Teknoloji her alanda, her an gelişimini sürdürmekte olan bilimin, yansımasıdır. Fizik, kimya, biyoloji ve sayısız bilim dallarında ortaya çıkan gelişmeler, var olan bir ürünün (teknolojinin) geliştirilmesine veyahut farklı birinin üretilmesini sağlar. Kuşkusuz gelişmiş bir teknoloji, tek bir bilim dalının ürünü olmaz. Bilim ortak paydalarla, ortak çalışmalar ile ilerler. Bilim evreni keşfedip, doğanın sırlarını ortaya çıkardıkça insanlık ilerlemeye devam edecektir.
Gelişim duraksamaz. Bazen doğa, bizim bin adımımıza yol göstermek için bir adım atar. Elma Newton’un başına düşer, yer çekimi bulunur. Ama bilim durmaz, sorar, sorgular ve keşfeder. Newton’da Gravitasyon’u keşfetti. İki cisim arasında bir çekim kuvveti olduğunu, bu çekim kuvvetinin evrensel ve cisimlerin kütlelerinin çarpımı ile doğru, aralarındaki mesafenin karesiyle ters orantılı olduğunu öğrendik. Evrende bulunan her maddenin birbirini çektiğini, yer çekiminin de bu kuvvetlerden biri, en büyüğü olduğunu ve bir cismi bir yerden aşağıya attığımızda düşmesinin, dünya üzerindeki her şeyin bir ağırlığa sahip olmasını yer çekim kuvvetinin, olgusal belirtileri haline getirdik.
Bilim önceleri hayal dünyasının kapıları aralanmış gibi dururken, insanlığın başköşesinde yerini aldı. Almaya devam edecek. Galilei ve Kepler’den, Newton’un 1687’de yazdığı Philosophiae Naturalis Principia Mathematica (Doğa Felsefesinin Matematik İlkeleri)’ne, 1846’da Neptün’ün keşfinden 1900’ler Einstein’ın yer çekimsel dalgaların varlığını tahmini ettiği ve 2016’da yaklaşık 100 yıl sonra Louisiana’daki Laser Interferometer Gravitational Wave Observatory(LIGO) bilim insanlarının, güneşin 30 katı büyüklüğündeki iki dev kara deliğin 1.3 milyar ışık yılı uzaklıkta çarpışmasıyla ortaya çıkan yer çekimsel dalgaların küçük titreşimlerinin sahip sinyalleri, 2010-2015 yılları arasında 205 milyon dolarlık fonla teknolojisi yeniledikleri iki detektörünün tespit etmesi ile kanıtlamış oldu. Bilimden nasibini kovalayan mühendisler ne yaptı?
Neler düşündük, neler geliştirdik, neler ürettik? Her zaman güce ihtiyaç duyduk. Hayvanlardan, kas güçlerinden yararlandık. Fizikten yararlandık, 1760 senesinde Thomas Newcomen ve James Watt buhar motorlarını buldu. Kimya biliminden yararlandık içten yanmalı motorları ürettik. Carnot, Rankine, Nikolaus Otto, Ralph Miller, Carl Benz, Frank ve Charles Duryea, Rudolf Diesel, Ferix Wankel, John Ericsson, Brayton. Hepsi ve daha fazlası. Bilime, teknolojiye birer adım atıp, birer tuğla koyan bilim adamları, mucitler. Biz bu çalışmadan teknolojinin muazzam sonuçlarından biri olan gaz türbinli motorlar ile ilgilenecek, çalışma prensiplerini ve koşullarını inceleyecek; sistemleri, komponentleri ve bileşenlerini açıklayacağız.
Gaz türbinli motorların geliştirilmesi havacılığın en büyük devrimi oldu. Pistonlu motorlar yüksek hızlar için elverişsiz ve yetersizdi. Motorun hacmini artırılarak güç artırıldı fakat bu savaş makinalarına yeterli olmadı. Motor hacmini artırmak belli bir yere kadar işe yarasa da bir yerden sonra tıkanacak bir yöntemdi. Devasa hacimlerde motorları üretmek, bunları uçaklara takmak gibi seçenekler kullanılamazdı. 1913 yılında René Lorin ile başlayıp, 1930’da Frank Whittle ile devam eden gaz türbinli motor serüveninin havacılıkta bir devrim yaratacağı, jet uçak kavramının ortaya çıkacağı öngörülebilir miydi?
Elbette teknoloji adım adım ilerleyecek, üzerine eklene eklene geliştirilecek. Her teknoloji gibi motor teknolojisi içinde gelişim öngörüleri açıktı. İlk prototip ortaya çıktıktan sonra gelişim durmadı. Biraz daha zamanı hızlandırıp günümüze yaklaştırarak söyleyebilirim ki; Rolls Royce, General Electric, Pratt Withney gibi dev şirketler jet motorlarındaki devrimi üst kademelere taşıdılar, taşıyorlar. Gaz türbinli motorlar bir yandan yeni nesil jetlerle supercruise denilen, ard yanmasız süpersonik hızlara erişen teknolojilere sahip oluyor, bir yandan kendi oksijenini taşıyıp uzayda yani oksijensiz ortamda itki edebilen roket motorları gelişmeye devam ediyor. Warp motorları fısıldatılıyor…