Türkçe mühendis kelimesi Arapça hendese kelimesinden türemiştir. Birçok farklı anlama gelse de temel olarak tasarım geometrisi, matematik ve fen gibi anlamlara karşılık gelebilmektedir. Türkçede dil bilgisinde kullanılan iyelik ekleri kelimenin sonuna gelerek o kelimeye aitlik ifadesini yerleştirir. Arapçada da bazı ekler kelimenin başına gelerek o kelimenin anlamını yapan kişi olarak ifade eder. Bu işlevi yapan ekler –mu ve –mü ekleridir. Şöyle örnek verelim Muallim. –allim bilgi anlamında iken başına gelen –mu ekiyle beraber bilgiyi öğreten anlamında öğretmen olarak karşılık bulur.
Mühendislik Hakkında Bilgi
Tasarım geometrisi, matematik gibi anlamlara gelen hendese kelimesinin başına –mü eki getirdiğimizde mühendese (mühendis) olur. Buda bu anlamları yapan olarak karşımıza gelir. Farklı dillerde farklı kökenlerden türetilmiş olabilir. İngilizcede yer alan engineer kelimesi ise ingenuity latince kelimesinden türetilmiştir. İngenuitynin Türkçe karşılığı ise yaratmak ya da yaratıcı olmak olarak geçmektedir.
Mühendislik tanımını farklı branşlarına göre birden fazla tanım altında şekillendirebilmek mümkündür. Ama en geniş ve en temel kavramlarla tanımlamaya çalışalım. Olayları bu sefer farklı boyutları ile ele alalım. Elimizde işveren, mühendis, bir grup normal vatandaş ve bir grup çocuk olsun. Bunlar üzerinden farklı tanımların nasıl oluştuğunu gösterelim.
İşverene göre mühendisi şu şekilde tanımlayabiliriz. Elinde her gün ürettiği malzeme miktarını arttıran kişi yani her gün 15 araba üreten bir arama fabrikası için mühendis günde 17 araba anlamına gelir. Toplum için mühendis ise hayat olanaklarını kolaylaştıran aletleri yapan kişi olarak görülür. Ya da tripodumuza bağladığımız fotoğraf makinemizle güzel kareler almamızı sağlayan kişilerdir. Gelelim çocuklar için mühendis kavramı ve tanımı nasıldır. Çocuklar için ise hayal dünyalarındaki kimsenin inanmadığı olanaksız olarak gördüğü her şeyi avuçlarının arasına sunan kişidir mühendis. Bu ve buna benzer tanımlamaları çoğaltmak mümkün hatta kitabı tanımlamalara bile dayandırabiliriz mühendis kelimesinin tanımını.
Mühendisliğin tarihçesi ve mühendislik ürünleri hakkında bilgi verecek olur isek insanlığın başlangıcına kadar gider. Yaptığımız ürettiğimiz her şey aslında bir mühendislik örneği o dönemde. Bir tekerleğin icadı dünyada neleri değiştirdiğini biliyoruz. Kayaların içini oyarak oluşturulan gözlem evlerinin kısmen de olsa bilgi birikimleriyle farklı gezegenlere seyahat edebiliyoruz. Ya da Leonardo da Vinci’nin kedinin 4 ayak üstüne düştüğünü görerek uçan aletinin ayak kısımlarını kedi patisi şeklinde tasarlamasıyla bugün ki uçakların da halen kedi patisi şeklinde iniş yaptığını biliyoruz. Bazı kaynaklara göre Çinlilerin Türklerden korktuğu için yaptırdığı söylenen Çin seddinin neler yapabildiğini biliyoruz. Bunlara örnekleri sıralayabiliriz mısırda ki piramitler. Çeşmeler camiler havuzlar vs. bu bağlamda mühendisliğin tanımını insanın var olduğu andan itibaren başladığını kabul etmek daha doğrudur.
