Son birkaç yılda dilimize girmiş olan metalurji bölümü zengin iş olanakları, firmaların yoğun istihdam fırsatları ve önü gelişmeye çokça açık olan bir bölüm olması sebebiyle kısa sürede gelişme gösterip birçok farklı üniversitede lisans programı olarak açıldı. Metalurji ve malzeme mühendisliği bölümü ise genel olarak doğal ya da yapay ham maddeler kullanılarak polimer bazlı malzeme üretiminin geliştirilmesinde görev alır. Metalurji ve malzeme mühendisliği bölümü hakkında daha detaylı bilgi için ayrıntılar yazımızda.
Metalurji ve Malzeme Mühendisliği
Birçok çeşitli alanda, savunma sanayisinde, enerji altyapısında, otomobil üretiminde, havacılık alanında ve daha birçok sektörde gerekli olan polimer, seramik, kompozit ve konvensiyonel özellikteki gerekli malzemelerin tasarlanması, üretilmesi ve zenginleştirilmesi alanında çalışmalar yapan bir bölümdür. Sadece mevcut malzemelerin üretimi değil şimdiye kadar keşfedilmiş malzemelerin farklı yararlara katkıda bulunması için geliştirilmesi ve yeni, daha dinamik, daha kullanışlı ve sağlıklı malzemelerin de keşfi için çalışmalar yürüten bölüm 1980’lerden sonra mühendislik alanında önemli katkılar sağlamıştır.
Metalurji aslında metal bilimi anlamına gelmektedir. Metalurji ve malzeme mühendisliği ise metallerin ayrıştırılması, zenginleştirilmesi (alaşımla daha sağlam hale getirilmesi) ve kullanım alanına uygun bir şekilde dizayn edilmesi temelleri üzerine kurulmuş bir mühendislik dalıdır. Metalurji ve malzeme mühendisliği geniş bir alanı kapsamaktadır. Günümüzde çok da dillere pelesenk olmasa da jet motorundan mobilya sanayisine kadar geniş bir yelpazeye uzanmaktadır.
Metalden yapılan her makine aksamında mekanik özellikler ele alınır. Yani malzemenin ısı iletkenliği, işlenebilirliği, elektrik iletkenliği, korozyona olan dayanımı, mukavemeti gibi özellikler kullanılan malzemeye etki eder. Öncelikle korozyonu ele alalım. Korozyon , yüzeysel olarak bir metalin ya da alaşımlandırılmış metalin (dayanıklılığı arttırılmış metalin) kimyasal olaylarla ya da oksitlenmesiyle aşınma durumudur. Mukavemet ise maddenin çeşitli dış etkilerden ve bu dış etkilerin neden olduğu iç kuvvetler karşısında gösterdikleri davranış biçimidir.
Türkiye’de Metalurji ve Malzeme
Bu konu hakkında 1973 yılında ODTÜ Metalurji Mühendisliği Bölümü’nden mezun olan Prof.Dr Macit Özenbaş’ın fikirlerini inceleyelim. Bizim sanayimiz geleneksel metalurji alanında oldukça iyi bir yerde. Demir-çelik sanayi olsun, döküm sanayi olsun, ya da cam sanayisine geçelim, geleneksel, düz camları kastediyorum, yine Türkiye oldukça iyi bir yerde. Durumun böyle iyi olmasından, bu malzemelere dair problemlerin önemli ölçüde çözüldüğünü ve artık bu bilginin sanayiye aktarıldığını anlıyoruz.
Yani üniversiteler için artık problem olmaktan çıktığını, olabilecek problemlerin de sanayideki ar-ge merkezlerinde çözülmesi gerektiğini anlıyoruz. Ama malzeme mühendisliği dediğimiz zaman, burada üretilen malzemelerin büyük ölçüde sanayiye ulaşmadığını, bunların hala gelişmekte olduğunu görüyoruz.
Ama bunlar, gelecekte büyük ölçüde sanayide olacağını kabul ettiğimiz malzemeler. Benim görüşüme göre, üniversitelerin odaklanması gereken bu ikincisi. Çünkü, biz bir öğrenciyi yetiştirip mezun ettiğimiz zaman, onun 35-40 sene gibi bir süre çalışacağını varsayıyoruz. Onun için verdiğiniz eğitimin onu bu kadar uzun bir süre boyunca piyasada tutması lazım. Onu bu kadar süre piyasada tutabilecek eğitim, geleneksel metalurji eğitimi değildir. Mutlaka yeni konuların öğrenciye verilmesinde fayda vardır. Eğer siz öğrenciye yeni konuları vermiyorsanız, ileride önem kazabilecek konuların önemini öğrenciye kavratamıyorsanız, o zaman bu öğrencinin kendini sürekli yenileyebilme ve işini ileriye götürebilme şansı azalacaktır.
Metalurji ve Malzeme Mühendisliği dersleri
4 yıllık eğitim hayatı boyunca bir öğrencinin aldığı dersler; metarlurji ve malzeme mühendisliğine giriş, malzeme bilimi, malzeme ve termodinamik, malzemeler laboratuvarı, malzeme üretiminin kimyasal prensipleri, malzemeler işleme laboratuvarı, mühendislik metaryelleri, malzeme bilimi ve mühendislik, mühendislik malzemeleri, malzeme bilimi ve temel kavramlar, malzeme bilimi ve mühendislik esasları, faz dengeleri, katılaşma ilkeleri, malzemelerin mekanik davranışları, mekanik şekilleme temelleri, taşıma olayları, kimyasal metalurji, metalografi, fiziksel metalurji, malzeme karakterizasyonu, malzeme araştırması, malzeme mühendisliği tasarımı, faz dönüşümleri, kimyasal metalurji, çelik kimyasal metalurjisi, çelikler ve çelik üretim teknolojileri, yakıtlar ve fırınlar, bilgisayar uygulamaları metalurjisi, temel işlemler ve ön arıtma işlemleri, cam bilim ve teknoloji, yapısal seramik ve seramik kompozitler gibi derslere ek olarak iki ayrı da toplamda 40 iş gününe denk gelecek staj programı vardır. MB Dergide yayınlanan Numan Umutcan Gülen‘in yazısı da eklenmiştir.