Daha önceden yazdığım kümes hayvancılığı nasıl yapılır başlıklı yazımı okumanızı öneririm. bu yazım eski yazımın devamı niteliğindedir. Şimdiki yazımızda sizlere tavukçuluk hangi bölgede yapılır;
Tavukçuluk Hangi Bölgede Yapılır
Tavukçuluk Hangi Bölgede Yapılır ; Tavukçuluk işletmesi kurulacak yerin seçiminde dikkat edilecek hususlar:
1. Tavuk çiftliğinin kurulacağı yer; şehir, kasaba veya satış merkezlerine yakın olmalıdır.
2. Kümesler, taban suyu yüksek olmayan, çakıllı, kumlu veya tınlı topraklar üzerinde yapılmalı, su tutma özelliği yüksek, killi topraklardan kaçınılmalıdır.
3. Kümeslerin soğuk ve sert rüzgârları almayan yerlerde kurulması, ön yüzünün güneş alması için güney veya güney – doğuya dönük olması genellikle arzu edilir.
4. Kümes yeri tesbit edilirken diğer kümeslerle uzaklığına dikkat edilmelidir.
5. Kümesler yola, su ve elektriğe yakın olmalıdır.
Tavuklar üzerine etkili çevre koşulları çok çeşitlidir. Bunlardan bakım, besleme ve iklim faktörleri tavuk yetiştiriciliğinde büyük önem taşır. İklim faktörleri içinde de tavuk yetiştiriciliği bakımından en önemlileri SICAKLIK, NEM, HAVA AKIMI ve HAVANIN TEMİZLİĞİ’dir.
Sıcaklık: Hayvanlar için yaşamaya en uygun sıcaklık sınırlarına “rahatlık bölgesi – konfor bölgesi” adı verilmektedir. Bu bölgede üretilen ve atılan ısı miktarları arasında sürekli bir denge bulunmaktadır. Sıcaklığın optimum sınırları altında veya üzerinde olması verime olumsuz etki yapmaktadır. Optimum sıcaklık sınırları arasında hayvanlardan en az yem tüketimi ile en yüksek verim elde edilir.
Değişik görüşler olmakla birlikte yumurta tavuklarında optimum kümes sıcaklığı 15 – 20°C arasında olmalıdır.
Kümes içi sıcaklığı 21°C’ye ulaştığında yumurta büyüklüğünde küçülme yumurta kabuğunda incelme olmaktadır.
Bağıl Nem: Kümeslerdeki bağıl nem oranının çok yüksek veya çok düşük olması çeşitli zararlara yol açar. Civciv büyütme kümeslerinde optimum bağıl nemin % 55 – % 70 yumurta, tavuk kümeslerinde ise % 60 – 70 arasında olması gerekmektedir.
Çok kuru kümes havasında tozlanmalar artmakta, bunun sonucu olarak tavukların nefes boruları tahriş olmakta ve solunum yolu rahatsızlıklarının da arü sı görülmektedir. Nemli hava şartlarında kuru hava şartlarına göre yem tüketiminin bir miktar arttışı tespit edilmiştir.
Hava Hızı: Kümeslerde doğal hava hızı iç ve dış hava arasındaki sıcaklık, havanın giriş ve çıkış delikleri arasındaki yükseklik farkına, rüzgarın durumuna, mekanik havalandırmada ise fan kapasitesine ve hava giriş delikleri alanına başlıdır. Kümes içindeki hava hızının tavuklara olumsuz etki yapmaması için belli sınırların üzerine çıkılmamalıdır. Bu da kümes içerisindeki sıcaklık ve nem değerlerine başlıdır.
Farklı sıcaklıklarda hava hızı aşağıdaki gibi olmalıdır:
Sıcaklık (°C) Hava Hızı (m/s)
0 0.15
5 0.28
10 0.56
15 0,91
20 1.15
25 1.46
30 2.16
Kümeslerde Gerekli Hava Miktarı: Kümesler içindeki fazla ısının, nemin ve kirli havanın dışarıya atılabilmesi için yeterli havalandırma sağlanmalıdır. Tavan veya çatıdan başlayan hava çekiş bacası, taban veya tabana yakın yerden başlayan hava çekiş bacasına göre kümesi daha çabuk serinletir.
Civciv kümeslerinde gerekli hava miktarı bir civciv için 0.83 m-Vsaat olmalıdır. Bu değer l kg canlı ağırlık için 3.6-4 m3/saat arasında değişebilir.
Tavuk kümeslerinde beher kg canlı ağırlık için değiştirilmesi gereken hava miktarı kış mevsimi için minimum olarak 0.48-1.4 mVsaat, yaz mevsimi için 3.6 -1 m3/saattir.
Aydınlatma: Kümeslerde istenilen sağlık şartlarını sağlamak ve üretimi artırmak için yeterli olmalıdır. Kümeslerde yeterli aydınlatmanın sağlanabilmesi için gerekli pencere alanının taban alanına oranı 1/15-1/20 arasında olmalıdır.
