Yanma olan bir yerden her zaman duman çıkar. Peki bu otomobilimiz için de geçerli mi? Aslında bu durum otomobillerimiz için çok da geçerli bir durum değil. Aracımız çalışırken egzozdan belli renklerde duman çıkmasını istemeyiz. Sorun işaretleri veren üç renk duman vardır. Beyaz duman, Siyah duman ve Mavi grimsi duman.
Beyaz Duman
Beyaz renk çoğunlukla su buharının işaretidir. Egzozdan çıkan gazlara su buharı karışmış anlamına gelir. Bu belli bir orana kadar normaldir. Özellikle motor ilk çalıştığında. Çünkü motorun katalitik konvertörü sayesinde zararlı gazların bir kısmı su buharına dönüştürülebiliyor. Ancak sürekli bir şekilde bu dumanın gelmesi motorun iç mekanizmalarına suyun bulaştığı ve karıştığı anlamına geliyor.
Motorun yanma odasına suyun geleceği genellikle tek bir kaynak vardır. O da soğutma suyu. Soğutma suyu motorumuzun sağlığı için kritik öneme sahiptir. Motorumuzun optimum sıcaklıklarda çalışarak elde edeceğimiz maksimum verimi almamıza yardımcı oluyor. Ancak zamanla kullanım şartlarına bağlı olarak motorun etrafını dolaşan ve motorumuzu soğutan suyun geçtiği borularda çatlak vb. Yapı bozulmaları olabiliyor.
Başka bir sebep de kapak contaları veya silindir kapağında sıkıntı olabilmesidir. Bu durumda soğutma sıvımız yanma odasına girerek çok yüksek bir basınca maruz kalır ve buharlaşarak egzozdan çıkar. Bu durum hemen tamir edilmeli çünkü tamir edilmediği durumda motorda aşırı hararete sebep olur. Ayrıca soğutma sıvımızı buharlaşarak kaybettiğimiz için motorumuzu soğutma gücümüz azalır ve motor daha fazla ısınmaya başlar. Artan ısı ve sürtünme sonucu motorumuzun parçaları aşınıp görevini yitirebilir.
Beyaz duman bazı durumlarda su buharı ile karıştırabiliyor. Özellikle soğuk havalarda sabahları aracımızı ilk çalıştırdığımızda motorumuz soğuktur ve yavaş yavaş ısınan motorumuz bir miktar su buharı çıkarabilir. Bu bize katalitik konvertörün işini yaptığını gösterir. Bu oldukça normaldir.
Beyaz dumanın ayırt edici özelliği ise havadan çok daha ağır olarak özellikle rüzgarsız havalarda yere çökmesidir. Ayrıca beyaz dumanın genzi yakıcı bir özelliği vardır.
Siyah Duman
Beyaz dumanı görünce aklımıza suyun varlığı geliyorsa siyah duman görünce de aklımıza yanmamış yakıt gelmesi lazım. Motorumuzun yanma odasına yakıt ile beraber hava da girmektedir. Yakıt hava karışımını yakarak güç üretir ve bu gücü kullanırız. Ancak yakıt hava karışımının belli bir oranı vardır. Yakıt oranımız yükseldikçe zengin karışım hava oranı yükseldikçe fakir karışım olur. Siyah duman çıkmasının bir sebebi yakıt hava karışımımızın zengin olmasıdır yani yakıt oranın yüksek olmasıdır. Bu sebeple yanma odamızda yanmamış yakıtlar bulunabiliyor.
Yanmamış yakıtlar ise dışarıya siyah duman olarak çıkıyor. Ekonomik olarak çok zararlı geri dönüşleri olan bir dumandır. Çünkü para verip aldığınız yakıtı kullanmadan dışarı atıyorsunuz. Çevre sağlığı için ise felaket bir durumdur.
Siyah dumanın altında yatan birçok sebep olabilir. Bilinçli olarak motorun performansına arttırmak amacıyla Motorun enjektör ve egzoz ayarlarıyla oynanmış olabilir. Hava filtremiz yeteri kadar hava çekemiyor olabilir. Yakıt enjektörümüz yakıt oranını ayarlayamıyor olabilir.
Siyah duman çıkıyorsa arabanızdan katalitik konvertörünüzde bitmiş demektir. Çünkü Katalitik konvertörün en büyük düşmanı yakıttır. Ayrıca yanmamış yakıtlar birikerek yanma odasından aşağıya yağların biriktiği kartere de inebilir. Böylece yağınızın bileşimi değişir ve özelliği kaçar. Bu da aracınızda çok daha büyük sorunların çıkmasına sebep olabilir.
Sonuç olarak aracınızda bir sorun domino etkisiyle birçok büyük sorunu tetikleyebilir.
Mavimsi Gri Duman
Motorumuz çalışırken ortaya çok büyük sürtünme ısıları çıkabilir. Bu sürtünmeleri kontrol altına almak için ve daha birçok önemli görev için motorumuzda motor yağları kullanırız.
Motor yağları piston ile silindir arasını da yağlamakla görevlidir. Motor yağımız herhangi bir yerden yanma odasına ulaşırsa maalesef o yüksek ısı ve basınçta yağı da yakmış oluruz. Yanmış yağ ise mavimsi gri renkte duman çıkarır.
Yanma odasına yağ ise birkaç farklı yerden ulaşabilir. Yağ silindir kapağında bulunan supaplardan geliyor olabilir. Bu supapların yanında yağ geçişini önlemek için keçeler bulunur. Özellikle eski model araçlarda bu malzeme keçedir. Ancak yeni arabalarda bu durum değişmiştir. Bu keçe zaman içinde sıcaklık değişimi, basınç değişimi, sürtünmeler, yakıt gelmesi vb. Birçok sebepten dolayı özelliğini yitirebiliyor. Keçeyi değiştirdiğimizde ise sorun genellikle düzelebiliyor. Genellikle ayağımız gazda değilse veyahut aracı ilk çalıştırdığımızda kısa süreli siyah duman geliyorsa sebebi bu keçelerdir.
Fakat ayağımız gazdayken veya sürekli olarak siyah duman geliyorsa sorunun kaynağı genellikle segmanlardır. Segmanlar silindir yüzeyini yağlayan yağ tabakasını sıyırarak aşağı kartere inmesini sağlar. Böylece yağın yanma odasına girmesini engellemiş olur. Ancak bu segmanlar zaman için de görevini yitirip yanma odasına yağ girmesine sebep olabilir.
Yağ yakma durumu oldukça ciddi bir durumdur. Yağ yakarken motorumuz ciddi miktarda ısınır ve motor ömrü ciddi miktarda kısalır. Çok fazla yağ yakan durumlarda yakıt gibi yağ koymanız bile gerekebilir. Yağ görevini yapamaz ise motorda ısınma, Sürtünme, döngü bozukluğu gibi birçok sorun çıkacaktır.
Bu sebeple motorumuzun ömrünü çok yemeden aracımıza iyi bakarak ve aracımızın bizle konuşmasını dinleyerek bir sorunu erken görüp erken tamir ettirmek motor ömrü için çok önemlidir. Aracımızın bir bütün olduğunu unutmamalı ve egzozun konuşmasını dinleyerek sorunu çözmeliyiz. Aksi takdirde motorumuzun ömrüne sayılı günler kalmış demektir.
YUSUF TEKER