Doğa, insan ve hayvan gücüne dayalı üretimin yerini 1712 yılında icat edilen ve buhar gücüyle çalışan makinelere bırakmasıyla birlikte 18. yüzyılda İngiltere de başlayan Sanayi Devrimi (1.0) makineleşmiş endüstriyi doğurmuştur. Uçak ve otomobil gibi özellikle ulaşım alanında kompleks sistemlerin keşfedilmesiyle 1850-1914 yılları arasında Sanayi Devrimi (2.0) ikinci gelişimi yaşamıştır. Bir sonraki gelişim; 1971 yılında ilk mikrobilgisayarın bulunması ile başlamış ve teknolojik devrim (3.0) olarak tanımlanmıştır.
Bulunmuş olduğumuz yüzyıl itibariyle Endüstri 4.0’ın var olmaya başladığını ve gelişimine nesnelerin interneti, yapay zeka, bulut bilişim ve 3 boyutlu yazıcılar gibi bir kısım yeni teknolojilerle devam ettiğini biliyoruz. Endüstri 4.0’ı yukarıda bahsettiğimiz küçük alanlarla sınırlamak oldukça yetersiz kalacaktır. Yazımızın amacı Kamu’da Endüstri 4.0 ile birlikte bizleri nelerin beklediğidir. Bu sebeple Endüstri 4.0’ı tüm yönleriyle incelemeye koyulmayıp yalnızca Kamu tarafındaki gelişmelere ve olması gerekenlere hep birlikte göz atacağız.
Günümüzde E-Devlet Sistemi Aktif olarak kullanılıyor.
Ülkemizdeki Endüstri 4.0 yeniliklerinin ilk nimetlerinden olan e-Devlet sistemi 2018 yılı Ağustos Ayı itibariyle 39 milyonu aşan kullanıcı sayısıyla 7 den 70’e her kesimin kamu kurumlarındaki işlemlerini kolay, hızlı ve güvenilir bir şekilde yerine getirmesine imkan tanıyor. Sıklıkla kullanılan adli sicil kaydının alınması, mahkeme işlemlerinin UYAP Vatandaş ve Avukat Portal aracılığıyla görüntülenebilmesi, e-imza veya mobil imza sayesinde suç duyurusunda bulunma, mahkemelere evrak gönderme gibi işlemlerin yapılması, askerlik hizmetlerinin yerine getirilmesi ve nüfus ve vatandaşlık hizmetleri gibi bir çok kamu kurum ve kuruluşlarının hizmetlerine 7/24 ulaşılmasına imkan veriyor.
Kamu Kurumlarında Endüstri 4.0 ne anlama geliyor?
Doğrudan vatandaş taraflı olmayan ve kamu kurumlarında görev yapan personel ve vatandaşı birlikte ilgilendiren bir takım sistemler bulunuyor. Örneğin kamu kurumlarının resmi yazışmalarda kullanmış oldukları kendilerine özgü yazılımlar bu durumu doğrudan ortaya çıkarıyor. Her kamu kurumunun kullanmış olduğu DYS (Döküman Yönetim Sistemleri) farklı programlama dilleri ile yazılıyor. Genel olarak JAVA’nın tercih edildiği alanlarda yalnızca bir dille sınırlı kalmayıp ihtiyaç doğrultusunda farklı programlama dillerinden yararlanılıyor.
Şu anda mevcut haliyle kamuda veriyi işleyecek personelin bulunmaması durumunda gelen verinin hiç bir anlamı bulunmuyor. Ayrıca son kullanıcılar tarafından verinin sisteme eksik veya hatalı girilmesi sonucunda söz konusu verinin tespiti için haricen personel istihdamına gidilmesi bile gerekebiliyor. Yani DYS sistemleri gelen veri içeriğinin ne olduğunu algılayabilecek durumda olmamaları sebebiyle insan gücüyle yönetime muhtaç durumda bulunmaktalar. (Örneğin kamu kurumlarına DYS üzerinden gelen bir evrakın içeriğine göre sistem yapay zeka sayesinde yorumlama yaparak ilgili evrakla ilgili yapılması gereken işlemi tesis etmeye yönelecek, eğer karşı tarafa cevabi yazı gerektirecek bir evrakla karşılaşmış ise; yorumlama yeteneği sayesinde kendisine en uygun şablonu seçerek cevabı hazırlayacak ve bunu kullanıcı onayına sunacak. Verilere ilişkin açıklama ve detay bilgileri doğrudan yapay zekaya emanet edilmiş olacağından aranan veri/evrak saniyeler içerisinde bulunabilecek.)
Bu durumda tüm kamu kurumlarının vazgeçilmezi olan ve en fazla personel istihdamının yapılmış olduğu evrak işlemleri o kadar hızlı bir süreç içerisinde tamamlanacak ki zamanla bu alandaki personel istihdamı durma noktasına gelecek.
Peki Kamu Kurumları DYS sistemlerine yapay zekanın entegresi noktasında neredeler?
Endüstri 4.0’ın gelişiminin en üst düzeyde yaşandığı 2018 yılı itibariyle Kamu Kurumlarının Bilgi İşlem Merkezlerinde yapay zeka noktasında herhangi bir ciddi çalışmanın bulunmadığını üzülerek söylemek zorundayım. Yapay zeka uygulamalarının kamu kurumlarında geliştirilmesi için Bilgi İşlem Merkezlerine yapay zeka birimlerinin kurulması gerekiyor. Bu birimlerde görev alacak personelin yalnızca sistemlerin akıllı hale getirilmesi ve yapay zeka nimetinden faydalanılmasına odaklanmasıda ilk şartlardan birisi. Sürecin hızlı tamamlanması DYS sistemlerindeki evrak akışlarının hızlanması sebebiyle kamuda ara elaman olarak görev yapan bir kısım personele ihtiyacı tamamıyla ortadan kaldıracak. Belkide bu sayede yapay zeka birimlerine yapılan yatırım kendisini kısa sürede amorti etmeye de hazır hale gelecek.
Ülkemizde dijitalleşen kamu kurumlarında Endüstri 4.0’ın bir çok yenilik getireceği elbetteki aşikar. Sanallaştırma sistemleri ve büyük veri gibi önemli konu başlıklarınıda detaylıca incelemeye koyulacağız. Ancak bu yazımızda yalnızca kamu kurumlarında Endüstri 4.0’ın yapay zeka sayesinde Döküman Yönetim Sistemlerine sağlayacağı bir kısım katkılara değindik. Bir sonraki yazımızda yapay zeka birimlerinde görev alacak personelinde seçilmesine olanacak sağlayacak “Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Büyük Ölçelikli Bilgi İşlem Birimlerinde Sözleşmeli Bilişim Personeli İstihdamına İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik” hakkında yorumlarda bulunacağız. Tekrar görüşmek ümidiyle, hoşçakalın.