Polimer mühendisliği ya da polimer denildiğinde bazı kimseler nedir ya hu polimer, ne iş yapar polimer mühendisi gibi tepkiler verebiliyor. Lastik, plastik, kauçuk malzemelerle elde edilen ürünlerin kullanımının son yıllarda hızla artması bu mühendislik dalının doğmasına, geliştirilmesine sebep olmuştur. Bu yazıda günlük hayatta kullandığımız polimerik malzemelerin sayesinde az çok tanıdığımız bu mühendislik dalını biraz daha irdeleyelim, inceleyelim.
Polimer mühendisi, genel hatlarıyla plastik ve kauçuk malzemeleri işleyen bu malzemelerin üretilmesi, geliştirilmesi için çalışan kişi ünvanıdır. Bu tanımlamadan sonra, plastiğinde mühendisliği mi olur demeyin hemen, çünkü esasen polimeri yalnızca plastik ile sınırlamak hata olur. Polimer mühendisliği eğitiminde alınan dersler kimya, makine, metalurji ve malzeme mühendisliğinde alınan dersler ile benzerlik göstermekle birlikte geniş bir hakimiyet alanına sahiptir. Polimer mühendisinin, polimerik malzemeleri işleyip ürünü ortaya çıkarması ile başlayan görevi esasen ürünün ortaya çıkmasından sonra da devam eder. Şöyle ki üretim için polimerin kalıplanması, pişirilip soğutulması, şekillendirilmesi gibi aşamaları halleden bir polimer mühendisi kalite kontrol, ar-ge, ür-ge, hammadde kontrol hakkında da bilgi sahibi olmalıdır.
Gelişmiş ülkelerde polimer teknolojisinin büyüme oranı %10 dan fazla olduğu ve polimer üretiminin hızla arttığı gerçeği düşünüldüğünde polimerik malzemelerin diğer malzemeler yerine alternatif olarak kullanılması gelecekte beklenen olası bir durumdur. Örneğin, suni polimerler son 50 yılda büyük çapta gelişme göstermiş ve hacim olarak metal malzemelerle neredeyse eşit oranda kullanılmaya başlanmıştır. Hal böyle iken, polimer mühendislerine fazlaca ihtiyaç duyulmuştur. Tüm bunları somutlaştırmak adına polimer mühendislerinin ürettikleri ürünleri kabaca şöyle bir sayalım, kimyasal olarak birbirine az ya da çok düzenli bir biçimde bağlanmış parça (mer) uzunca bir zincir oluşturuyor.
Eğer plastik malzeme cam, karbon vb liflerle kuvvetlendirilerek işlenirse içten yanmalı motorlar ya da uçak yapımında kullanılır. Kompozitler ile ilgili bir malzeme üretilmek istendiğinde örneğin plastik ve beton karışımı işlenirse ağır makine gövdeleri ya da uçak yapımında kullanılır. Hadi biraz daha günlük yaşamın içinden bakalım bir polimer mühendisinin ürettiklerine ABS polimer işlendiğinde bavul, çanta yapımı, direksiyon kılıfları, ya da telefon parçaları üretilir. Poliesterler ise su şişeleri, deterjan ve şampuan kapları üretimi için işlenirken polikarbonattan faydalanıp biberon, ilaç şişesi, mikroskop parçaları üretilir ve bu örnekler böylece gözümüzdeki lense, market ve pazar poşetlerine hatta yazı yazdığımız kaleme, kullandığımız bilgisayara kadar uzayıp gider de gider.
Malzemeleri ve üretimiyle günlük yaşamın içerisindeki polimer mühendisi lisans manasındaki eğitimini Yalova Üniversitesi- Mühendislik Fakültesinden almaktadır. 1 yıl hazırlık sınıfları ile birlikte toplamda 5 yılda eğitimlerini başarı ile tamamladıkları taktirde ünvanlarını alabilmektedirler.
Polimer mühendisliği öğrencileri temelde kimya dersleri ile birlikte polimer morfolojisi, polimer işleme, mühendislik mekaniği termodinamik gibi derslerle laboratuvar uygulamaları ve tasarımı esas alan bilgisayar destekli çizim programları derslerini almaktadırlar. Üniversite eğitimlerinin ardından polimer mühendisi ünvanı ile çalışabilecekleri alanlar genel olarak:
- Uzay ve havacılık sanayisi
- Tıp ve eczacılık malzemeleri üretimi
- Otomotiv endüstrisi
- İleri mühendislik malzemeleri tasarımı ve üretimi
- Savunma ve silah sanayi
- Makine ve tekstil alanları
- Oyuncak ve hediyelik eşya üretimi
Olarak sıralanabilir.
