Bu yazımda iş istasyonu hakkında bilgi verdim. Bir çoğumuz üniversiteden mezun olduktan sonra iş bulma hayali ve hatta kendi işimizi yapma hevesiyle piyasaya atılmak isteriz. Peki bizi profesyonelliğe hazırlayacak donanımlara sahip miyiz? Her ne kadarda bilgilerimize ve deneyimlerimize güvensek de yanımızdan ayıramadığımız olmazsa olmazlarımız bilgisayarlar hep bizimle. Ancak zaman zaman onlarında kusurları olmuyor değil. Bilgisayar karşısında proje hazırlarken ekranda donmalar, kilitlenmeler, hata uyarıları ve sürekli problemler…
Bir çoğumuz Solidworks, Autocad, Ansys, Adobe gibi programları kullanmışızdır ve bu problemleri fazlası ile yaşamışızdır. İster piyasadaki son model bir laptop veya masaüstü kullanın eninde sonunda bilgisayarlarımız hata vermeye başlıyor. Tabi son çare istemeden de olsa format atmak. Ama bu bile bazen işleri yoluna koymuyor ve bilgisayar ömrümü tamamladım demeye başlıyor. Bunların birçok sebebi var elbet kimisi bizden kaynaklı sebepler, kimisi kötü virüslerin bulaşıp bios ayarlarını bozması ve bizim için en sıkıntılı olan bölüm render işlemi yaparken bilgisayarın kendini sonuna kadar zorlaması ve sıcaklığın sürekli artması. Tabii buna bağlı olarak artık geri dönülmez yola giriyor bilgisayar. Şu anda kullandığımız bilgisayar aslında bizim ev ortamında günlük işlerimizi yapmak için tasarlanmışlardı. Bunun için de tasarımcılar bilgisayarlarınızı sonuna kadar zorlamayacağını varsaymaktaydılar. Peki ister mühendis ister mimar olun bu tip CPU sonuna kadar zorlayan, sıcaklığın sürekli arttığı, uzun çalışma sürelerinde (simülasyon, render veya iterasyonlu işlerde) bize göre üretilmiş bilgisayarlar yok mu? İşte burada bizler için üretilmiş İş istasyonları ile karşılaşıyoruz.
Peki nedir iş istasyonları
Kısaca profesyoneller veya iş yerleri için tasarlanmış En son özellikteki Mobil veya Masaüstü Bilgisayarla verilen isimdir. İş istasyonları en zorlu işlerin üstesinden gelebilmek üzere tasarlanmıştır. İş istasyonlarını diğer bilgisayarlardan ayıran belli başlı özellikleri şöyle sıralayabiliriz:
- Masaüstü iş istasyonlarında Intel Xeon işlemciler yer alıyor. Her birinde 8 çekirdek bulunan bu işlemcilerden iki adet takılabilen iş istasyonları diğer masaüstü PC’lere göre çok daha üstün performans sağlar
- İş İstasyonlarında, mühendislik, tasarım, animasyon gibi yoğun grafik ve hesaplama işlemlerinin yapılabilmesine olanak sağlayan yüksek performanslı NVIDIA ve ATI grafik kartları kullanılıyor.
- Ayrıca diğer PC sistemlerinden farklı olarak, hata düzeltme özellikli ECC bellekler kullanılıyor. Bu sayede sistem kilitlenme ve sistem çökmesi gibi sorunlar yaşanmıyor.
- İş İstasyonlarına 8 adede kadar ekran bağlanabiliyor. Eğer ekonomi, Borsa gibi alanlarla uğraşıyorsanız bu size çok büyük avantaj sağlıyor. Ayrıca Adobe gibi programları da profesyonel olarak kullanacağım diyenler bunu kesinlikle kaçırmamalı.
Gelelim En Önemli Özelliğe
ISV Sertifikaları: İş istasyonları AutoDesk, Dassault, Adobe gibi sektörün önde gelen ISV’leri (Independent Software Vendor – Bağımsız Yazılım Sağlayıcı) ile birlikte çalışılarak bu firmaların geliştirdiği yazılımlar için test edilip, onaylanıyor ve en uygun hale getiriliyor. Bu sayede çok çeşitli endüstrilere ait çözümlerin doğru şekilde çalışacağından emin olunuyor. Bu bize ne getiriyor derseniz, artık sisteminizde uygulamalardan kaynaklanan hatalar için üretici firmayı suçlayabilirsiniz. Bu bilgisayarları aslında özel kılan şey, yüksek ram veya işlemcisi değil. Bilgisayarların donanım tasarımları ve uyumları diğer ev laptopları veya masaüstü bilgisayarlar gibi değil. Tasarımcılar sizin bu bilgisayarı uç noktalarda kullanacağınızı bildiği için soğutma sistemleri, bazı donanımların sökülüp takılması, özelliklerinin değiştirilebilir olması ve bunun gibi birçok özelliği ile birlikte sınanmaktadır.