Mühendis ve mühendislik için her şey bu kadar tozpembe değil. Toplumuzun bir maddi kaygı içerisinde bulunduğu dönemde çocuklarına puanın yetmiyorsa yaz şu mühendisliği yaz bu mühendisliği açıkta kalmazsın gibi birçok telkinde bulunulur. Aslında üniversiteye sadece gitmek için yazılır. O mühendis ruhu bir şeyleri tasarlama hesaplama ve uygulama dürtüsü ortadan kaybolur. Toplumda bir nevi itibarsızlaştırma politikası yapılmış gibi. Öğretmenlere yapılan küçümseme gibi. Tabi ki her mühendislik bölümü için bunu söyleyemeyiz ama toplum o mesleğin nasıl çalıştığını bilmediği için “işte ne var ki?” yakıştırması yapar.
Hemen bir örnek verelim, Çevre mühendisliği. Şuan üniversite sınavına girip de beklentilerinin çok altında puan alıp sırf açıkta kalmamak için bu bölümü yazıp okumaya çalışan binlerce insan var. Bu insanların çevresinde ki kişiler de çevre mühendisi olup ne yapacaksın bahçede parkta müdür mü olacaksın? Yakıştırmasının yapıldığı bir toplumda yaşıyoruz. Belki şuan size komik geliyor gülüp geçiyorsunuz ama bizzat arkadaşlarımdan biliyorum. Sırf bu yüzden günlerce oturup ağlayan insanları arkadaşlarımı gördüm. Bu yakıştırmayı yapanların çevre mühendisinin işleyişini önemini kavrayamamış kişidir. Şuan biliyoruz ki çevre, geri dönüşüm, çevre sorunları, hava kirlilikleri dünyanın 1 numaralı alarm konuları. İtibarsızlaştırmaktan kastımı umarım anlamışsınızdır.
Mühendislik Eğitimi; şimdi herhangi bir üniversite de mühendislik okumaya hak kazanan bir bireyin aldığı ve alacağı eğitimlere değinelim. Bir mühendis eğitim gördüğü süre zarfı içerisinde anlamasa da aldığı temel eğitim dünya standartlarında STEM eğitimidir. Yani (science=bilim), T (technology=teknoloji), E (engineer=mühendis), M (mathematics=matematik) olarak sınıflandırılır. Bir mühendis aldığı eğitimler bu şemalar üzerine kurulur. Ki aynı zamanda ortaya bir ürün koyarken de farkında olmasa bile ürünü bu 4 şema süzgecinden geçirmek zorundadır. Bu eğitim sistemi mühendislikte, uygulamalı tıp ve özellikle yenilenen programıyla fen eğitiminde kullanılmaktadır. Tabi ki bir mühendisin ortaya bir ürün koyabilmesi için bu 4 şemaya ek bir özelliğinin daha olması gerek o da mühendis kelimesinin anlamlarından biri olan yaratıcılık.
Yaratıcılığı da temel de 2 başlık altında toplayabiliriz. Genel yaratıcılık ve bilimsel yaratıcılık. Buna çok basitçe şöyle örnek verecek olursak;
Topraktan çıkardığınız bir bakır kütlesini eritip farklı biçimlere sokabilmeniz yaratıcılığınızı ifade eder. Ama bakırı eritip tel haline getirdikten sonra bundan bir bobin ya da elektrik kablosu yapıyorsanız bu da bilimsel yaratıcılığınızı gösterir. Bu yüzden bir mühendis de olmazsa olmaz özellik yaratıcılıktır. Buna farklı bir örnekle devam edelim Kadıköy’ün A mahallesinde de bir bina ya da rezidans dikilebilirken Hollanda da Amsterdam da yamuk binalar olarak adlandırılan binalarda yapılabiliyor. 2 sinin arasında ki fark ne para ne yaşantı ne de zihniyet tek farkı o mühendisin yaratıcılığıdır.
Mühendislik Öğrencileri İçin Kendini Geliştirme Rehberi ve Mezun Olacak Mühendislere Tavsiyeler makaleleri tavsiye niteliğinde makalelerdir. İlginizi çekebilir.