Ölçüm Sistemleri Analizi

Güncel olarak kullanılan ölçüm sistemleri analizi ve ölçme sistemleri uygunluğu, klasik SPC Metotlarına göre gerçekten çok yenidirler. SPC metotları olarak halen daha yaklaşık 100 yıl önceki Andrew Shewhart tarafından geliştirilen formüller kullanılırken, ölçüm sistemi belirsizlik analizleri daha çok genç denecek yaşlardadır.

Daha Eski Mısır döneminde Firavun tarafından granit ölçümünde referans olarak kullanılan “Krallık dirsek kemiği” vardı. Firavunun mimarları ve ustaları her dolunay döneminde düzenli olarak kullandıkları ölçüm çubuklarını Firavunun standart “krallık dirsek kemiği” ile karşılaştırmaları ve inşaat ustalarına vermeleri gerekmekteydi. Bu kurala uymayanlar ölüm cezası ile cezalandırılmaktaydı.

Firavunun, ölçüm cihazı kontrolü çerçevesinde dramatik cezalar uyguladığı eski Mısır’ dan kültür, moda ve aşk şehri Paris’e doğru yol alalım. Burada birçok noktada “Mermer Metre Çubuğu” ile karşılaşırsınız ki tüccarlar, pazarda kendi ölçüm çubuğu uzunluklarını bunlarla doğrulasınlar. 1795 yılında Paris’te ilk geçici Metre çubuğu Pirinç madeninden imal edilmiş ve bunu 1799 yılında Platin madeninden imal edilen ikincisi izlemiştir.

Son olarak 1889 Yılından 1960 yılına kadar kullanılacak olan Platin-İridyum alaşımından yapılan üçüncü standart metre geldi. 1960 yılından 1983 yılına kadar vakum altında kripton atom transferi çoklu dalga boyu standart olarak alınmıştır, ki daha sonra Metre sabit ışık hızı baz alınarak zaman ölçüsü üzerinden hesaplanmıştır. 1799 dan beri yapılan tüm bu değişikliklerin tek hedefi vardı: Hassasiyeti artırmak.

Ölçüm belirsizliğinin bilinen problemleri nedeniyle 1977 yılında enternasyonal seviyede uzunluk ve ağırlık ölçüleri için ölçüm belirsizliğini belirlemek üzere teklifler alınmasına karar verilmiştir. İlk teklifler 1980 yılında yapılmış ve 1981 yılında onaylanmıştır. Buna rağmen ISO Metroloji Danışma grubunun detaylı bir rehber oluşturmak üzere görevlendirilmesi 1986 yılına kadar uzamıştır. Bu çalışmanın sonuçları 1995 yılında “Ölçüm belirsizliği hesaplama kılavuzu” (GUM) olarak yayımlanmıştır.

1995 Yılında, GUM’un yayımlanmasına paralel olarak ve QS9000 in yayımlanmasında kısa bir süre sonra, QS9000 için bir referans kitabı olarak AIAG MSA yayımlanmıştır. Böylece bu talimatların bir standart oluşturması beklenmiştir. Ancak hepimizin bildiği gibi, MSA, şirket standartları yerine geçmeyi başaramamıştır. Bu nedenle örneğin son güncellenen 4. Baskıda bile herkesin uygulamakta olduğu Metot 1 mevcut değildir. Buna rağmen şirket talimatlarında sürekli daha fazla AIAG MSA ya atıflar yapılmaktadır.

1999 Yılında GUM ölçüm sistemleri belirsizlik analizi için DIN V ENV 13005 ve ISO 14253 standardında ölçüm belirsizliği uygunluğu için yayımlanmıştır.

1977 model araçların 1995 model araçlarla kıyaslandığında, küreselleşme çerçevesinde otomobil endüstrisinin bu kadar uzun süre, bir standart için beklemeye vakitlerinin olmadığını hemen görürüz. Ölçüm sistemleri analizi için 1989 yılında Ford 12 sayfalık, içinde iki metodu barındıran ve bugün halen daha Metod 1 ve Metod 2 olarak tanınan talimatnameyi yayımlamıştır. Diğer otomotiv üreticileri de Ford’ un aynısını yapmışlardır ve 1990 yılında AIAG, metotları standartlaştırma adına AIAG MSA Sürümünü yayımlamıştır. Bosch şirketi de 1990 yılında ölçüm sistemlerini değerlendirmek adına Kitapçık 10 çıkartmıştır.

1995 Yılında, GUM’un yayımlanmasına paralel olarak ve QS9000 in yayımlanmasında kısa bir süre sonra, QS9000 için bir referans kitabı olarak AIAG MSA yayımlanmıştır. Böylece bu talimatların bir standart oluşturması beklenmiştir. Ancak hepimizin bildiği gibi, MSA, şirket standartları yerine geçmeyi başaramamıştır. Bu nedenle örneğin son güncellenen 4. Baskıda bile herkesin uygulamakta olduğu Metot 1 mevcut değildir. Buna rağmen şirket talimatlarında sürekli daha fazla AIAG MSA ya atıflar yapılmaktadır.

