Her zamanki gibi tanımlardan başlayacak ve maddeler halinde televizyonu tanıtacağım. Televizyon, benim tanımımla temel amacı uydudan başka cihazlarla, kabloyla veya kendi alıcısıyla aldığı dijital görüntü verisini ekrana aktaran cihazdır. Televizyonlar, çözünürlüğüne, markasına ve boyutuna göre çeşitli fiyatlarda olabilir. 1000 TL’ye de sıfır ve çoğu kişiyi memnun edecek televizyonlar da bulunabilir, fiyatı milyonlarla ölçülecek özel televizyonlar da bulunabilir.
Gelin, sizle maddeler halinde televizyonları tanıyalım.
- Televizyonun Temel Bağlantıları
- Televizyonun Temel Devreleri
- Çözünürlük Kavramı
- Uydu Alıcısı
- Televizyonda Ses
- Televizyon seçiminde dikkat edilmesi gerekenler
- Son Notlar
Televizyonun Temel Bağlantıları
Bağlantıları kısaca yazalım ve bazılarını tanıtalım. Şunu belirtmek istiyorum, bir televizyonu bir bilgisayar kadar idrak ettiğim söylenemez. Bir süredir araştırma yapıyor ve not tutuyorum ama bilgisayarlara 10 yıllık bir geçmiş vermişken, televizyonlarla görece daha az ilgiliyim.
Bağlantılar, HDMI, VGA, standart AV (Audio/Video), kulaklık/hoparlör konnektörü, USB bağlantısı, kablolu TV’lerde kullanılan standart bağlantı, uydu alıcısı ve artık internet bağlantısı şeklindedir.
HDMI Nedir?
HDMI, Yüksek Çözünürlüklü Multimedya Arayüzü demektir. Sürümleri ilk çıktığından bu yana güncellenmiş ve sağlanabilen çözünürlük ve sesle ilgili bazı detaylar sürekli daha da iyi hale getirilmiştir. HDMI’da da standart USB’de olduğu gibi 5V ve topraklama bağlantıları bulunmaktadır. 5V standarttır. Aşağıda yazan TMDS gibi kavramlar, Küçültülmüş Geçiş Farkı İşaretinin İşlenmesi gibi oldukça değişik bir ada sahiptir ve temel lojik mantığa sahiptir. Dijital saat ile görevini algılamaktadır.
Diğer parçalardan bahsetmek çok fazla yer işgal edecektir ve HDMI zaten en bilinmesi gerekeni. Temel işlevlerden ve uydu alıcısından özel olarak bahsedeceğim.
TV Elektroniği
Televizyonun Temel Devreleri
Olur da bir televizyonun içini açmaya kalkarsanız (Ki ben yaptım, neyse ki garantisi bitti televizyonun ve hiçbir aksilik çıkarmadan geri topladım) 2 temel devre ile karşılaşırsınız. Biri güç devresi ve diğeri de sinyaller ile ilgili temel işlemleri yapan anakart.
Resimler aşağıdadır.
Güç devresi bilgisayarlarda karşılaştığımız Power gibidir. Buradaki devrenin sağladığı güç 75 Watt. Kahverengi – Sarı arası olan devreden bahsediyorum, ortalama bir mühendisin bu ayrımı rahatça yapabilmesi beklenir. Trafolar, dirençler, kutuplu ve kutupsuz kondansatörler, diyotlar, varsa endüktanslar ve röleler gibi sıradan elemanları barındırır. Televizyonun bozulması durumunda, eğer hasar güç devresindeyse, güç sağlayan konnektörleri hafifçe ve nazikçe çıkartarak, başka bir baskı devreye devreyi yeniden kurabilirsiniz. 75 Watt temel gücü doğrudan trafo ile sağlarken, bunun AC’den DC’ye geçişini ise temel elemanlarla yaparsınız. Canlı parçalar elektriği doğrudan iletir ve televizyon açıkken ellenmesi ölümcül hasara varan hasarlar verebilir. Devreyi farklı şekillerde de tasarlayabilirsiniz, gücün aktarılmasının kısa süreli kayıplardan ve elektrik değişimlerinden en az şekilde etkilenmesini istiyorsanız, devre elemanlarını daha kesin değerlerle sağlamalı (Sapma oranı düşük) ve gücün en etkin şekilde aktarılacak şekilde bir tasarım yapmalısınız.
Anakart, çeşitli entegrelerle, alıcılar, işlemci ve DAC gibi temel bağlantıları içerir. Diğer yazılarımda bunlardan az çok bahsettiğim için bu yazımda daha az değiniyorum. Temel konnektörler de burada bulunur.