Elbette ki mühendisliğin bu dalını seçmek ve başarılı olmak için de kişisel yetenekler ve bazı özelliklere sahip olmak gereklidir. Polimer mühendisi olmak isteyen bir kişi kimya, fizik alanlarında belirli bir birikime sahip olmalı ya da bunu edinebilecek kapasiteye sahip olmalıdır. Planlama yeteneği ile ekip işine yatkınlıkla birlikte alternatif çözüm üretme yeteneğine sahip olmalıdır. Ek olarak kimyasallara karşı zayıf bir bünyeye sahip olmamalıdır. Tüm bu özelliklerin bir araya gelmesiyle teknolojik manada değer üreten ve ürettiği değeri hayata uygulayabilen mühendisler yetişmektedir. Öyle ki son yıllarda polimer ile geliştirilmiş ürünlere, malzemelere bakıldığında bir polimer mühendisinin önemi daha net anlaşılabilmektedir. Bu yeniliklere örnek verilecek olursa yapay kastır. Elektro aktif polimerler olarak bilinen yapay kasların protez bacaklar ve uçak kumanda kontrol sistemlerinde kullanılması amaçlanmıştır. Ayrıca bu polimerler elektrik akımını aldıklarında tıpkı kas gibi gevşeyebilen ya da kasılan materyallerdir. Bu konuda ki diğer bir örnek ise yapay damarlardır. İnsan vücudunda hasar gören damarların tedavisi BY-PASS işlemi ile düzeltilemeyecek durumda ise politetrafloroetilen (TEFLON) ya da polietilen tereftalat gibi malzemeler ile yapay damarlar meydana getirilmekte ve vücut içerisinde kullanılabilmektedirler.
Aslında hayatımızın her yerinde olan, adını duyunca tanıdık gelen ama ne olduğunu tam olarak bilemediğimiz ‘polimer’ i ve ‘polimer mühendisliği’ ni anlatmak istiyorum. Polimer; monomer olarak adlandırılan moleküllerin kimyasal bağlarla bağlanması sonucu oluşan yüksek molekül ağırlıklı maddelerdir. Hafif olmaları, kolay şekillendirilebilmeleri, kimyasal etkilere ve atmosferik koşullara karşı dayanaklı olmaları, yalıtkan-iletken türlerinin olması ve özelliklerinin istenilen doğrultuda değiştirilmeye elverişli olması polimeri geleceğin malzemesi konumuna getirmiştir.
Polimer Mühendisliği; kimya, kimya mühendisliği, makine mühendisliği ve metalürji ve malzeme mühendisliği başta olmak üzere temel mühendislik birimlerinin ortak bir payda da buluşmasıyla ortaya çıkmış olan bir bölümdür. Plastik, kauçuk, kompozit ve elyaf malzemeleri inceleyen bir bölüm olduğundan akla gelebilecek her sektörde çalışma imkanı bulunmaktadır. İleri mühendislik malzemeleri, plastik ve kauçuk, uzay ve havacılık, tekstil, ambalaj, boru ve tesisat, yapıştırıcı, oyuncak, tıp ve eczacılık, otomotiv gibi sektörlerde polimer mühendisleriyle karşılaşmaktayız. Firmaların üretim, AR-GE, kalite-kontrol, hammadde kontrol, satış ve pazarlama gibi departmanlarında çeşitli kademelerde iş bulma olanağı bulunmaktadır.
Bizce Polimer Mühendisliği
- ‘Polimer Dünya’sını belki şuan tanımıyorsun ama içine girdikçe büyüleneceksin.
- İlk yıl dolu dolu bir hazırlık eğitimi aldıktan sonra %30 İngilizce eğitim veren bölümümüze başlayacaksın. Birinci sınıfta temel mühendislik dersleri ve polimer mühendisliğine giriş dersleri aldıktan sonra her şey çılgınlaşacak. Polimer kimyası, reoloji, kalıp tasarımı, teknik resim, şekillendirme, polimerizasyon prosesleri gibi derslerin yanında daha spesifik konuları olan seçmeli dersleri alacaksın.
- Tabi ki zorlanacaksın. Akademisyenlerin tatlılığı, eğitimin kalitesi, polimerin çekiciliği, sektörün uçsuz bucaksızlığı ve artık aranan kişi olmanın yanında , ‘Ben iyi ve kaliteli bir mühendis olacağım, polimer mühendisi olacağım’ düşüncesi en büyük destekçin olacak.
- Kolayca staj bulabileceksin. Daha da önemlisi kolayca iş bulabileceksin. Mezunlarımızın %95’i çalışıyor, geri kalanı ise yüksek lisans veya doktora yapıp akademik alanda uzmanlaşıyor. Girişimci mezunlarımız uluslararası platformlarda sesini duyurdu bile.
- ‘Polimer Araştırma Kulübü’ ve ‘Geri Dönüşüm ve Sürdürülebilir Kampüs Kulübü’ ile etkinlikten etkinliğe koşacaksın. Kendin ve doğa için çalışmanın büyük hazzını yaşayacaksın.
Sonuç olarak kimmiş bu polimer mühendisi denildiğinde bizler, polimer mühendisi dünyaya açılan kapıdır diyebiliyoruz. Polimer ise o kapının anahtarı.