Karbondioksit ve Amonyak: Kümes havasının kalitesi üzerine karbondioksit (CO2) ve amonyak (NH3) oranları da önemli derecede etki yapmaktadır. Tavuklar kümes havasını devamlı olarak soluduklarından oksijen oranı azalmakta, karbondioksit oranı ise artmaktadır. Altlık ve gübreden çıkan amonyak gazı iyi havalandırılmayan kümeslerde tavuklar için zararlı olmaktadır.
Kümeslerdeki NH3 oranının % 0.003’ün üzerine çıkmaması gerekmektedir. Bu oran % 0.005 olduşunda civcivlerin gözlerinde ve solunuma yollarında tahrişler olmaktadır. C02 oranı ise % 0.3-0.35’in üzerine çıkmaması gerekmektedir.
Yalıtım (İzolasyon): Yapı elemanlarından oluşacak ısı kayıbını en aza indirmek amacıyla özel maddeler kullanılarak alman önlemlere “ısı yalıtımı” denir. Yalıtımla soğuk havalarda içeriden dışarıya, sıcak havalarda dışarıdan içeriye olan ısı akımı önlenir. Böylece kümes içindeki gece gündüz sıcaklık farklarından oluşacak sıcaklık değişimi dengelenir. Ayrıca ortamdaki aşırı nem, havalandırma ile dışarı atılarak yüzeylerde yosunlaşması önlenir. Bu sağlanmaz ise çeşitli yapı elemanlarının yüzeyinde nem yoşunlaşarak, bunların kullanım süresini kısaltır. Uygulanan havalandırma sistemleri ile ani sıcaklık değişimlerinin hayvanlar üzerindeki olumsuz etkisi ortadan kaldırılarak verim azalması önlenir. Soğuk ortamda, yem tüketimi, kırık yumurta oram ve yumurtanın iç kalite bozuklukları artmakta ve bu nedenle maliyet önemli ölçüde yükselmektedir. Yazın sıcak aylarda ise iştah ve yem tüketimi azalmakta, yumurtalar küçülmekte ve verim düşmektedir. İklim koşullarına uygun olarak kümeslerin yalıtılması, her ne kadar kümes yapım maliyetini arttırmakta ise de, kışın yapılacak yakıt tasarrufu ve yem tüketimindeki azalmalar bu gideri fazlasıyla karşılayacaktır.
Kümeslerde Duvar Ve Çatı Yalıtımı: Kümeslerde yalıtım denildiğinde, genellikle duvar ve çatı yalıtımı anlaşılmaktadır. Tabanda yapılan yalıtımlar daha çok nemin önlenmesi içindir. Ancak taban için yapılan ısı yalıtımı pek önemli değildir. Yalıtım maddesinin etkenliği ısı iletkenliğinin düşüklüğü, yanmaya, çürümeye, yıpranmaya karşı dayanıklılığı, kolay serilebilirliği, böcek ve kemiricilere karşı dayanıklılığı ve ekonomik olması gibi faktörlerden oluşur.
Teknik olarak duvar yalıtımı farklı iki yapı malzemesi arasına yalıtım malzemesi yerleştirilerek ve neme karşı önlemler alınarak yapılır. Yalıtım malzemeleri sert (polistrafor-köpük), yumuşak (cam yünü ) veya dane şeklinde olabilir. Kullanılacak yalıtım malzemesinin özellikleri göz önüne alınarak nem önleyici bazı malzemelerle birlikte kullanılmasında yarar vardır. Kümes ortamındaki nem, yalıtım malzemesinin içine sızarak yoşunlaşırsa kullanılan yalıtım malzemesinin özelliği önemli ölçüde düşer. Başlıca nem önleyici maddeler; polietilen tabakları (naylon branda ) ve ruberoittir (ziftli kağıt).
Kümes duvarlarında ve çatılarında kullanılacak yalıtım malzemesinin kalınlığı hesaplamalarla kesin olarak belirlenebilirse de, bunun için bazı pratik değerler de kullanılabilir. Örneğin yumuşak iklim bölgelerinde 3 cm, serin iklim bölgelerinde 3-4 cm, sert iklim bölgelerinde 4-5 cm’lik bir yalıtım kalınlığı yeterlidir (kalınlıklar cam yünü ve köpük için geçerlidir). Çatı ve tavan yalıtımı için yumuşak iklim bölgelerinde 5 cm, serin iklim bölgelerinde 6 cm, sert iklim bölgelerinde 7 cm’lik bir yalıtım kalınlığı iyi sonuç vermektedir.
Çatılar duvarlardan çok daha farklı malzemelerden yapıldığı için buradaki ısı akımı, duvardakinden daha fazladır.
Çatılarda kış aylarında ısı kayıbı, yaz aylarında ısı kazancı olmaktadır. Bu çift yönlü ısı akımını azaltmak için, çatı yalıtımının tekniğe uygun şekilde projelenmesi gerekir.
