Bu yazımızda mühendis sıfatının ülke şartlarında ve benzeri yöntemlerle (Diploma sahibi olma) nasıl kazanıldığından çok, kim mühendistir, onu tartışacağız. Öncelikle mühendis kime denir? Kime denmelidir? Bir mühendisin temel vasfı nedir? Tüm mühendisliklerin ortak özelliği genel olarak yeterince üst seviye matematik bilme ihtiyacı olmasıdır. Buna göre bir mühendisin temel vasfı alanında gereken temel işlemleri yapabilmesidir. (4 işlem veya temel hesap makinesi gerektiren işlemlerden bahsetmiyorum) Ardından alanında gereken temel bilimlerden gerekenleri (Fizik, Kimya ve temel bilimlere giren hemen her dal) bilip, kendi yeteneklerini de ortaya koyarak işini yapmalıdır. Bu yetenek matematik ve bilimsel verileri harmanlayıp ortaya koyduğu ürünü için gerekli mimariyi sağlamaktır. Mimariden kastım bina değil, ürününün tasarımına yönelik kendi sunumudur.
Öyleyse belirli mühendisliklerden elimden geldiğince örnekler vereceğim. Bunlar İnşaat, Makine ve Elektronik olarak en temel alanlar olacaktır. Bunun dışında; Elektrik, Gıda, Kimya, Gemi İnşaat, Matematik, Fizik, Endüstri, Mekatronik gibi mühendisliklere bilgim tam el vermediği veya karma mühendislikler olduğundan girmeyecek ve son paragrafımda hepsine temel bir yorum bırakacağım. Endüstri mühendisliği bunların dışında çok ayrı bir yorum gerektiren bir mühendislik türü. Ben bu mesleği daha çok bir yönetim mühendisliği olarak değerlendiriyorum. Yapılan projeler, mesleğin kendisi daha çok bir organize olma üzerine projelendirme taşıyor. En azından benim gördüğüm bu. Bu yüzden Endüstri Mühendisliğini daha ayrı tutabileceğimiz gibi, her şeyin daha içinde de görebiliriz. Bu mesleği icra edenler elbette daha iyi yorum yapacaktır.
İnşaat Mühendisleri hangi temel yeteneklere sahip olmalı?
Gördüklerimin ışığında ve zaten olması da gerektiği üzere Temel Calculus yeteneklerine en çok sahip olması gereken mühendisliklerden biri de İnşaat Mühendisliğidir. Teknik Çizim yeteneğinin bazı mühendisliklerde artık öneminin kalmadığı ve zamanla müfredattan kaldırıldığı görülürken (Elektronik) İnşaat Mühendisliği için bu konuda ne kadar bilgisayara bağlı kalırsak kalalım belki de asla önemini yitirmeyecektir. Bu bağlamda doğru bir Geometri yeteneği de İnşaat Mühendisleri için gerekli olacaktır. Mühendis kelimesinin geldiği “hendese” yani, geometri kelimesi, mühendisi “Geometri bilen” anlamına çıkarmaktadır. Bu bence teknoloji ilerledikçe önemini yitirse de ve kelime anlam kayması yaşasa da en temel mühendislikler bazında doğrudur.
Bu bağlamda bir İnşaat Mühendisi;
- İşinin hesabını iyi yapmalı ve teorisini ortaya dökmeli.
- Seçeceği malzemeleri iyi belirlemeli ve kullanacağı yapıda yapıya en ideal şekilde aktarmalı.
- Bir yapıyı gördüğü gibi az çok kafasında fikir canlanmalı ve yapıda olabilecek temel eksiklikleri aktarma becerisine sahip olmalı.
Elbette herkesin farklı görüşleri olacaktır. Tanıdığım çeşitli mühendis arkadaşlarımdan ve mühendisliğin iç yapısını araştırırken edindiğim bilgilerden üzere bunlar nerede olursak olalım çok fazla farklılık arz etmeyecektir.
Makine Mühendisleri hangi temel yeteneklere sahip olmalı?
Makine Mühendisliği İnşaat Mühendisliği ile sanılanın üzerinde benzerlik taşımaktadır. Görülen hepsi olmasa da çoğu temel derslerde içerikte belirli farklılıklar olabilse de aynı temel eğitim alınmaktadır. Bir Makine Mühendisi bu bağlamda yine Calculus’tan oldukça fazla faydalanmalıdır. Mukavemet, Akışkanlar Mekaniği gibi derslerde Calculus yeterince kullanılmaktadır. Bu bağlamda diğer benzeri içerikli derslerde de Calculus yeterince kendini gösterecektir. Solidworks, Catia tarzı tasarım araçlarını kullananlar bilmeliler ki, tasarlayacağınız aracın veya yapının neredeyse her noktası geometrik özellik taşımaktadır, bu da açık olarak gösteriyor ki bu temel mühendislik dalı da Geometri alanında bilgi sahibi olmayı gerektirmektedir. Yine Teknik Resim gibi konular da bu mühendisliğin alanındadır. Elektronik Mühendisliği de dahil olmak üzere yapabileceğim en iyi mühendislik Makine Mühendisliği olacaktır zannımca, sadece Elektronik kadar sıcak hissetmiyorum.
