Yıldızlar da ölür mü? Ne kadar yaşar bu yıldızlar? Gelin bu sorulara birlikte cevap verelim. Nedir bu süper nova? Bir yıldızın ölümü diyebiliriz. Yıldızlar da insanlar gibi doğar, büyür ve ölür. Tek fark onlar bizden çok daha fazla yaşıyor. Enerjisi biten yıldız patlıyor ve bu patlama sonucunda ki bu patlama süpernova oluyor, yeni yıldızlar oluşturuyor. Bir süpernovanın parlaklığı Güneş’in parlaklığının yüz milyon katına varabilir. Yani Güneş’in ömrü boyunca yayacağı enerji kadar enerji yayabilir.
Süpernovalar iki şekilde oluşur: Birinci tür süpernovalar ikili yıldız sistemlerinde oluşur. Yıldızlardan biri diğerinden madde çeker.(Bu beyaz cücedir.) Madde çektikçe o kadar ağırlaşır ki sonunda patlar. Bu patlama sonucu süpernovalar oluşur. İkinci tür süpernovalar bahsettiğim gibi yaşlanan yıldızın ölmesiyle oluşuyor yani patlamasıyla. Yıldız nükleer enerjisini bitirince git gide kendi kütlesini çekirdeğe akıtmaya başlıyor. Bunun sonucunda çekirdek kendi çekim kuvvetine dayanamaz hale gelir ve patlar. Yani ölür.Bu ölüm bazen bir karadeliğe bazen bir nötron yıldızına başlangıçtır.
Süpernovalar neden bizim için önemli?
Bu patlamalar kısa süreli de olsa bize güzel bilgiler verir. Süpernovalar genişleyen bir evrende yaşadığımızın en güzel kanıtıdır. Bu patlamalar, maddenin evrende bir noktadan başka noktalara taşınması işine yarar. Aynı zamanda patlayan yıldızın içindeki elementler de bu sayede uzaya dağılır. Hatta bir varsayıma göre içinde bulunduğumuz Güneş Sistemi’de bir süpernova patlamasından sonra oluşmuştur.
Süpernovaları nasıl buluyoruz?
Bazı teleskoplar yardımıyla patlama sırasındaki ışığı gözlemleyebiliyoruz. Bu bize sadece görünür ışığı verir. Süpernovalar x ışını ve gama ışını yaydığı için bunları tespit ederek de bulabiliriz.
Süpernovalar ne zaman oluyor?
Bunu önceden tahmin edemeyiz. Sürekli gerçekleşmezler bu yüzden sürekli gözlemlenerek bulunurlar. Bu arada Samanyolu’nda yaklaşık her 50 yılda bir süpernova patlaması olduğu tahmin ediliyor.
En büyük süpernova hangisi?
18 Eylül 2006 tarihinde R Quimby ve P. Mondol tarafından keşfedilen SN2006gyGY nın meydana geldiği galaksi NGC 1260, bize 238 milyon ışık yılı uzaklıkta. Bu demek oluyor ki süpernovadan gelen ışığın dünyamıza ulaşması 238 milyon yıl sürdü. Bu gerçekten uzun bir süre. (Samanyolu Galaksisi’nde ki en büyük süpernova ise 14 Haziran 2015’de ki ASASSN-15lh dir.)
Süpernovalar neye göre isimlendirilir?
Keşfedilen süpernova patlamaları keşfedildikleri yıllara göre adlandırılır. Örneğin bilinen ilk
süpernova MS 185’te Çinli astronomlar tarafından kayıtlara geçirilmiştir ve SN 185 adıyla anılır. Örneğin SN 2006a, 2006’da keşfedilmiş birinci süpernova; SN 2006c, 2006’da keşfedilmiş üçüncü süpernova anlamına geliyor.
Süpernovalar sınıflandırılırken öncelikli olarak yayılan ışıkta hidrojene ait bir sinyal olup olmadığına bakılır. Hidrojen atomlarına ait sinyal olanlar II. tür, olmayanlar ise I. tür olarak
sınıflandırılır. Daha sonra bu iki tür alt sınıflara bölünür. I. tür süpernovaların tayfında Si+ sinyali görülenleri Ia türü olarak adlandırılır. Si+ sinyali görülmeyen I. tür süpernovaları
sınıflandırmak içinse helyum sinyali olup olmadığına bakılır. Helyum sinyali içerenler Ib, içermeyenler ise Ic olarak sınıflandırılır. II. tür süpernovalar da alt sınıflara ayrılır. Bazı patlamalarda en yüksek parlaklık seviyesine ulaşıldıktan sonra parlaklıkta keskin bir düşüş olurken, bazılarında parlaklık uzun süre yaklaşık olarak aynı şiddette kalır. Parlaklıkta keskin bir düşüş olan süpernova patlamaları II-L, parlaklığın bir süre yaklaşık aynı seviyede kaldığı süpernova patlamaları ise II-P olarak sınıflandırılır. Ia tipi süpernovalar özellikle önemlidir, çünkü bu patlamalar sırasındaki azami parlaklık her zaman hemen hemen aynıdır. Bu durum uzayın bir bölgesinde meydana gelen süpernova patlamasının Dünya’dan gözlemlenen parlaklığını kullanarak o bölgenin Dünya’ya uzaklığının hesaplanabilmesini sağlar.
Yazımı yazarken yararlandığım ve bu konu hakkında daha da bilgi sahibi olduğum siteler: NASA, TUBİTAK, Wikipedia ,Bilim Teknik