Klima sistemleri genel olarak çoğu yerde benzer yapıdadır. Temel klima elemanları vardır bunlar; fan, evaporatör, kompresör, genleşme valfi ve borular denebilir. Bu elemanlar dışında ana gövde, filtre ve elektrik tesisatı gibi başka kısımları da vardır.
Klima Nasıl Çalışır
Klima gövdesi içine girecek olan temiz hava öncelikle filtrelerden geçer ve klima içine girer, klima içinde hava odası gibi bir yerde biriken havayı fan çekerek sistemde havayı dolaştırır. Kompresörün klima çevriminde ki görevi soğutucu akışkanı çevrim içinde dolaştırarak havayı soğutur. Hava soğuma işlemi borular vasıtasıyla dolaşan soğutucu akışkanın kanatçıklar vasıtasıyla da yüzey alanını arttırarak havayla temasa geçer ve havadaki yüksek ısı ile borudan geçen soğutucu akışkanın düşük ısısı arasında ısı transferi gerçekleşir.
Soğuyan hava araç içine ya da klima nerede kullanılıyor ise oraya verilirken, termodinamik kanunları gereği bir de ısınan havanın oluşması gerekir. Isınan hava ise klima dış ünitesi vasıtasıyla dışarı atılır ve klima soğutma çevrimi tamamlanmış olur. Isınma durumunda ise filtrelerden geçen hava ısınan rezistanslarla temasa geçerek ısı transferi gerçekleşir ve fan tarafından sıcak hava istenen yere üflenir. Soğuk hava ise dışarı atılarak çevrim tamamlanmış olur. Fark edileceği üzere sıcak hava (kış kliması) için kompresöre ihtiyaç duyulmamaktadır sadece rezistanslar vasıtasıyla gerçekleştirilirken, soğuk hava ihtiyacında (yaz kliması) kompresör kullanılması gerekmektedir.
Klima Çevrimi Elemanları Görevleri?
Kompresör: Soğutucu akışkanın borulardan akmasını sağlar.
Evaporatör: Buharlaştırıcıda denebilir. Burada ısı geçişi olur, ısı değiştiricidir ve faz değişimi olur. Havanın ısınmasını ya da soğumasını sağlar. Çok kanatçıklı ve çok borulu bir yapısı vardır.
Genleşme Valfi: Sistemi kontrol eder ve istenen sıcaklığa gelen sistemi durdurur. Genleşme valfi sensörü sistemin çıkışındadır, genleşme valfi iste sistemin girişindedir. Sensörden dur emri gelirse devreyi kapatır çalış emri gelirse devreyi başlatır. Yani belli eşik değerin altına ya da üstüne çıkan sıcaklıklarda tekrar sistemi devreye sokarak sıcaklığı stabil tutmaya çalışır.
Soğutucu Akışkan: Genelde R134A olmaktadır. Kompresör tarafından borularda dolaştırılır. Havadan daha düşük sıcaklıktadır havanın yüksek sıcaklığını kendi üzerine çeker ve havayı soğutur.
Fan: Havayı klima çevriminin içinden çeker ve klima çevriminden üflenecek olan yere havayı üfler.
Filtreler: Klima çevrimine alınacak olan havayı süzerek içindeki pisliklerden arındırır.
Klima Bakımı Nasıl Yapılır?
Klima çevriminde kompresör bakımı oldukça önemlidir. Kompresör içinde bulunan yağ belli aralıklarla kesinlikle değiştirilmelidir. Yağ değiştirilmediğinde özelliğini kaybeder ve su kıvamına benzeyerek görevini yerine getiremez. Yağ görevini yerine getiremediğinde kompresör içindeki pistonlar, yataklar ve diğer parçalar birbirine sürtünerek aşınabilir hatta kompresör kendini bitirerek kullanılmaz hale gelebilir.
Soğutucu akışkan miktarı ve sıvısı kontrol edilmelidir. Klima çevriminde bulunan soğutucu akışkan bakım sırasında bir depoya çekilmeli ve olması gerektiği kadar akışkanın olup olmadığı mutlaka kontrol edilmelidir. Eksik akışkan çıkması durumunda sistemde bir kaçak olduğu ortaya çıkacaktır. Ayrıca akışkan eksik olmasa bile özelliğini yitirmiş olabileceğinden dolayı belli periyotlarla soğutucu akışkan da değiştirilmelidir.
Fan bakımı belli periyotlarla yapılmalıdır. Fan motoru içinde bulunan rulmanlar zamanla aşınabilir. Rulman değişimi belli aralıklarla mutlaka yapılmalıdır. Rulman işlevini kaybettiği zaman fan milinde eksantriklik olacaktır. Eksantriklik olduğu durumlarda pervaneler fan korumasına çarparak büyük zarar görebilir. Ayrıca eksantriklik durumunda çok ses oluşacaktır ve kullanıcı rahtsız olacaktır.
Filtre bakımı belli periyotlarla yapılmalıdır. Filtre bakımı insan sağlığı ve klima elemanlarının uzun ömürlü olması için önemlidir. Eğer cimrilik yapılıp filtreler değiştirilmezse, klima tarafından kullanıcıya verilen hava oldukça kirli olacaktır ve hava içinde bulunan yağ ya da insan sağlığına zararlı maddeler solunum yoluyla insana zarar verecektir. Filtrelerin zamanında değişmemesi durumunda oluşabilecek diğer olumsuz sonuç ise kompresör, fan ya da başka bir klima elemanının içine pislik ya da yağ girmesidir. Bu durumda makinaların kullanım ömrü azalacaktır bakımlar düzgün yapılmadığı için bakıma göre maliyeti çok fazla olan parçaların değiştirilmesi gerekecektir.
Klima elemanları ciddi manada maliyetlidir. Herhangi bir parçasının değişmesi kullanıcının cebini yakacaktır. Örneğin hafif metro araçlarına takılmış klimaların bir adet kompresörü yaklaşık 50.000TL’dir. Kaba bir hesapla bakımların zamanında ve yeterli yapılmaması durumunda çıkacak sonuçları oldukça rahat hesaplanabilir.