Normal laptoplar gibi basit soğutma sistemleri göremezsiniz bunların içlerinde. Ayrıca donanımların da birbirleriyle uyumlu olması için testler yapılıyor en son performansta olması sağlanıyor. Bu da bize sistemdeki gecikme ve donmaların olmayacağını gösteriyor. Bunu size sertifikalı ürün satarak güvende olduğunuzu eğer aksi olursa her türlü ihtiyacınız karşılanacağını sitelerinde söylüyorlar. Zaten AutoDesk, Dassault, Adobe gibi sektörün önde gelen isimleri kendi programlarını uç noktalarda test ettiği için sizlerin de bir problem yaşaması söz konusu olamaz.
İş istasyonu en hızlı, en fazla genişleyebilen ve en güvenilir bilgisayarlardır. Büyük veri hacimleri, karmaşık veri yapıları ve en girift 3D modellerle çalışan profesyonellerin ihtiyacını karşılamak üzere tasarlanmış ürünlerdir. Ürünler, geliştirme aşamasında en zorlu yazılım testlerine tabi tutularak 3D, CAD, render, analiz, grafik, animasyon ve benzeri alanlardaki yazılımlardan sertifikasyon alarak piyasaya sürülür. Bu sertifikasyon iş istasyonlarının uzun yıllar problemsiz olarak kullanılabileceğinin bir göstergesidir. Böylece iş istasyonları, uzun emek harcanmış çalışmaların tam ortasında kilitlenen bir bilgisayarın dezavantajlarını ortadan kaldırır.
Görüntüleme seçenekleri
İş istasyonlarında, mühendislik, tasarım, animasyon gibi yoğun grafik ve hesaplama işlemlerinin yapılabilmesine olanak sağlayan yüksek performanslı NVIDIA ve ATI grafik kartları kullanılır, iş istasyonlarına 8 adede kadar ekran bağlanabilir. Evlerimizde kullandığımız çoğu bilgisayarda genellikle 7200 rpm hızında SATA diskler kullanılır. İş istasyonlarında buna ek olarak 10K rpm ve 15K rpm hızında, SATA disklere göre daha hızlı ve güvenilir olan SAS diskleri kullanabilirsiniz.
Kısaca Öne Çıkan Özellikleri
- Sunucu tabanlı işlemcilerin ve ana kartların kullanılmasıyla uzun ömürlü 7/24 çalışabilen alt yapı,
- ECC Ram belleklerin kullanılması,
- Kompozit sabit disklerin [ HDD, SSD bir arada ] kullanılması,
- Uzun süren çalışmaların sağlıklı olarak yapılmasını sağlayan soğutma sistemi ve sunuculara nazaran daha sessiz çalışması,
- En önemli özelliklerinden biri de hızlı, aynı anda birden fazla uygulamayı birlikte çalıştırabilmesidir. Tabii burada SDD disklerin öneminin arttığını görüyoruz. Hızlı ve çoklu çalışma olayları SDD teknolojisi ile giderek artacak.
- Normal bir PC de zaman geçtikçe ürünle ilgili parça tedarikini kesmekteler. İş istasyonları sizde oldukça yedek parça her zaman bulabilirsiniz. Bunun garantisini sağlamaktalar ve sizler için stok açmaktalar. Tam anlamıyla özel müşteri oluyorsunuz.
Özel yazılımlar
İş istasyonları firmalar genelde özel yazılımlarını çalıştırmak için kullanıyorlar. Bu yazılımlar, dizayn veya analiz ağırlıklı yüksek grafik detaylı, yüksek veri işleme ve depolama yoğunluğu gerektiren yazılımlardır. Türkiye’de büyük bir KOBI sektörü var, bunların arasında üretim sektöründe çalışan büyük bir grup var. Bu sektördeki kullanıcıların bir kısmı teknik spesifikasyon olarak yüksek olmasına rağmen iş istasyonu özellikleri taşımayan PC kullanıyorlar. Bu firmaların rekabetçi olabilmek için verimliği arttırmaları gerektiği söyleniyor. Türkiye iş istasyonu pazarı bundan olumlu etkilenecek, inşaat [mimari tasarım], sağlık [tıbbi görüntüleme], güvenlik [çoklu görüntü isleme], savunma ve petrokimya sektörleri is istasyonu kullanımı gerektiren alanlar ve hepsi Türkiye’de önemli ölçüde büyüme kaydetmekte. Bu veriler ışığında, Türkiye iş istasyonu sektörünün hızlı bir büyüme trendinde olduğunu ve EMEA bölgesinde ilk 5 içerisine girmeye aday olduğu da uzmanlar tarafından özellikle vurgulanan konuların başında geliyor.
