Petrol ve petrol ürünlerine olan talep sanayileşme ve şehirleşmenin etkisiyle giderek artmaktadır. Petrol ürünleri enerji için yakıt olarak kullanırken aynı zamanda da birçok malzeme için hammaddedir.
Petrolün çıkarılıp işlendiği bölgelerden diğer noktalara taşınması genellikle deniz yolu ile sağlanmaktadır. Her yıl yüksek miktarlardaki petrol ve petrol ürünleri kazalarla ve ihmallerle deniz ortamına karışmaktadır. Meydana gelen deniz kazaları yüzünden milyonlarca ham petrol denizlere karışarak birçok canlının ölümüne sebep olmaktadır.
Petrol kaynaklı çevre kirlenmesi ham petrol ve bunlardan elde edilen mazot, benzin, gazyağı gibi maddelerden oluşan kirlilik olarak tanımlanabilir. Petrol kaynaklı çevre kirliliğinde petrol ile kirlenen bölgenin düzelmesi için fiziksel ve kimyasal yöntemler kullanılabilir fakat bu hem maliyetli hem de uzun zaman alan bir süreçtir.
Son yıllarda kullanmaya başlanan biyoremediasyon yöntemi maliyeti ve süreyi azaltan pratik bir yöntemdir. Biyoremediasyon (biyolojik iyileştirme) bakteriler yardımıyla kirletici maddelerin ortamdan uzaklaştırılması ve/veya daha az toksik forma dönüştürülmesidir.
Petrol ve petrol türevleri doğada kendiliğinden 5-10 yılda biyolojik olarak parçalanabilirken biyoremediasyon sayesinde 2-5 yıl arasında gerçekleşebilmektedir.
Biyoremediasyon; kirleticilerin mikroorganizmalar tarafından çevreden alınması ve bu kirletici maddeleri metabolik faaliyetleri için kullanmaları esasına dayanır. İlk aşamada mikroorganizmaların metabolik faaliyetleri için ortamdaki nem, oksijen ve sıcaklık gibi çevresel faktörlerin düzenlenmesi gereklidir.
Biyoremediasyon çalışmalarının ilk dikkat çekici örneği 1989 yılında Alaska’da gerçekleşen Exxon Valdez kazasıdır. Kaza da yaklaşık 10.8 milyon galon petrol denize karışmış, Prince William Sound adaları ve Alaska körfezi kıyılarının %15‘i petrolle kaplanmıştır. Bölgede bulunan katil balinalardan deniz kuşlarına kadar birçok canlı kazadan etkilenmiştir.
Exxon Valdez kazasının sebep olduğu kirliliği azaltmak için petrolü bozan mikroorganizmalar kullanılmıştır. Mikroorganizmalar hidrokarbonları kullanabilmek için nitrojen ve fosfora ihtiyaç duyarlar. Bu sebeple bakterilerin ihtiyaç duydukları nitrojen ve fosfor için gübre uygulaması yapılmıştır. Böylece mikroorganizmalar yağdaki bazı toksik hidrokarbonları bozarak kirliliğin etkilerini azaltmıştır. Bu başarı biyoremediasyon alanında yapılan çalışmalara ayrı bir önem kazandırmıştır.
Yapılan çalışmalarda kirlenmiş alanda 10.000’inin üzerinde petrolü parçalayan bakteri türü bulunmuştur.
- Acinetobacter calcoaceticus
- Artrobacter/Brevibacterium sp
- Alcaligenes sp.
- Flavobacter/Cytophaga sp.
- Oceanospirillum sp.
- Pseudomonas putida
- Pseudomonas sp.
- Pseudomonas fluorescens
- Pseudomonas stutzeri
- Pseudomonas vesicularis
- Trichosporon sp.
- Vibrio sp.
Bulunan bakterilerden bazılardır.