Matematik tarihine bakıldığı zaman bizim için çok küçük hatta önemsiz gibi gözüken bir ifadenin arkasında kanlı ya da olaylı bir geçmiş vardır. sayısının arkasındaki bu gerçek ise matematik tarihini olduğu kadar bilim ile uğraşan tüm herkesin ilgisini çekmiştir. Pisagor okulunda doğal sayıların “İlahlaştırılması” bu sayılardan başka bir sayı grubunun olamayacağını gösteren nitelikten biriydi. Bu yazıda bu kanlı kavganın hikayesini anlatmaktan ziyade bu sayının yani köklü sayıların – biz özel bir sayı alıyoruz -irrasyonel sayı olduğunu gösterelim.
Rasyonel sayılar a/b biçiminde ifade edilen (a,b)=1 olacak biçimde ifade edilen – bu noktada “b” sayısının 0’dan farklı bir sayı olduğunu da düşünürsek – sayılara denilmektedir. Matematikte sizlerinde yakından bildiği olmayan ergi yöntemini yani aksini kabul etme yöntemini kullanarak kanıtımızı yapmaya çalışalım. Diyelim kisayısı rasyonel bir sayı olsun ve bu durumda da a/b biçiminde de yazılabilsin. Yani bu durumda,
yazılır. Her iki tarafın da karesini alarak karekök ifadesinden kurtulalım.
elde ederiz.
Bu durumda 2’nin bir katı olan ifadesi bir çift sayıdır. Ee, ifadesi çift ise bu durumda a sayısı da çift olmak zorundadır değil mi? Bu durumda da a sayısı 2c biçiminde yazılabilen bir sayıdır. Yukarıda eşitliği alalım ve,
biçiminde yazalım. Her iki tarafı da 2’ye bölelim ve karşımıza çıkan eşitliğe bakalım.
olacaktır. İfadeye bakıldığı zaman ifadesi 2’nin yine bir katı olduğu için çift olacaktır.ifadesi çift ise bu durumda da b sayısı çift olmalıdır. Bu durumda da hem a hem de b sayısının bir ortak böleni olacaktır. Bu da 2 sayısıdır. Fakat bizim ilk orijinal fikrimiz rasyonel olduğunu kabul edip (a,b)=1 ifadesinin sağlanması idi. Bu durumda karşımıza bir çelişki gelecektir. Dolayısıylasayısı rasyonel olmayıp irrasyonel bir sayıdır. Siz de herhangi bir köklü sayıyının kanıtını aynen bu şekilde yapabilirsiniz.
Bu sayının keşfi ise yukarıda da bahsettiğimiz üzere Hippasus of Metapontum (Hippasus) adlı matematikçi ve felsefecinin suda boğularak öldürülmesi – köklü sayıların mucidi diyebiliriz- ile bizlere kadar ulaşmıştır. Ama okurun o dönemler kıyametlerin koptuğunu da unutmaması gerekmektedir.