Bu yazımda sizlere bulunduğumuz yer ve zaman ile ilişkimizi değişime uğratan 3 tane çok önemli buluşa odaklanacağım. Ardından sizlere model jet motoru nasıl yapılır onu açıklamaya çalışacağım. Daha önce yazdığım jet motoru nasıl çalışır yazıma göz atabilirsiniz.
Daha detaylı bilgi için gaz türbinleri ve jet motorlar yazısına mutlaka göz atınız.
Daha hızlı gitmek için duyduğumuz karşı konulmaz tutku sayesinde oluşan buluşlar serisini anlatacağım sizlere. İlk lokomotiften içten yanmalı motora ve son jet motoruna. Hepsi basit bir ilkeden doğdu; ısı enerjisini hareket enerjisine dönüştürmek. Mucitler antik yunan zamanından beri yüksek basınç altında ki buharla hareket meydana getiriyorlardı. Ama bir çok kişinin başaramadığı şeyi İngiltere’de Richard Trevithick ve Andrew Vivian başarmıştı. Ve bu buharlı lokomotifler toplu taşımanın başlamasına neden olmuştu.
1801 yılının noel arifesinde puflayan makine ilk defa gün ışığına çıkmıştı. Buharlı hareket çağı böylece başlamış oldu. 
Daha sonra içten yanmalı motor buhara sırt çevirdi. Daha küçük, daha hızlı ve daha fazla verimliydi. Taşımacılığı kişisel hale getirdi. 130 yıl geçtikten sonra da hala üstünlüğnü koruyor.
Aşağıda ki foto da olan ilk ahşap araçtır. 1886 yılında Daimler ile Maybach ortaklığında ilk dört tekerlekli araç Daimler’in motorudur. Saatte ortalama 14 km hız yapabiliyor.
Ve son olarak 1941 yılında Frank Whittle jet motorunu icat etti. Böylece havacılığı ters düz etti. Modern ticari jet motorlar Richard Trevithick’in özgün puflayan makinesi sadece bir kaç kilo daha ağır ama ondan yüzde 15 bin hızlılar.
Günümüzdeki jet motorlarında önde ki pervane havayı emerek içeri çeker. Her saniyede squars salonu dolusu havayı içine çekiyor ve havayı emiyor. Hava, komresörünün kanatları tarafından iyi şıkıştırılıyor ve ateşleniyor. Yanma odası ve büyük bir hızla arka tarafdan üflenir.
En önde herkesin uçağa binerken gördüğü kanatlar var, bunlar havayı içeriye emen pervanenin kanatlarıdır. Biraz ilerlersek gerçek itiş gücünün oluşturulduğu yere geliriz. Komprösör orta bölümdedir. Tek tek kanatlar özel olarak dizilmiştir. Havayı giderek daha küçük alanlara şıkıştırırlar. Havayı şıkıştırmak neden gerekli peki? Şıkıştırmak gerekli çünkü patlamayı gerçekleştirmek için çok fazla havaya ihtiyaç vardır. Yakmak için çok fazla oksijen gereklidir. Biraz daha ilerlersek karşımıza enjektörler çıkacaktır. Enjektörler tarafından yakıt motorun orta kısmına gönderilir. Sonra patlamalar gerçekleştiriliyor. Ve ilerledikçe itiş gücü oluşturuyor. Bu kısımda sıcaklık yaklaşık 1600 derecedir. Peki jet motorunun ön pervanesini döndüren şey nedir? En güzel özellikte budur. Uçağı hareket ettiren itiş gücünü hareket ettiren itiş gücünün bir bölümü motorun içinden geri gönderiliyor ve pervaneleri döndürmekte kullanılıyor. Kendi kendini çeviriyor yani. Eğer motorun arka kısmında durursanız bir yaprak gibi uçarsınız. Bu itme kuvveti arkasında duran yüklü bir tırı bile yıkabilir… Hemen aşağıda sizlere jet motoru nasıl yapılır açıklayacağız…
Model jet motoru yapımı
Bu minik jetlerin üretimi temel bir plaka üzerinde başlıyor. Diğer tüm parçalar bunun üstüne monte ediliyor.
Önce otomatik bir alet bu alüminyum parçasını aerodinamik bir şekle sokuyor. Bıçaklar bu kısmı hava delikleri oluşacak şekilde kesiyor. Bunlar kaldırma ve itme gücü için gerekli şeyler. Metal bir diski alıp bir okey sopası büyüklüğündeki bu şekli ortaya çıkarmak sadece bir kaç dakika sürüyor.
Ardından çalışan bir lazer aleti kullanıp bu çeliği üstünde delikleri olan büyük bir silindire dönüştürüyor ve bu jet motorunun patlama odası, yakıt ve hava karıştırma, türbini harekete geçirmek için burada ateşleniyor.
Şimdilik daha küçük bir silindiri bu plakanın içine yerleştiriliyor. Sonra bir kayıt dağıtım halkasının içine sıkıştırılıyor. Bu parçalar doğru şekilde yerleştirilmeli. Bunun için metal bir dayanak kullanılıyor. Ardından parçaları birbirine monte ediliyor ve onları alttaki ana parçaya tutturuyor.
Bu şekilde parçalar bir birine sıkıca tutturulmuş oluyor. Ardından patlayıcı odacı üstündeki ana plakayı tutuyor ve küçük yakıt dağıtıcı tüpleri yerleştiriliyor. Odacığın etrafındaki kanatçıkları yerleştirerek işini bitiriyor.
Patlama odacığının diğer kısmını sıkıştırıyor ve buda çıkan gazın türbin tekerine gitmesini sağlıyor.
Sıra ışıldayan parçada. Işıldan parça denenmesi, yakıtları ateşlemede kullanılıyor. Patlama odacığının içinde küçük bir kıvılcım yaratıyor ve şu anda çelik haznenin dış kısmına monte ediliyor. Ardın türbin ve şaftı yerleştiriliyor.
Şaft ortadaki silindirin içine konuluyor. Şaftı iki ucundan deskteleyip tutturuyor ve tüm parçalar yerine konulmuş oluyor. Ardından ise, komprosör tekeri havayı şıkıştırıp patlama odacığına gönderiyor. Parçalar yerleştirildğinde komprosör tekeri yüksek hızda dönmeye başlıyor.
Bu arada bilgisayar analiz yapmaya başlıyor. En ufak titreşim bile dengesini bozmayı başarabilir. Herhangi bir dengesizliği gidermek için minik metal parçaları kullanılıyor. Parçaların nerelere konulacağı bilgisayar tarafından belirleniyor. Her şey denge olduğunu bilgisayar tarafından onaylanıyorsa artık çalıştırılmaya hazır.
Şaft dönmeye başladığında sıkıştırılmış hava ateşleniyor. Bu plastik tüp yakıt ve yağ karışımını doğrudan motora aktarıyor. Ateşleme öncesinde bir miktar daha yağ ekleniyor. Ardından ateşleyicinin bir ucu ısıtılıyor. Bu sayede plastik parça aktarıcıya kolayca uyum sağlıyor.
Ateşleyiciyi kabloyla bir bataryaya bağlanıyor ve test ediliyor. Motorun çalıştığını gözledik. Daha sonra alüminyum kapağını yerine takıyoruz. Kapalı bir kutunun içinde yakıt pompalıyıp tam gaz veriyorlar. Motor artık uçmaya hazır. Verdiği teknik bilgiler için Oğuzhan Mallı‘ya teşekkür ederim.
Bu video ise model jet motorudur.