Bu bağlamda bir Makine Mühendisi;
- Temel Calculus hesabını iyi bilmeli.
- Bir mekanik tasarı yaptığında bunu kafasında en iyi şekilde canlandırabilmeli ve tasarısının nasıl çalışacağını, hangi konuda ne kadar iş gerektiğini bilmeli ve tasarımının bütününü buna göre yapmalı.
- Kesinlikle tasarısını her daim bir ileriye taşıyacak özelliklere sahip olmasını sağlamalı ve ileriye dönük olmayan tasarımlardan kaçınmalı.
Elektronik Mühendisleri hangi temel yeteneklere sahip olmalı?
Elektronik mühendisi Makine veya İnşaat Mühendisinin aksine genel olarak daha farklı disiplinlerle ilgilidir. Bir kere Mekanik konuların aksine daha çok Elektrik odaklı bir mühendislik dalıdır. Temel disiplinleri ve Fiziği de buradan gelir. Yine aynı şekilde Calculus hesabını bir Elektronik Mühendisi yeterince iyi yapmalıdır ama iş hayatında görülen o ki Calculus’a öyle fazla bir hakimiyet gerekmiyor. Elektromanyetizma dediğimiz disiplinde temel Calculus hesapları çokça görülmektedir. En ağırlıklı olarak bu disiplinde temel hesaplar bizi karşılamaktadır. Yine Haberleşme alanında da çokça hesap bizi beklese de bir Elektromanyetizma alanı kadar hesapla karşılaşılmamaktadır. Yine yazılım ortamı bu Haberleşme alanında bize çokça yardımcı olmaktadır, sürekli diferansiyel denklem çözme ihtiyacı ortadan kalkmaktadır. Devre – Sistemler ve Elektronik alanlarında RLC devrelerinin analizi gibi artık daha çok akademik alanda itinayla anlatılan alanlar dışında Matematiğin doğrudan uzun hesaplarına ihtiyaç duyulmamaktadır. Çoğu iş bilgisayar ortamında yapılmakta ve spesifik alanlar dışında asıl beceriler tasarım odaklı olmaktadır.
Bu bağlamda bir Elektronik Mühendisi;
- Alanına yönelik yeterli hesap bilmeli.
- Tasarımında kullanacağı bileşenleri yapacağı işi karşılayacak ölçüde seçmeli. Hassasiyet, miktarın orantılı olması ve miktarın dengeyi çok saptırmaması gibi ayrıntıları iyi seçmeli.
- İyi bir tasarım elde etmek istiyorsa hangi malzemeyi nerede kullanacağını iyi bilmeli. Bu aslında diğer mühendislikler için de geçerli ama bir elektronik kart veya devre tasarımı yaparken, hatta entegre tasarımı dahi yaparken seri üretime bağlı olup olmaması da dahilinde malzemeyi kazancına veya ihtiyacına yönelik en iyi şekilde seçmeli.
Calculus hesabında sadece Elektronik Mühendisleri için daha detaylı girdim lakin bunda alan olarak sadece hakimiyetimin bu alanda daha fazla olmasının etkili olduğu düşünülmesin, bunda Makine ve İnşaat Mühendislerinin gerçekten temel hesaba her alanda daha çok ihtiyaç duyması yatıyor.
Sonuç
Daha önceki yazılarımda da belirttiğim gibi ben Bilgisayar Mühendisliğinin daha çok “Bilgisayar Bilimleri” adı altında incelenmesi gerektiğini savunuyorum. Her ne kadar ortaya bir “sanal” ürün çıkarsalar da, mühendisliğin doğasında gerçekten de doğada olanlardan eksilterek ortaya ürün koyma olduğunu görmekteyiz. İlerleyen zamanlarda teknoloji ve devir değişecek, her ne kadar bilim kurgu fikirler ortaya atılsa da insanlığın yok olacağını düşünmüyorum, en azından bazı kesimlerce savunulduğu gibi yakın zamanda bu olmayacak diye düşünüyor ve umuyorum. (50 – 100 yıl arası gibi) Bu değişim mühendisliğin temel tanımını da baştan aşağı değiştirebilir. O zamana kadar mühendislik dünyada kullanılan her hesap gerektiren aletin veya yapının temeli olmaya devam edecektir.
Sözümü burada tamamlayacak olursam bence belirli mühendisliklerde diploma şart, kişinin aynı şeyleri diplomasız bilme olasılığı var mı, var ama risk faktörü de düşünüldüğünde ve derslerin daha spesifik de olmasını nedeniyle İnşaat ve Makine için diploma (Gerçek) şart derim. Lakin Elektronik ve özellikle Yazılım alanı için diplomaya olan şartın o kadar fazla olmaması gerektiğini de açık açık savunuyorum, özellikle de Yazılım için. Eleştirilerinizi yorum olarak iletebilirsiniz, teşekkürler.