merkezi’nde çalışıyor.
Z-2’nin en önemli özelliklerinden biri de alt vücut esnekliği. Bu kıyafet astronotların yürüyüş tırmanış ve dünya dışındaki manzaraları keşfetmelerinde olduğu gibi çökmelerine olanak sağlar.
Kasım ayında, deneme için Nasa hazır bir prototip bulunduracak. O, mavi parlak eklemeler Tron-like’ı konuk edecek. Neden mi? Bu internette düzenlenen bir ankette halk tarafından seçildi. Ne yazık ki, Nasa’nın giysinin son sürümü üzerinde estetik eklentiler için bir planı yok. Uzay ajansı yeni dış giyimin 2018 yılındaki roket fırlatımı için hazır olmasını umuyor.