Çözünürlük Kavramı
Çözünürlük, en temel tanımıyla televizyonunuzda kaç piksel (Küçük renk iletimi yapan nokta) bulunduğudur. DVD süreci de dahil olmak üzere, uzun süre 640*480 çözünürlükle idare ettik ve bence o zamanlar çok daha eğlenceli zamanlardı. Şimdi, o televizyon, bu televizyon derken teknolojinin bizi eğlendirmesi amacından sapıp, adeta bir obsesife dönüştük. Bu pek çok konuda da geçerli. İnsanların teknolojiyi anlamaması ve yanlış kullanması ileri ki nesillerin bazı konularda daha çok zorlanacağını adeta kesinleştirmiştir.
Gelin sizinle ufak bir hesap yapalım. FPS demek, saniyede kaç görüntü geçtiği demektir. İnsan gözü, en azından benim gözüm, 120 FPS’den sonra çok çok az fark algılıyor ve hatta algılayamıyorum. 30 FPS ile 60 FPS arasında büyük ayrım var. TV veya monitör desteklemezse 60 FPS’den sonrasının önemi kalmayacaktır. 800 Hz (Saniyedeki “desteklenen” maksimum görüntü sayısı) gibi yüksek detayların daha çok bir satış tekniği olduğunu düşünüyorum.
Hesap şu, bir piksel, saniyede 1 görüntüyü 3 byte (Kırmızı, Yeşil, Mavi) ile tanımlasın. 8K ve 60 FPS ile aktarılan görüntü kaç byte gerektirecektir? 8K, 7680*4320, yani 33.2 milyon pikseli tanımlar. 60 FPS ve 3 byte tek bit tanımımız ile bize 6 GB’a kadar veri aktarımı yapabilen özel sistemler gerekecektir. Yani 40 – 50 GBPS. HDMI Version 2.1 ile bu sağlanmış olmalı.
Daha detaylı bir anlatım isteyenler olabilir ama bu genel geçerliği bırakıp, gerçek anlamda mühendislik isteyecektir.
Uydu Alıcısı
Mikrodalga sinyalleri alıp, TV’ye aktaran bu cihaz ile uydulardan gelen görüntüleri alabilmemiz mümkün. Ülkemizde ilk 4K yayını TRT yapmaya başlamıştır. Çeşitli Uzak Doğu ülkeleri ise 8K yayına geçmiştir. Pek çok özel firmalar, kendi kanalları için alıcılar üretmekte ve son kullanıcıya sunmaktadır. Detaylı yazılacak çok şey var aslında ama elektromanyetik sinyallerin nasıl işlendiği konusunda (Anten sistemleri) gerçekten fazla bilgiye sahip değilim. İtiraf etmeliyim, Cine5 günlerini ciddi anlamda özledim.
Televizyonda Ses
Genel olarak, çoğu televizyonda Stereo hoparlör ve gücü düşük hoparlörler bulunmaktadır. Ortalamanın üzerinde bir televizyonda bile vasat bir ses alabilirsiniz, en azından bir ses düşkünü televizyonun sesiyle idare etmeyecektir. Çok kanallı ses veren büyük çaplı televizyonlar olsa da, ses halen belirli bir seviyeyi geçememektedir.
Her ne kadar Hi-Fi Elektroniği başlığı altında bir yazım olsa da, ilerleyen zamanlarda Ses Sistemleri üzerine daha detaylı bir yazı hazırlayacağım.
Televizyon Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Marka, belirli bir fiyat seviyesinden sonra çok fazla şeyi değiştirmemektedir. Yine de Sharp televizyonlarını, hak etmeyen fiyat performansı ve düşük renk başarımı sebebiyle önermemekteyim. (Gördüğüm Sharp televizyonlar öyle idi, yine de cebinizden ev parası çıkarmaya razıysanız, en iyi görüntülerin öncüsü Sharp olacaktır) LG ve Samsung bu konuda en beğendiğim iki marka ama yine de markaya çok takılmayın derim. Yapacağınız en iyi şey, mağazadaki çalışanlara sormak yerine (Son çare bu olsun) kendi araştırmanızı kendinizin yapmasıdır. Yorum okuyun, TV’nin renk değerlerine, çözünürlük değerlerine kendi tatmin olacağınız şekilde ve cebinize uygun şekilde karar verin. En önemlisi ise teşhir ürünlerine gidin ve en beğendiğinize karar verin. Unutmayın, teknoloji biraz da şans işidir.
Son Notlar
İlk televizyon yapılalı neredeyse 100 yıl olacak. (2023’te 100 yıl olacak, 2023 yılından pek ümitli olmasam da, televizyon çağı için güzel bir sene olacak) Renksiz, düşük çözünürlüklü televizyonlardan, pikseli neredeyse fark edilmeyecek, hatta fark edilemez ölçüde ve rengi muazzam paneller gerçekleştirildi. 100 yılda teknoloji ayağa kalktı, yürüdü ve şimdi ise koşuyor. Bir sonraki Maxwell Denklemlerinin İntegral Biçimi yazımda görüşmek üzere. Bu konuyu en iyi şekilde idrak etmek gerekiyor.