1999 Yılında GUM ölçüm sistemleri belirsizlik analizi için DIN V ENV 13005 ve ISO 14253 standardında ölçüm belirsizliği uygunluğu için yayımlanmıştır.

AIAG bu zamana kadar birleştiricilik görevini yerine getiremediğinden dolayı otomotiv endüstrisinden bir çalışma grubu Q-DAS şirketi öncülüğünde ölçüm sistemleri kabulü ve değerlendirmesi için bir talimatname oluşturmuş ve bu da bir çok şirketin talimatlarına firma standardı olarak girmiştir.

Buna paralel olarak AIAG talimatlarının geliştirilmesi devam etmiştir. 2002 Yılında AIAG MSA 3.Baskısı bunları içeren bazı önemli değişiklikler ile beraber çıkmıştır. Ancak bununla birlikte MSA eksikliklerine değinilmemiştir, özellikle çevre etkileri ve form etkileri (örneğin Form hatası) ölçüm prosesinin komple değerlendirilmesinde dikkate alınmamıştır.

Ölçüm sistemlerinin komple değerlendirilmesi hedefi ile birlikte 2003 yılında VDA 5.Baskısı yapılmıştır ki, aynı zamanda Volkswagen tarafından standart Norm olarak kabul edilmiştir. VDA üyeleri VDA Band 5 de yer alan talimatları Standart Norm olarak kabul ederken, AIAG bu duruma tamamen duyarsız kalmıştır.

2008 Yılında GUM ISO/IEC Guide 99 olarak yayımlanmıştır. Bu durum 2010 yılında “Eskalation” oluşturdu. Bunun sonucu olarak ilk önce VDA Band 5 tamamen yenilenmiş olarak 2.baskısını yaptı, ki bu defa gerçekten kullanılabilir metotlar içermekteydi, ve aynı zamanda AIAG MSA hemen hemen hiç değiştirilmemiş 4.Baskıyı, ki çok az ve önemli değişiklikleri le birlikte çıkarttı. Bosch gibi enternasyonal çalışan tedarikçiler VDA ve AIAG arasında kendi şirket normlarını oluşturma problemi ile karşı karşıya kaldılar. Bunun en yakın sonucu 2010 yılında çıkan Bosch kitapçık 10 olmuştur. Bundan sonrası artık tüm hamleler aynı yöne olmasa bile “hamle hamle üstüne” olmuştur.

2013 yılında Ford AIAG MSA Band 4 veya VDA Band 5 ile çok da farklı olmayan “Gauging Application Specification” talimatını yayımlamıştır. Ancak bu talimatlar içinde örneğin ısı etkisini somut olarak dikkate alan öneriler de mevcuttur. Buna karşın Volkswagen VDA Band 5 2. Baskıyı direk holding normu olarak kabul etmiştir.

2013 yılında Daimler ve BMW yeni talimatlarını VDA Band 5 referans alarak yenilemişler ve yayımlamışlardır. Talimatlar ISO 14253 Normuna uygun olarak ölçüm sistemi belirsizliğini de içermektedirler.

2014 yılında gelinen durum yukarıdaki grafikte gösterilmiştir. AIAG MSA halen daha metodları yerleştirmeye çalışırken, ki bu hemen hemen hiçbir OEM tarafından daha kullanılmamaktadır, ancak şirketlerin MSA talimatlarına göre standart oluşturulmaktadır, bu da AIAG MSA tarafından desteklenmemektedir. Buna karşın VDA Band 5 Standart MSA ve enternasyonal normlar arasında köprü oluşturmayı denemektedir, ki bu da bazı otomobil üreticileri tarafından uygulamaya konulmuş durumdadır. Buradaki hedef ölçüm sistemleri uygunluğu araştırmasında ortaya çıkan ISO 14253 ürün sorumluluğu sorgulaması çerçevesinde ölçüm belirsizliği sorununa uygun cevap bulunabilmesidir.

Bir başka, ilginç belge risk içeren onaylama (validasyon) metodları dikkate alınarak 2013 yılında yayımlanmıştır. Bu belge (VDI / VDE 2600), ölçüm proseslerinin sadece özel veya bir grup içinde temsili olarak onaylanıp onaylanmayacağını araştırmaktadır. Bu standart bile, yetenekli imalat proseslerine dayanan önemli ölçüde basitleştirilmiş yaklaşımlar içermektedir. Burada çok basite indirilmiş şekilde üretim proseslerinin serbest bırakılması ile ilgili başlıklar da bulabilirsiniz.