Nuri Demirağ kimdir? Mustafa Kemal Atatürk’ün 1936 yılındaki Eskişehir Hava Okulu açılışından uçaklar ile ilgili söylediği söz; “Geleceğin en etkili silahı da, aracıda hiç kuşkunuz olmasın uçaklardır“.
Nuri Demirağ (1886-13 Kasım 1957) Sivas Divriğ’i ilçesinde doğmuştur. Ziraat Bankası’nın açtığı imtihanı kazanarak, bu bankanın önce Kangal sonra Koçgiri şubelerinde çalışmıştır. Maliye Bakanlığının açmış olduğu bir imtihanı da kazanıp bankacılıkta bir seviye daha atlayarak maliye hizmetine girmiştir. Daha sonralarda Divriği’den İstanbul’a göç etmiş, İstanbul Beşiktaş’a yerleşmiştir. Maliyenin her kademesinde saygın ve seçkin bir çalışkan bir memur olarak çalışmıştır. 1918-1919 yılları arasında 32 yaşında iken maliye müfettişi olmuştur. İş hayatının son bulması gecikmemiş ve sebebi ise İstanbul işgal altındayken bir Yunan asker ile girdiği sözlü diyalogda Yunan askerin hareketi üzerine işine son vermiştir. İşi bıraktığında belli bir miktarda para biriktirmiş ve Türk Zaferi adını verdiği bir sigara kağıdı markası çıkartmıştır. Oldukça da ilgi görmüştür.
Nuri Demirağ Hayatı
Yüksek miktarda kazanç yapan Nuri Demirağ Kurtuluş Savaşından sonra demir yolları işine atılmıştır. İş adamı Nuri Demirağ 548km uzunluğundaki Samsun -Erzurum demir yolu hattı ile Fevzipaşa-Diyarbakır, Afyon-Antalya, Sivas-Erzurum hatları toplam 1012.50 km demir yolu yapmıştır. Bazı kamu binalarına da el atmıştır. (Sümer Bank, İzmit Selüloz Kağıt, Sivas Çimento.) Demir yolu yapımında yirmi yedi bin işçi çalıştırmıştır. Nuri Demirağ bize gösterdiği gibi Türk sanayisinde durdurulamaz bir güç olduğunu ispatlamış.
Bağımsızlık adımları ile soy isim kanunuyla Mustafa Kemal Atatürk’ün isteğiyle Nuri Bey’e “demirağ” soy ismi verilmiştir. ‘‘İstikbal göklerdedir” sözlerinden esinlenerek gözlerini havacılığa diken Nuri Demirağ “Göklerine hakim olmayan milletlerin akıbeti felaket olacağına kat’iyyen kaniyim” düşüncesi ile harekete geçmiştir.
1935 yılında Türk Tayyare Cemiyeti (T.Ta.C) 6.cı büyük kongresi yapılır ve 25 Mayıs’ta adı Türk Hava Kurumu olarak değiştirilir. (THK) Dönemin Başkanı İsmet İnönü gelirleri azalmasını önlemek ve daha da arttırmak için ”Hava Tehlikesini Bilenler” adı altında bir kampanya başlatılmıştır. (Mustafa Kemal Atatürk’de katılmıştır.) Kampanyanın ilgi görmesi Nuri Demirağ’ı heyecanlandırılır ve söylediği “Mademki bir millet tayyaresiz yaşamaz bende tayyare yapmaya talebim” sözüyle resmen havacılığa adım atmıştır.
Demirağ yanına aldığı bir grup mühendis ve teknisyenlerle hemen işe koyulmuştur. Avrupa ve Amerika’da ekibi ile birlikte yaptığı gezilerde bütün laboratuvarları, imalat haneleri, ısı fırınlarını büyük sabır ile inceler ve raporları dikkatli okur. Avrupa ve Amerika’da araştırma sonuçlarında şu sözleri kaydetmiştir. ”Avrupa’dan, Amerika’dan lisanlar alıp tayyare yapmak kopyacılıktan ibarettir. Demode tipler için lisans verip, yeni icatları sır gibi saklamaktadırlar. Bu yüzden Türk tipi vücuda getirilmelidir.”
Nuri Demirağ uçak mühendisi Selahattin Alan’la birlikte 1936 senesi ortalarına doğru uçak fabrikası için hazırlıklara başlamıştır. THK’den aldığı 24 uçak ve 65 planör sipariş sözü ile ilk etapta on senelik bir program yapmıştır. 17Eylül 1936 ‘da da fiilen teşebbüse geçmiş ve bir Çekoslovak firması ile motor konusunda anlaşma yapmıştır. Beşiktaş’da modern bir bina yapmıştır. Adı da Nuri Demirağ Beşiktaş Tayyare Atölyesi’dir. Burası genellikle araştırma ve geliştirme yeri olarak kullanılmıştır.
O zamanlar gözdesi olan Amsterdam hava alanını Yeşilköy’e bir benzerini yapar. Hava limanın hemen yanına fabrikasını kurar.17 Ağustos 1941 tarihinde Yeşilköy Nuri Demirağ Tayyare Fabrikası ve Gök Okulu ile birlikte açmıştır.
Nuri Demirağ Tayyare Fabrikalarında mühendis Selahattin Alan tarafından iki model uçak tasarlanmış ve bu modeller Nu.D- 36, Nu.D -38 dir. Nu.D-36 Eğitim ve avcı uçağıdır.
- ANA MERKEZ: BEŞİKTAŞ (ISTANBUL)
- FABRİKA: BEŞİKTAŞ YEŞİLKÖY (ISTANBUL)
- HAVAALANI: YEŞİLKÖY (İSTANBUL)
- YÜKSEKLİK: 2.44m (8ft.)
- AĞIRLIK Boş AĞIRLIK:650 kg (1,430lb.)
- Petrol ve Ağırlık: 160kg(352lb.)
- Tam yüklü ağırlık: 1000kg (2204lb.)
- KABİLİYETLERİ Tam yükü hızı: 182 km/h (113mph)
- İniş hızı: 85km/h(52,7mph) 500m (1640ft.)
- Tırmaniş: 2dakika 1500metre (4920ft.)
- Tırmanışı: 10dakika
- En yüksek irtifa: 3350metre (11000ft.)
- Gideceği mesafe: 500km (310.5mil) veya 2.5 saat
Nu.D-38 ilk Türk yolcu uçağıdır. Türk mühendisler tarafından motoru hariç tüm aksamları Türk teknisyen ve işçiler tarafından yapılmıştır.
Nu.D-38 ilk Türk yolcu uçağının özellikleri;
- Yüksekliği: 2,20m (7ft.2,5in.)
- Kanat alanı: 22,34m.m (240sq.ft.)
Ağırlık ve Yük durumu:
- Boş ağırlık: 1108 kg (2438lbs.)
- Yüklü ağırlık:1850 kg (4070lbs.)
- Deniz seviyesindeki azami hızı: 271 km/h (168mph)
- Seyir hızı: 250km/h (155mph)
Kabiliyetleri:
- Deniz seviyesindeki azami hızı: 271 km/h (168mph)
- Seyir hızı: 250km/h (155mph)
- İniş sürati: 76km/h (47mph)
- Uçuş Tavanı: 6650m (21810ft.)
- 1000m’ye tırmanış: 3280(ft.)
- Tırmanış zamanı: 3,19dakika
- 5000m’ye tırmanış: 16400(ft.)
- Tırmanış zamanı: 32,1 dakika