El Ceziri ile başlayan sibernetik çalışmaları yüzyıllardır gelişerek günümüzdeki halini almıştır. Şimdi ise binlerce bilim adamı ve biz adaylar sibernetiğin temsilcisi olmuşuzdur. İlk çağlardan beri insanlar insan hareketlerini kolaylaştırmak ve güçlendirmek için çeşitli mekanizma ve sistemler icat etmiştir. Günümüzde artık bu seviye daha da ileri taşınmış, insan ve hayvan hareketlerini taklit edene mekanizmalar icat etmeye ve geliştirmeye başlamışızdır.
Hollandalı bili adamı Theo Jansen’ın Strandbeest olarak ta anılan belli prensiplerden yararlanarak geliştirdiği ve kendi adını verdiği Theo Jansen Mekanizması 4 ayaklı hayvan hareketlerinden ve insan eklem hareketlerinden esinlenerek yapılmış kinetik bir mekanizmadır.
Theo Jansen Kimdir, Amacı Nedir
Daha üniversitede fizik okurken üniversiteyi bırakıp 7 yıl boyunca resim eğitimi aldıktan sonra dünya çapında kinetik heykelleriyle ünlenen bir sanatçıdır. “Onlar benim hayvanlarım, onları çok seviyorum ve sadece ben öldükten sonra onlara kim bakacak diye endişeleniyorum” diyerek Delilik ve dahilik arasındaki farkı bir kez daha sorgulatan Theo Jansen aynı zamanda bilimi sanatı birbirinden ayıran tek şeyin akıl olduğunu savunuyor.
Theo Jansen Mekanizması’nın altında yatan temel fikir kendi kendine hareket edebilen mekanizmalar üretmektir. Aynı amanda geleceğe yönelik yapılan robot çalışmalarında da rol almak istemektedir. Hali hazırda büyük boyda rüzgar yelkenleri eklenerek kendi kendine hareket edebilen Theo Jansen Mekanizmaları yapılmıştır.
Son yıllarda BMW, BOSTON DYNAMICS gibi şirketler bu mekanizmaya büyük ilgi göstermiş ver arge çalışmaları başlatmıştır. Şuan bizzat mucidi tarafından mekanizmayı yapay zekayla hareket ettirme çalışmaları sürmektedir. Bu amaçla Jansen kendi mekanizmasını engellerden kaçabilen yeni yollar keşfedebilen eserler haline getirmeye çalışıerken suyun akışından ilham aldığını söylemiştir.
Theo Jansen Mekanizması Nasıl Çalışır
Groshoff Teoremine göre mekanizmada parçaların boyutlarının birbirine oranı hareket özelliklerini belirlemektedir. Krank diye tabir edilen uzuv, sabit uzva göre tam bir dönme yada bunun yerine salınım hareketi yapar. Bu teorem jansen mekanizmasını genel anlamda tanımlamaktadır. Ayrıca mekanizma uzaysal hareket eden mekanizmalar sınıfındadır. Yani doğrusal ve paralel hareket eden mekanizmalar gibi hareket düzlemi sabit değildir.
Jansen Mekanizmasını sanatsal açıdan ön plana çıkaran noktalardan biride birçok mekanizma sisteminin bir arada kullanılmasıdır. Mekanizma üzerinde “Dört Çubuk Mekanizması, Hızlı Dönüş Mekanizması, Eğri Üreteçleri, İskoç Boyunduruğu” gibi mekanizmalar bulunmaktadır. Bu da Theo Jansen Mekanızması’ nı mekanizmalar sistemi haline dönüştürmektedir. Bu konuda kısaca şöyle diyebiliriz:
Dört Çubuk mekanizması gibi lineer ve tek düzlemde paralel hareket ederken aynı zamanda ayak uç noktaları da Eğri Üreteçleri gibi hareket edebilmektedir. Buda bu mekanizmayı kullanşlı, sanatsal ve işlevsel hale getirmektedir. Ayrıca mekanizmalardan oluşan bir mekanizma olması da diğer mekanizmalardan farklı kılan bir artı noktasıdır.
Jansen Mekanizması Nasıl Yapılır Nerede Kullanılır
Jansen Mekanizması kısaca eşit ölçüde çubuğun üst ve alt kısımlarına iki dik üçgen ve bu üçgenlerin köşelerinde bir dairenin kenarına iki uzun çubukla bağlantı yapılması daha sonrasında karenin köşesi ve dairenin merkez noktasının sabitlenmesiyle yapılabilir.
Jansen Mekanizması daha yeni ortaya çıkmış bir mekanizma olduğu için günümüz makinelerinde pek kullanım alanı yoktur. Daha çok bazı makinelerde kullanılan parçaların birleşiminden oluşmuştur.
Amaç geleceğe yönelik olup şimdilik BMW ‘nin yeni nesil araba tasarımlarında ve Google’nin arge çalışmalarında kullanılmaktadır. Buna rağmen Theo Jansen’ın mekanizmaya yapay zeka ekleme çalışmaları sürmekte Halihazırda kendi kendine hareket eden kinetik heykelleri kullanılmakta ve bu mekanizma Türkiye’de ODDÜ dahil dünya çapında birçok üniversitede geliştirme çalışmaları sürmektedir.