Alican Selçuk üyemizin eklemeleri.
İş istasyonu nedir?
Profesyonel kullanımınıza özel olarak özelleştirdiğiniz her türlü pc. İş amaçlı kullanacağınız için kullanacağız bileşenlerin bazı ekstraları ve bazı dezavantajları vardır.
İş istasyonunun normal PC’den farkı nedir?
Gündelik hayatta oyun yada internet gezintisi için kullandığınız pcnizin bileşenleri maliyeti düşürmek için pek fazla güvenlik seçeneği içermez. Buna ek olarak gündelik hayatta yaptığınız işlerde yüksek performans verecek şekilde tasarlanır.
ECC Ram farkı
Çarşıdan alacağınız bir ram standart olarak 1 ve 0 olmak üzere 2 bit veri tutma özelliğine sahiptir. 1 açık 0 ise kapalı demektir. Ama iş istasyonu için alacağınız ECC özelliğine sahip ram veri kaybı yaşanmasını azaltmak ve hata riskini düşürmek için 3 bit veri tutar. 1,0 ve kontrol biti. Isınma, elektrik akımındaki değişikler vb. durumlarda ramlerdeki 1 veya 0 değerleri hatalı olarak 1 den 0 a yada 0 dan 1 e değişebilir. ECC özellikli ramlarin normalde kullanılmayan ek 3. bit değeri doğrulama bitidir. Bu sayede herhangi bir hata oluştuğunda ECC özellikli ram otomatik olarak 3. kontrol bitini referans alarak hatayı kendi düzeltir. Ama kontrol bitide bozulduysa yapacak bir şey yok mavi ekranı alırsınız :)
Xeon İşlemci Farkı:
Xeon işlemcilerin cash bellekleri diğer işlemcilere göre daha yüksektir. Ayrıca tek çekirdek performansları nispeten düşük olmasına rağmen çekirdek sayısı 32 ye trade sayısı ise 64 e kadar çıkabilir (Her geçen gün dahada gelişmekte bu değerler). Günlük kullanımdaki oyunların ve kullandığınız programların mimarileri genelde tek çekirdek performansına odaklandığı için gündelik kullanımda tercih edilmezler. Profesyonel amaçlı programlar ise genelde çoklu çekirdek mimarisinden faydalanacak şekilde geliştirilir. Buna ek olarak özel cryptolama teknolojileri, bazı yazılımları donanımsal olarak hızlandırma, ek kontrolcü barındırma, pci hatlarını kontrol etme gibi ek özellikleri de olabilir.
Ekran kartı(GPU):
Çarşıdan alacağınız bir gtx 980 oyunlarda sizi coşturabilir ama iş kayar nokta hesaplamalarına yada matematik işlemlerine geldiğinde o kadarda performanslı çalışmaz. İş istasyonunda oyun oynamak yerine çalışacağınızdan dolayı işinize uygun bir gpu tercih edersiniz.
İşe özel GPU lar: (GPU = Graphic Processing Unit, CPU = Central Processing Unit)
Nvidia Quadro serisi:
Oyun performansı nispeten düşüktür ama kayar nokta hesaplamalarında müthişlerdir, zaten bu iş için tasarlanmıştır. Eğer video montajı, 3d animasyon, 3d render yada grafiklerle uğraşıyorsanız almanız gereken seri Nvidia serisinde Quadrodur
Nvidia Pascal serisi:
Oyun performansı yok denebilir. Kayar nokta hesaplamalarında kötüdürler ama matematik hesaplarında mucizeler yaratırlar. Pascal serisi aslında bir GPU dan ziyade CPU amaçlı kullanılır. Mesela bir uzay simülasyonu üzerinde çalışıyorsunuz ve olasılık hesabı yapan bir algoritmanız var veya geliştirdiğiniz simülasyonla enzim bölünmelerini simüle ederek kansere çare arıyorsunuz. Bu ve benzeri durumlarda grafik işlemleri yerine matematik işlemleriyle işiniz olacağı için Pascal serisi sizin aradığınız karttır. Bu kartları genelde üniversiteler araştırmada kullanacakları iş istasyonları için alırlar. Ayrıca işlemcilerden daha yüksek matematik hesap gücü olduğundan ülkelerin milyar dolarlar harcayarak kurdukları titan gibi süper bilgisayarlarda yüz binlerce pascal serisi kart kullanılır.
