Bu yazımızda kümes hayvanları ile alakalı olarak maliyetleri ele almaya çalışacağız. Kümes hayvancılığı denilince aklımıza ilk gelen tavuklardır. Bu kanatlı grubuna giren hayvanların bakımlarında hassas olmak gerekmektedir. Öyle ki kümesdeki en ufak hastalık tüm kümes hayvanlarına aynı gün içinde bulaşmak da ve sonunda ölümlerine yol açmaktadır. Normalde tavukçuluk sektörüne giriş yapmak için öncelikle bazı noktalara dikkat etmek gerekmektedir.
Öncelikle kümes hayvancılığı yapılacak yerlerin diğer tavukçuluk işletmelerinden, yerleşim alanlarından ve ana yollardan mümkün olduğu kadar uzak olmasına dikkat edilmelidir.
Kümes Hayvancılığı
- Kümesler yabani hayvanların ve kuşların girişini engelleyecek şekilde planlanmalı ve kümesler arasında yeterli mesafe bırakılmalıdır. Çiftliğin etrafı yabani hayvan ve insan girişini engelleyecek şekilde çevrilmeli ve giriş ve çıkışlar kontrol altında tutulmalıdır.
- Kümesler kolay yıkanıp temizlenebilir malzemelerden yapılmalı içine konulacak ekipmanda buna uygun olarak seçilmelidir. Kümeslerin temizlisi ve dezenfeksiyonu kısaca şöyle yapılmalıdır.
- Kümesteki hayvanlar boşaldığı zaman temizliğe altlığın çıkarılmasıyla başlanır. Altlığın etrafa yayılmadan mümkün olduğu kadar kümeslerden uzak bir yerde atılması sağlanmalıdır. Kümes içindeki ekipman da dışarıya çıkarılarak yıkanıp dezenfekte edildikten sonra güneş altında kurumaya bırakılmalıdır.
- Kümes ve ekipmanların eksiklikleri ve arızaları da temizlik esnasında onarılmalıdır.
- Kümes deterjanlı, dezenfektan katılmış bol su ile yıkandıktan sonra geniş spektrumlu bir dezenfektanla dezenfekte edilmeli kuru-yunca da badana yapılmalıdır.
- Daha önce temizlenmiş ve dezenfekte edilmiş ekipmanlar da içeriye alınıp, güvenilir bir yerden alınmış temiz talaş serildikten sonra kapı ve pencereler sıkıca kapatılarak fumigasyon tarzı dezenfeksiyon uygulanmalı ve kümesler bu şekilde kapalı olarak muhafaza edilmelidir. Kümes hayvanlar gelmeden önce havalandırmalıdır.
- Hayvanlar gelmeden en az 24 saat önce kümesin bütün hazırlıkları ve ısı durumu düzenlenmiş olmalıdır.
- Kümeslere konulacak civcivler güvenilir ve sağlıklı damızlık-çı işletmelerden temin edilmeli, kümeslere aynı yaşdaki hayvanlar konulmalıdır.
- Kümes girişlerine dezenfektan ve kireç konulmalı, bakıcıların bunlara basmadan girişleri önlenmelidir.
- Mümkünse her kümesin bakıcısı ayrı olmalı, kümeslerde giymeleri için özel ayakkabı ve elbise verilmeli, kümes kıyafetleri ile dışarıda dolaşmaları engellenmelidir.
- Kümeslere yabancı kişi ve ziyaretçilerin girmesine engel olunmalı, eğer veteriner hekim, ziraat mühendisi gibi teknik elemanların kümese girmesi gerekiyorsa onlarında yukarıdaki hijyen kurallarına uyması sağlanmalıdır.
- Ölen hayvanlar kümeslerden uzakta açılan derin çukurlara gömülmeli, üzerlerine sönmemiş kireç dökülmeli, en doşrusu yakılarak imha edilmelidir.
- Herhangi bir hastalık şüphesi durumunda derhal bölgedeki veteriner hekimlere başvurulmalı, bilinçsizce ilaç kullanılmamalıdır.
- Yemler güvenilir yem fabrikalarından alınmalı, boşalan çuvallar ve eski viyoller tekrar kullanılmamalıdır.
- Yeni alınan malzemeler dezenfekte edilmeden kümese sokulmamalıdır.
- Kümeslere normalden fazla hayvan konulmamalıdır. Aksi halde gagalama, tüy çekme ve diğer stres problemlerinin ortaya çıkacağı hatırdan çıkarılmamalıdır.