Kümeslerin tavan ve çatılarında saman ve talaş gibi maddelerin kullanılması, hastalık taşıyan canlılar için uygun bir ortam yaratarak hayvanların sağlığı yönünden sakıncalı olur. Bu nedenle çatı yalıtımında cam yünü ve polistrafor gibi yalıtım malzemelerinin kullanılması tavsiye edilir. Ancak çok ucuz olması nedeniyle yukarıda belirtilen maddeler kullanılacaksa hijyenik önlemler alınmalıdır.
Yumurta tavukçuluğunda genellikle 3 tip kümes sistemi kullanılmaktadır. Bunları kısaca şu şekilde özetleyebiliriz:
A- Kalın Altlık Sistemi (Yer Kümesi): Kümes tabanı tamamıyla beton yada sıkıştırılmış topraktan oluşur. Zemin üzerine 10-15 cm kalınlışında altlık serilir. Altlık malzemesi olarak bulunabilirliğine göre; kaba hızar talaşı, pirinç kavuzu, parçalanmış mısır koçanı, sap veya saman gibi malzemeler kullanılabilir. Bu sistem halen broiler yetiştiriciliğinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Her ne kadar ucuza mal olmakta ise de, özellikle iyi havalandırılmayan ve nemli bölgelerdeki kümeslerde altlığın ıslanması ve kesekleşmesi büyük sorunlar oluşturmaktadır. Bu tip kümeslerde m2’ye 4 – 6 tavuk konulabilir.
B- Izgara Sistemi: Izgara sisteminin kullanılmasının amacı alt-lıklı yer kümesinde görülen sorunların ortadan kaldırılmasıdır. Izgara sistemi kullanılan ızgaranın ölçüsüne göre 3’e ayrılır:
l– 2/3 Izgara Sistemi: Kümesin 2/3’ü tahta ızgaralarla, 1/3’ü de altlık ile kaplanmıştır. Izgaralar altlık seviyesinden 20-40 cm yükseklikte olmalıdır. Yemlikler ve sulukların ızgaraların üzerine yerleştirildiği bu sistemde tavuklar günün büyük bir kısmını ızgaralar üzerinde geçirirler. Izgaralar; 2×2.5 cm keskindeki çıtaların 2.5 cm ara ile ve paralel yerleştirilerek yapılır. Izgaralar arasından gübre çukuruna dökülen gübreler, bir yıl boyunca burada biriktirilerek verim yılı sonunda temizlenirler. Kümes genişliğine göre, ızgaralar kümes ortasına, folluklar karşılıklı iki duvar kenarına yerleştirilir. Kümes genişliği 12 m’den fazla ise ızgaralar ortadaki koridorun her iki yanına yerleştirilir. Bu tip kümeslerin içerisine girmeden, koridor boyunca dolaşarak her iki bölmenin yumurtalarını toplamak oldukça kolaydır. Uygun havalandırma koşullarında bu tip kümeslerde m2’ye 8 tavuk yerleştirilebilir.
2–1/3 Izgara Sistemi: Sistem olarak yukarıda bahsedildiği gibidir. Kümesin 1/3’ü tahta ızgaralarla 2/3’ü altlıkla kaplanmıştır.
3–Tam Izgara Sistemi: Bu sistemde kümesin tamamı tahta ızgaralarla kaplanmıştır, altlık giderleri tamamen kaldırılmış olup, ızgaraların ilk yapım masrafı oldukça pahalıdır. Bu sistemde m2’ye 8-10 tavuk yerleştirilebilir.
Bu sistemde tavuklar kümes içerisindeki kafeslerde barındırılırlar. Çok iyi bir havalandırma düzenini gerektiren bu sistemin yararı metrekareye düşen tavuk sayısının yüksekliği ile (kafes tipine göre 12-27 tavuk/m2) yer ve işgücünden tasarruf sağlanmasıdır. Ayrıca daha kolay ayıklama daha az yem tüketimi, altlık giderinin ortadan kaldırılması, parazitler, hastalıklar, tüy yolma ve kanibalizmin azalması gibi olumlu yönleri de vardır. Bunun yanı sıra ilk yapım giderlerinin yüksekliği, özel yemleme ve itinalı bakım gereği kafes yorgunluğu ve karaciğer yağlanması, ve kırık-çat-lak yumurta miktarının artması gibi sakıncaları da vardır. Kafesler 2-2.5 mm çapındaki galvanizli tel çubukların 2×5 cm veya 2×6 cm aralıklarla kaynaklanması ile yapılır. Kafes tabanının menli % 15.8 – 17.6 olup, bu meyilde yuvarlanan yumurtalar öndeki yumurta tablalarında toplanırlar. Kafes blokları arasındaki servis yolunun genişliği kafes tiplerine göre 60-75 cm arasında değişebilir. Kafes bloklan kümes içerisinde birden fazla sıra halinde yerleştirilir. Her blokta kafesler tek veya çok katlı olarak dizilir. Bu dizilişler yataı, dikey veya kademeli olabilir.