Merhaba değerli Mühendis Beyinler okuyucuları, bu yazımda bir otomobilin motorunu açtığımızda hiç dikkat etmediğimiz hatta ismini bile bilmediğimiz ancak çevre ve ekosistem için ne kadar önemli bir parça olan katalitik konvertörünü inceleyeceğiz. Uzun yıllardır otomobil ve çevre arasında doğrudan bir ilişki başladı. Giderekte dünyadaki kirlenme, hava kirliliği gibi faktörler olumsuzlaştıkça otomobil üreticileride buna karşı tabiki önlemler almak zorunda kaldılar. Hükümetler ve otomobil üreticileri arasında birtakım standartların değiştirilmesi sonucu otomobil üreticileri ile birlikte bir çare buldular.
Katalitik konvertör motordan çıkan yanma sonucunda oluşan zehirli gazların egzozdan mümkün mertebede daha temiz çıkmalarını sağlamak içindir.
Bir otomobilden çıkan gaz emisyonları sırasıyla şunlardır: Zararsız gazlar (N2, CO2, H2O) ve zararlı gazlar (CO, Hidrokarbonlar ve uçucu organik bileşikler, NO ve NO2)
Katalitik konvertör zararlı gazları yanmamış olan zararlı gazlara indirgenme ortamı sağlayarak zararlı gazların yanmasını sağlar.
Katalitik Konvertör Nasıl Çalışır
Aşağıda ki resimde bir katalitik konvertör görmektesiniz.
Katalitik konvertör bu gazların indirgenip yanması için bazı katalizörler kullanmaktadır. Bunlar: platin, palladyum veya rodyum’dur. Yanma motor dışında gerçekleştiğinden enerji motora ekstra bir güç sağlamaz. Otomobil firmaları CO2 salınımı düşürmek için birden fazla katalitik konvertör kullanabilirler.
Üç yollu bir katalitik konvertörde aşağıdaki üç tepkime eşzamanlı olarak meydana gelir :
- Karbon monoksitin yakılarak karbon dioksite çevrilmesi: 2CO + O2 → 2CO2
- Azot oksitlerin azota indirgenmesi: NOx → O2 + N2
- Yanmamış hidrokarbonların (yani yanmamış yakıtın) karbon dioksit ve suya dönüştürülmesi, yani yakılması: CxHy + nO2 → xCO2 + mH2O
Katalizatörün içersinde zirkonyum dioksit ile kaplanmış özel yapılandırılmış malzemeler bulunur. Egzoz gazları bu odacıklardan geçerken içerisinde kimyalsal bir reaksiyon sonucu egzoz çıkışına doğru artık bu zararlı gazlar daha zararsız bir şekilde dışarı atılması amaçlanmıştır.
Resimli Anlatım :
Katalitik Konvertörlü araçlar özellikle enjeksiyonlu araçların başlangıcı ile ortaya çıkmıştır. Enjeksiyonlu araçlar çıktıktan sonra bir takım elektronik düzeneklerlede bu hava kirliliği daha çok önlenmeye yönelik faydalar sağlamıştır. Örneğin bir oksijen sensörlü araçta bulunur. Bu genlellikle eski araçlarda katalizatörün arka bölümünde bulunurdu ve çıkan gazların içerisinde ki oksijen miktarına bakaraktan motorda bir takım düzenlemeler yapılmakta idi.
Yeni nesil araçlarda bu kanunlar katılaştıkça tabiki bu sensörlerin sayısı ve çalışma biçimleri artmıştır ve bütün amaç daha temiz bir çevre elde etmek içindir.
Bir sonraki yazımda motorların euro sınıflandırmasından bahsedeceğim. Merak ettiniz sormak istediğiniz veya yardımcı olabileceğiniz konuları yorum yaparak bildirmenizi rica ederim. Teşekkür ederim yazımı okuduğunuz için.
İlginizi çekebilecek diğer yazım; tuzlu suyla çalışan araba.