Yazının birçok içeriğini, kanıtını, ne anlam ifade ettiğini birçok yerden öğrenebilirsiniz. Bu yazıda anlatmak istediğim Fermat’ın Son Teoreminden ziyade bir takım garipliklerin yaşanmasıdır. 1994 yılında meşhur matematikçi Andrew Wiles ve doktora öğrencisi Richard Taylor uzun yıllar üzerinde çalıştıkları son teoremin kanıtını buldular. Formülü Açık olarak yazmanın yanısıra biz matematikçileri düşündüren soruları tartışalım…
Soru1: Fermat soruyu sorduğunda kağıdın hemen altına “Kanıtı çok kısa ve yerim olmadığı için araştırmacılara bırakıyorum.” gibi bir ifade kullanması ne anlam ifade ediyordu?
Hemen hemen her okuyucunun da anladığı üzere ispatın çok basit ve yapmaya bile tenezzül etmediğini anlamaktan başka seçeneğimiz yok. Peki 1994 yılında bu kanıtlanan olgu yaklaşık 74 sayfa sürmüştür. Ayrıca eğer bu kadar basit bir çözümü varsa neden Andrew Wiles 3 ekip arkadaşı ile yapmak zorunda kaldı. Bu yazı için bilime değer veren tüm okuyucuların ne düşündüklerini merak etmiyor değilim.
Soru 2: 1900’lü yıllarda Henri Poincare kendi adıyla anılan, Dünyanın ve evrenin şeklinin sonsuzluk topolojisi ile ne denli alakalı olduğunu açıklayan “Poincare Sanısı” bu kadar derinlemesine olan bir konuyu bir çırpıda kanıtını göstermeden söyleme ihtiyacını duymuştur?
Bilindiği gibi tarih 2010’nun sonunu gösterdiğinde Clay Matematik Enstitüsü Poincare sanısının Parelman tarafından çözüldüğünü ancak 3 yıl 5 ay sonra anlayabilmişti. Karmakarışık, derin ve anlaşılması çok zor. Ayrıca Parelman ile aynı alanda çalışan matematikçiler dahi anlamakta güçlük çektiğini biliyoruz. Henri Poincare neye güvenerek bu kestirimi ortaya attı ve ispatını yapmadan nasıl bu denli güç bir bilgiyi tahmin edebildi.
Soru 3: Olasılık teorisinin meşhur matematikçilerinden Chebchycev – Rusya bir milyon olasılıklı bir problemin sonucunu kendi adıyla anılan “Varyasyonlar Cb Teorisi” adı altında yapmıştır. Fakat bu olasılık o kadar zordur ki günümüz bilgisayarları 1998 yılında hesaplama yaparken çökmüştür. Bu hesaplama nasıl hesaplandı kim ve kimler?
Bir milyon olasılık içeren bir kutunun mavi gelme olasılığı nedir? Herkesin milyonda bir olduğunu bağırdı duyar gibi oldum. Fakat dominant renk dağılım tablosunu oluşturan Chebchycev böyle bir olasılığın mümkün olmadığını integral kuramı ile yıllar önce bulmuştu. Fakat günümüz bilgisayarları bu olasılığı hesaplarken çökmüştü.
Yazımdaki temel sorum şuydu… İnsanlara ne oldu ya da neler oluyor?
- Bizler gün geçtikçe salaklaşıyor muyuz?
- Yoksa geçmiş bilim insanları aşırı mı zekiydi?
Peki tüm bunların elektriğin bulunması ile bir ilişkisi var mı? Değerli okuyucularımın neler düşündüklerini merak ediyorum… Bilim ve Matematik ile kalmanız dileğimle