Merhaba arkadaşlar bu yazımızda meteoroloji mühendisliği tarihçesi , meteorolojinin araçlarını ve meteoroloji mühendisliği uygulama alanlarını sizlere anlatacağız. Öncelikle sizlere meteoroloji mühendisliği çalışmaları nasıl başadığını anlatacağım. Kırım Savaşı sırasında İngiliz-Fransız müttefik donanması, 14 kasım 1854 günü Sivastapol limanı önlerinde yakalandığı şiddeti; bir fırtınada çok büyük kayıplar verdi Fransız astronom Le Verrier, bu fırtınanın Avrupa üzerinde izlediği yolun saptanabileceğini, dolayısıyla fırtınanın önceden tahmin edilebileceğini fark etti, iki yıl sonra Fransa’da ilk meteoroloji servisi, 1873 yılında da Viyana’da Uluslararası Meteoroloji Örgütü kuruldu.
O günden bugüne meteoroloji servisleri ve gözlem ağları giderek bütün dünyaya yayılırken, meteorolojide, atmosferin ve atmosfer olaylarının evrimini tanımlayan fiziksel ve mekanik süreçlerin bilimi olarak büyük bir gelişme gösterdi. 1950 yılmda meteoroIog J.G. Chamey ve J. von Neumann (bilişimin öncüsü) ölçümlerle kuram arasındakı birliği sağladılar. Bu tarih, sayısal hava tahminlerinin başlangıcı olarak kabul edilebilir.
Meteoroloji çalışmaları çok çeşitli aşamalarda sürdürülür: Dünya yüzeyi üzerindeki ve atmosferdeki fiziksel parametrelerin gözlemi ve ölçülmesi; böylece elde edilen verilerin uluslarası düzeyde değerlendirilmesi; iklim verilerinin arşivlenmesi; iklimle ilgili verilerin analizi ve hava tahminleri; tahminlerin ve iklim istatistiklerinin yayımlanması; kullanılan alet ve teknikler, tahmin modelleri, iklim, okyanuslar vb konularında yürütülen araştırmalar.
Meteoroloji bilimi, Dünya Meteoroloji Örgütü’nün (WMO) ve 1975 yılında 17 Avrupa ülkesi tarafından kurulan Reading’deki (İngiltere) Avrupa Meteoroloji Tahminleri Merkezi’nin sağladığı uluslararası işbirliği ve uydu gözlemlerindeki gelişmeler sayesinde ilerlemektedir.
Meteoroloji Araçları
Basınç, sıcaklık, rüzgar, nem oranı, yağış- güneşlilik vb’nin yeryüzünde ölçülmesi, uluslararası bir ağ oluşturan yaklaşık 14000 istasyon aracılığıyla gerçekleştirilir. Bu istasyonlardan 9000 kadarı karada, geri kalanları gemiler veya şamandıralar üzerinde kurulmuştur. Dünyanın her yerinde, yılın her günü, her üç saatte bir. WMO nub belirlemiş olduğu standartlara uygun olarak ölçümler yapılır. Veriler anında bütün ülkelere dağıtılarak uluslararası bilgi alışverişi sağlanır. Ama bazı bölgelerde, özellikle okyanuslarda. Güney Yarıküre’de, Afrika’da ve kutup bölgelerinde hâlâ büyük boşluklar vardır.
Yeryüzündeki bu ölçüm ağına ek olarak, rüzgarın hızını ve yönünü, sıcaklığı, nemi ve 25 km’ye kadar olan yükseltilerdeki atmosfer basıncını ölçmek üzere kurulmuş bir radyosondaj ağı vardır. Hidrojen veya helyumla taşıdığı aletlerle, 1500 istasyondan günde iki kez ölçüm yapılır. Sayısal tahmin modellerine veri sağlamak ve iklim tanımlamalarına yardımcı olmak amacıyla yapılan bu ölçümler, kısa vadeli hava tahmini için gerekli olan diğer gözlemlerle desteklenir.
Bu gözlemler, yağmur, dolu veya kar yağışını önceden kestirme olanağı veren radarlarla yapılır. Ayrıca 1960’tan beri ekvatorun üzerinde 36000 km yüksekliğe yerleştirilmiş olan yermerkezli uydular da bu amaçla kullanılmaktadır. Bu uydular her 30 dakikada bir, atmosferdeki bulut Örtüsünün görüntüsünü yeryüzüne iletir; böylece kötü hava koşullarının ne zaman nerede etkili olacağı önceden görülebilir.
Meteoroloji Mühendisliği Uygulama Alanları
Okyanus üzeri uçak seferlerinin başlamasından bu yana, meteoroloji mühendisliğinin en önemli uygulama alanlarından biri atmosferin durumunun gözlenmesidir; çünkü ölümle sonuçlanan uçak kazalarının yüzde 40’ı meteoroloji olaylarından kaynaklanmaktadır. Denizlerin gözlenmesi ise balıkçılık, petrol platformlarının çekilmesi, yelken yarışlan gibi birçok alanda yararlı olmaktadır.
Tarıma ilişkin meteoroloji gözlemlerinin başlangıcı çok eskiye dayanır. Tarımla uğraşanlar, fırtına veya kasırga durumunda gerekli önlemleri alabilmek için en kısa vadeli tahminlerden başlamak üzere, toprağı sürme, gübreleme, ilaçlama, hasat vb ile ilgili en uygun zamanlamayı verecek orta vadeli tahminlere kadar her türlü bilgiyle ilgilidirler. Tarıma ilişkin iklim verilerinin derlenmesi, tarım mevsiminin başında, ortalama yerel koşullara en uygun türlerin seçilmesine, alınacak ortalama ürün miktarının belirlenmesine ve bir üretim stratejisi saptanmasına büyük ölçüde yardımcı olur. Hava tahminleri, şantiyelerin planlanmasında ve yönetiminde, karayolu taşımacılığında, elektrik üretim potansiyelinin değerlendirilmesinde, açık hava spor yarışmalarında da yararlı olmaktadır. Çığ, orman yangını, çevre kirliliği, su taşkını ve kasırga gibi tehlikelerin önceden haber verilmesinde daha özel tahminler değerlendirilmektedir.