Lavanta bitkisi (Lavandula sp.), Lamiaceae familyasından değerli bir uçucu yağ bitkisidir. Genellikle Akdeniz orjinli olup 40 kadar lavanta türü (Lavandula sp.) bulunmaktadır. İtalya’da, Yunanistan’da, Bulgaristan’da, İspanya’da yaygındır. Ülkemizde ise en çok Isparta bölgesinde üretimi yapılmaktadır. 30-50 cm kadar boylanabilen lavanta bitkisinin kökleri de 50 cm’e kadar inebilen çok yıllık bir bitkidir. Sapları genellikle 4 köşelidir ve yaşlandıkça diplere doğru gider.
Lavanta, toprak yönünden pek seçici değildir. Ama kuru, hafif, kireçli topraklar yetişmesi için daha uygundur. Özellikle toprağın taban suyu ve nemi olması gerekmektedir. Soğuklara fazla dayanamaz. Ancak bazı türleri dayanabilir. Buna rağmen ekim yapılacak iken, bölgedeki dayanıklı türler tercih edilmelidir ki, sonbaharın erken donları ile, ilkbaharın geç donları sürpriz yapmasın.
Tarlaya ekim birkaç şekilde olmaktadır. Ya tohumu tarlaya ekip büyümesini beklemek ya da fide halinde toprağa direkt dikmek. Genellikle ilk yöntem pek kullanılmaz, çünkü taneler çok küçüktür. Bu da ekim yeri hazırlamak için çok hassas davranılması gerektiği sonucunu çıkartır ki, topraklarımızda çok fazla yabani ot (küsküt canavar otu v.b.) sorunu olduğu için uygun değildir. İlla ki kendimiz yetiştirecek isek 60-70 gr tohum uygun bir yerde hazırlanır bu da yaklaşık olarak 20 m2 ye ekilir ve buradan da tarlaya ekimi yapılabilir. (yaklaşık olarak 1.000 m2).
Çok yıllık bir bitki olduğu için asıl verim 2. yıldan sonra başlamaktadır. Ama bu bitki ekilmeden toprak derin sürüm yapılarak fiziksel münavebe yapılmalıdır. Sıra arası 3-5 m, sıra üzeri ise 3-4 m olmalıdır. (sıra arası: bitkiler arası, sıra üzeri: sonraki bitki uzaklığı) bu aralıklar makine ekipmanlar ile araziyi işlemek için gerekmektedir.
Yılda 2-3 defa sulama yapılmalıdır. (bölgeye ve yağış miktarına göre değişir).
Gübreleme de her ne kadar toprak analizine göre değişecek olsa da 6-8 kg N (Azot) ve 3-4 kg P2O5 (Fosfor) verilebilir, ancak gübreleme için toprak analizi yaptırmak en iyisidir. Dediğimiz gibi fiziksel olarak ilk yılda yabancı ot kontrolü ve ufak tefek çapalama ile ayıklamalar dışında pek fazla bir şey yapılmaz. Büyüme tamamlanınca yabancı otlara baskın hale geleceğinden dolayı ileriki yıllarda pek fazla yabancı ot sorunu olmayacaktır, fakat kök gelişimleri kontrol altında tutulmalı ve arada sırada kontrol edilmelidir.
Bitkinin hasadı orta çiçekler açıldığı zaman olmalıdır. Bu genelde bölgeye sıcaklığa rakıma bağlı olsa da Haziran sonu Ağustos başı arasında olmaktadır. Çok yıllık bitki olduğu için traşlama yöntemi ile biçim yapılmalıdır. Toplanılan bitkiler yüksekliği az olacak şekilde serilerek kurumaya bırakılmalıdır. Genelde açık araziye serilen bitkiler de uçucu yağ kaybı yaşanmaktadır.
Buna dikkat etmek gerekir. Kuruma yapıldıktan sonra eğer yağı için kullanılacak ise sap ayıklama yapılmasına gerek yoktur. Bölgeye göre değişkenlik gösterse de verim 150-200 kg/da (kg/dekar) olmaktadır. Bitki sıklığı verime etki etse de kullanılacak hasat harman makineleri ve çapalama makinelerini de hesaplama yaparak sıra arası ve sıra üzeri alanlarında değişiklik yapmak lazımdır. Lavanta yağının fiyatı ise, 1.200 TL /litre civarıdır. Bu da yaklaşık olarak 100-150 kg bitkiden çıkar. Avrupa da ise 1 litre lavanta yağı ortalama olarak 1.100-1.200 USD dir. Üretimini düşünen üreticilerimize şimdiden hayırlı olsun diyorum.