ISO (International Organization of Standardization) kısaca uluslararası standartlar teşkilatıdır. Elektrik ve elektronik konuları dışında bütün konular hakkında uluslararası standartlar hazırlayan bir kuruluştur. Teşkilat 23 Şubat 1947 yılında İsviçre’nin Cenevre kentinde çalışmalarına başlamıştır. Bugün kuruluşun 196 üyesi bulunmaktadır. Türkiye ise ISO teşlikatına TSE aracıyla 26 Mayıs 1955 yılında üye olmuştur.
ISO’nun amacından ne yaptığından neleri kapsadığından bahsetmeden önce önemli terimlerin neler olduğunu öğrenmeliyiz. İlk olarak standart nedir? Nasıl oluşur? Bunlardan bahsedelim.
Standart veya Standardizasyon, çok kısa bir tabirle; üretimde, anlayışta, yönetimde, ölçme ve deneyde birörneklik demektir. Ya da daha uzun bir tanım yapmak gerekirse, belirli bir çalışmanın, o çalışma adına yapılacak bütün araştırma, deney, uygulama yöntemleri vb. çalışmalar için ülke ve ilgili tarafın yararına yapılması gereken kuralların bütünüdür. Bu çalışmalar sonucunda ortaya çıkan belge ve dökümanlara ise standart denenmektedir.
Kalite, TS 9005 standartında yapılan tanıma göre, bir ürün veya hizmetin belirlenen veya olabilecek ihtiyaçları karşılama kabiliyetine dayanan özelliklerin toplamıdır. Kalite ile ilgili birçok tanım yapılmıştır. Kalite, müşterinin beklentilerini ve isteklerini karşılamak, müşteriyi memnun etmektir.
Gelelim asıl konumuz olan uluslararası standartlar teşkilatının ne yaptığına. Farklı ülkeler, farklı teknolojilere sahip olmuştur. Oluşan bu farklılıklar üretilen ürünün veya hizmet edilen sektörün farklı kalite anlayışlarına sebeb oluyordu. Bu farklılıkları gidermek, Dünyanın her yerinde müşteri aynı kaliteyi almak için ISO devreye girdi.
Kalitenin güvence altına alınması ve bu kalitenin sürdürülmesi gerekliydi. Bunun için ISO teşkilatı 1987 yılında ISO 9000 standartlarını yayınlayarak uygulamaya koymuştur. ISO 9000 şirketlerin kalite yönetim sistemlerin model oluşturmuş olup, standart belirlemek yerine altyapı oluşturmaktadır.
1994 yılında ilk oluşturulan ISO standartları 4 ayrı maddeden oluşturulmaktaydı. Bunlar:
ISO 9001: Ürün geliştirme, tasarımı ve üretimi gibi imalatın bütün aşamalarını kapsamaktaydı.
ISO 9002: Üretimin tüm aşamalarını kapsamaktaydı.
ISO 9003: Üretim süreçlerinin sadece test aşamalarını kapsamaktaydı.
ISO 9004: Kalite yönetimi ve sistemlerini oluşturmak için rehber kurallarını vermekteydi.
who2000 yılında 4 ayrı madde ISO 9001: 2000 olarak tek bir maddede toplandı. 2000 yılında oluşturulan bu standart ile 1994 de hazırlanan standartlarda ortaya konulmayan hizmet sektörü standartlara dâhil olmuştur. Çevre yönetimi ile standartlar uyumlu hale gelmiştir.
Günümüz gelişen teknolojileri ve kalitenin sürekli kendini yenilemesinden dolayı ISO 9001 standartları 2008 yılında tekrar revize edildi. Böylece kolay anlaşılabilir hale getirildi, yanlış anlaşılan kavramlar düzeltildi. ISO 9001: 2008 5 ana başlık altında incelenmektedir. Bunlar:
- Kalite yönetim sistemi ( Genel şartlar, kalite el kitabı gibi)
- Yönetim sorumluluğu ( müşteri odaklılığı, kalite politikası gibi)
- Kaynak yönetimi ( altyapı, kalite ve yönetimi kaynaklarının sağlanması)
- Ürün hizmet geliştirme ( üretim süreçlerinin planlanması, tasarımı ve geliştirilmesi gibi)
- Ölçme, analiz ve iyileştirme ( ürünün veya hizmetin genel izlenmesi ve ölçülmesi, test aşamaları gibi)
Son olarak ISO 9001:2015 revizyonu ile ileri seviye kalite yönetim sistemleri yapıları ve risk bazlı düşünme üzerine yoğunlaşıldı.
Bir sonraki yazımda tekrar görüşmek üzere…