- Tavuklara verilecek su; temiz, renksiz, kokusuz, tortusuz, zararlı maddeler ve mikroplardan arındırılmış olmalıdır. Sudaki bakteriyel veya kimyasal kirlilik, bazı maddelerin fazlalığı, büyümede yavaşlama, canlı ağırlık kaybı, verim düşüklüğü, ishal ve ölümler halinde ortaya çıkar. Bunu için işletmede kullanılan su sık sık, hiç değilse 6 ayda bir bakteriyolojik ve kimyasal yönden incelettirilmelidir.
- Kümeslerdeki suluklar gün aşın yıkanmalı, depolar altı ayda bir temizlenip dezenfekte edilmelidir.
- Kümeslerde etkin bir şekilde fare vb. zararlılarla mücadele yapılmalıdır.
- Tavukçulukta hastalıklardan korunmanın diğer bir yolu da aşılamadır. Aşılama programı planlanırken bölgedeki veteriner hekime danışılmalı ve bu programa titizlikle uyulmalıdır.
- Aşılarla hastalıkların kontrolünde başarı, bazı temel faktörlere bağlıdır. Hastalıklardan korunma amacıyla uygulanan aşılar, mutlaka sağlıklı sürülere ve uygun yaşlarda tatbik edilmelidir. Aşılar sıcaklık ve güneş ışınlarından korunmalı, buzdolabında saklanmalıdır. Günü geçmiş aşılar kullanılmamalı, her hayvanın normal dozda aşı olmasına özen gösterilmelidir. Pek çok aşı zayıflatılmış hastalık etkenlerinden oluştuğu için aşılama işlemi bittikten sonra bütün aşı şişeleri imha edilmelidir. Aşılamalar içme suyuna katılarak uygulanıyorsa içme suyunun klor ve dezenfektan maddeler içermemesi gereklidir.
Tavuk yetiştiriciliğinin başlıca amacı diğer hayvancılık dallarında olduğu gibi, belli bir gidere karşılık en yüksek ve en ekonomik verimi elde etmekdir. Bu da, az yem tüketen ve yüksek verimli, hastalıklara karşı dirençli ırklar ile bunların yaşadıkları çevre şartlarının iyileştirilmesine başlıdır.
Tavuklar tüm ömürlerini kümes adı verilen barınaklarda geçirdiklerinden, verim kapasitelerini tam olarak ortaya koyabilmeleri için, genetik özellikleri yanında iyi bir bakım besleme ile uygun çevre şartlarında barındırılmaları gerekir.
Yüksek bir randıman ancak uygun bir besleme ile birlikte, tavukların elverişli kümes içi çevre koşullarında bulundurulması halinde beklenebilir. Kümes içi çevre koşullarından da, kümes havasını etkileyen fiziksel (sıcaklık, nem, hava hareketi) ve kimyasal (havanın bileşimindeki karbondioksit ve amonyak) faktörler anlaşılmaktadır.
Kümeslerden beklenen yararı sağlayabilmek için bunların tekniğe uygun bir biçimde yapılmış olmaları ve kümeslerin yapımında iki önemli noktanın göz önünde tutulması gerekir. Bunlardan ilki maksimum verim sağlanması amacıyla, yetiştirme koşullarının optimal ve hijyenik bir duruma getirilmesi, diğeri de maliyete etkili bir unsur olması bakımından ucuz ve sağlıklı kümeslerin yapılmasıdır.
Bunun içindir ki, modern tavuk yetiştiriciliğinin gereklerini karşılayacak kümesler, başlıca şu nitelikleri taşımalıdır:
- İçleri kuru, güneşli ve aydınlık olmalı,
- Hayvan sağlığına zararlı nem ve pis kokular bulunmamalı,
- Kolayca havalandırılabilmeli,
- Bit, pire ve tahtakurusu gibi parazitlerle, çeşitli mikropların üremelerine ve barınmalarına elverişli olmamalı,
- İçine konacak hayvan sayısına uygun büyüklükte olmalı,
- Dışarının soğuk veya sıcağını içeriye mümkün olduğu kadar az geçirmeli,
- İş gücü ihtiyacım en az düzeye indirmeli,
- Değişen pazar şartlarına göre diğer çiftlik hayvanlarının yetiştirilmesine uygun olmalı,
- Yangın tehlikesine karşı mümkün olduğu kadar korunmuş olmalı,
- Bina maliyeti en az düzeye indirilmelidir.
İşletmenin başarılı olabilmesi için, yukarıdaki faktörlerin en iyi biçimde kombine edilmesinde de yarar vardır. Çevre koşullarının kümeslerin yapımındaki önemi de büyüktür. Bu bakımdan bölge koşulları iyi etüt edilerek, önce kümes tipi iyi kararlaştırılmalıdır.
Diğer yazımı okuyunuz: Tavukçuluk Hangi Bölgede Yapılır