Uçakta yangın çıkarsa ne olur? Havacılıkta her şekilde tüm kurallar ve de gereksinimler eksiksiz olarak yerine getirilmelidir. Bütün ihtimaller gözetilmeli, gerekli olan ihtiyacı sistemler her daim faal olarak bulunmalı ve kontrolleri belirtilen zaman aralıklarında gerçekleştirilmelidir. Uçuş öncesi bu sistemler kontrol edilir ve hiçbir problem olmadığına emin olunarak uçuşa geçilir.
Havayolu taşımacılığını kullanan okuyucularım bu kısımları gözlerinde şu şekilde canlandırabilirler. Uçağa bindiniz, yerinizi aldınız. Bütün yolcular uçağa yerleşti, kapı kapandı. Biz bu işleme boarding diyoruz. Belki kabin görevlilerinin ”boarding completed” dediklerini duymuş olabilirsiniz. Bu süreç öncesinden başlayıp, uçak içerisinde bazı yolcular tarafından “artık neyi bekliyoruz” olarak yorumlanan bu vakit içerisinden güvenlik önlemlerinin %100 olması için kontroller ve gerekli prosedürler uygulanmaktadır. Kısa bir ön bilgiden sonra yazıya geçmek istiyorum.
Uçaklardan bulunan belli başlı sistemleri yavaş yavaş belli aralıklarla aktaracağım. Bugün ilk olarak yangın ve yangın koruma sistemlerinden bahsedeceğim.
Uçak üzerinde sayısız elektriksel donanım bulunmakta, motorlar ve diğer bölgeler içerisinde belli sebeplerden muhtemel yangınlar olabilir. Bu bölgelerden biride uçuş kabinidir. Çok farklı sebeplerden bir yangın meydana gelebilir, kimi zaten teknik kökenli bir arızadan kimi zaman yolculardan kaynaklılar olabilir. Note 7 telefonlarının hatırlayacaksınızdır. Bu benzeri olaylar yaşanabilir örneğin bir laptop alev alabilir. Oluşabilecek tüm bu yangınları önlemek ve gerçekleşirse en az zarar ile en güvenli şekilden söndürmeyi sağlayan sistemlere sahibiz uçaklarda.
Muhtemel yangın bölgeleri motorlar, kargo bölümleri, lavabolar, elektronik ve elektriksel bölgeler, iniş takımlarıdır. Bu bölgelere yerleştirilen ısınma dedektörleri, sıcaklık artış dedektörleri, alev dedektörleri yangın oluşumunun tespit edilmesini sağlar.
Küçük motorlu, jet motorlu vesaire birçok farklı uçak türünde gittikçe karmaşıklaşan sistemler yer alır.
Başlıca olarak ısınma, sıcaklık, alev, duman ve CO dedektörleri yangın oluşabilecek bölgelerde bulunur. Jet motorlu uçaklarda bunlara ilaveten gelişmiş olan optik sensörler, radyasyon tespit dedektörleri, yanıcı karışım dedektörleri bulunur.
Uçaklarda yangını oluşan maddelerin kategorileştirilmesine istinaden 4 farklı yangın tipi meydana gelebilir.
A tipi yangın ahşap, kumaş, kağıt, kauçuk, plastik gibi parçaların
B tipi yangın yanıcı sıvılar, petrol, yağlar, boyalar, alkol gibi maddelerin
C tipi yangın elektrik donanımlarının
D tipi yangın mg, ti gibi metallerin çıkardığı yangın tipidir.
Yangın tespitinde;
- Thermal Switch
- Thermocouple
- Continuous-loop
Sistemleri bulunur. Adından anlaşılacağı üzere sürekli döngü sistemi gelişmiş uçaklarda mevcut olan komplike bir sistemdir. Üstün algılama performansı ve kapsama alanı sunar.
Duman dedektörleri ışığı algılayan ve iyonizasyon ile çalışan 2 tip barındırır. Işığın kırılması tipi dedektörler duman tarafından kırılan ışığı algılar. İçerisinde bir fotoelektrik hücre vardır. İyonizasyon tipi dedektörlerde dumandan dolayı oluşan iyon yoğunluğunun farkı ölçülür.
CO, alev vb dedektörler ile yangın oluşumu tespit edebiliyoruz.
Peki yangını etkisiz hale getirme yöntemleri nelerdir?
Halojenik hidrokarbonlar, asal soğuk gazlar, su ve kuru tozlardır.
Kuru tozlar A, B, C sınıflarındaki yangınlarda kullanılır. Halon 1211 ve su kokpit içi yangınlarda kullanılır. CO2 en etkili söndürme maddelerinden biridir. Motor yangınlarında ağırlıklı olarak kullanılır. Havadan ağır bir gazdır yanan yüzeyin havayla temasını keser.
Yangın tespiti ve söndürülmesi sistematik adım adım;
- Yangın oluşumu veya belirtileri ilgili sistemler tarafından tespit edilir.
- Tespit edilen bilgiler kokpite uçuş ekibine aktarılır.
- Gerekli söndürücü sistem aktive olur ve yangın söndürülür.
Hava araçlarında her bölgesinde çıkabilecek yangın ve şekillerine göre kesin önlemler alınmasına ek olarak yüksek teknoloji ürünü bu araçlarda bütün sistemler yani oluşabilecek her türlü olumlu veya olumsuz duruma karşı geliştiren bir prosedür bulunur, eksizsizdir. Uçaklar en güvenli ulaşım araçlarıdır.
Keyifli uçuşlar dilerim!