Ati FirePro serisi:
Her ne kadar AMD atiyi satın aldıktan sonra FirePro serisi Nvidiayı geriden takip ediyor olsada fiyat olarak tercih edilen bir seridir. Kayar nokta işlemlerinde iyilerdir. Nvidianın Quadro serisinin rakibidir.
Anakart farkı:
İş istasyonları için genelde E-ITX (extendet itx formundaki kartlar kullanılır. ITX formundan daha büyük boyutlu olan bu anakartlar boyutları sayesinde üzerinde daha çok mosfet, daha çok kontrolcü ve devre elemanı barındırabilir. Genel itibari ile bir iş istasyonu kuruyorsanız normalden daha fazla depolama alanına ihtiyaç duyacaksınızdır. Bunun için E-ITX kartlarda daha fazla sata portu ve kontrolcüsü bulunur. Mosfet ve boğucu bobin sayıları daha fazla olmakla birlikte Boğucu bobinler güç dalgalanmalarını absorbe edip işlemin ortasında CPU nuz saçmalamasın da veri kaybı yaşamayın diye daha kaliteli ve daha az gözenekli malzemeden üretilir. Bunun dışında genelde normalden daha fazla PCI portuna sahiplerdir ve bu PCI portlarının bağlı oldukları veri yolları daha geniştir. Bu sayede çoklu ekran kartı konfigürasyonlarının yanı sıra, ses kartı, yüksek bant genişliğinden dolayı PCI SSD’ler, raid kontrolcüler, comport gibi eski girişler için adaptörler takma seçenekleriniz artmış olur. Ek olarak genelde çift kanal olarak 4 adet ram yuvası bulunan anakartlara göre 4 kanal mimarisinde 8 adete kadar ram yuvası bulunabilir.
Depolama farkı (HardDisk/SSD) :
İş istasyonları genelde uzun süreler açık olur ve yoğun yük altında çalışırlar. Bundan dolayı bileşenler daha fazla ısınır. Isınmaların harddisklerde oluşturacağı veri kaybını engellemek için genelde termal ve fiziksel olarak daha dayanaklı olan harddiskler kullanılır. WD nin Red serisi bunlara bir örnektir. Ürettiğiniz veriler harddiskinizde depolandığı için burada masraftan kaçmanız pek tavsiye edilmez. Aynı şey SSD ler içinde geçerlidir. Isıya daha fazla dayanıklı ve genel oalrak daha yüksek kalite devre elemanları kullanılan SSD ler tercih edilir. Hatta çoğu kişi ek yedekleme için NAS cihazları ve bulut hizmetleri kullanır. Sıradan bir kullanıcının harddiskinin bozulup resimlerinin videolarının oyunlarının silinmesi can sıkıcı olabilir ama benim gibi bir yazılımcının harddiskinin bozulup yıllardır geliştirdiği kod arşivi, kütüphaneleri ve projelerinin yok olması çok büyük bir yıkımdır. Düşününki 100 bin liralık bir yazılım anlaşmanız var ve teslim süresi yaklaşmak üzere. İşiniz neredeyse bitmiş derken harddiskin bozulup bütün projeniz buhar oluyor. Kaybettiğiniz arşivleriniz bir yana işin bedelinden olmakla kalmaz birde sözleşmenizde varsa tazminat ödersiniz.
Kasa seçimi:
İş istasyonlarında ısınma sorunun önüne geçmek için genelde bulabileceğiniz en büyük, içi ferah, fan slotu bol ve hdd yuva sayısı fazla kasayı alırsınız. Kasanın kapladığı alan, kasanın içerisindeki hava akışının yanında hiç bir şeydir.
Monitör seçimi:
İhtiyacınıza göre çoklu monitör konfigürasyonları yapabileceğiniz gibi genelde iş istasyonlarında mat, ıps panelli monitörler tercih edilir. Grafik yada benzer görsel işlerle uğraşıyorsanız RGB veya SRGB değerleri yüksek, panelin arka aydınlatması ekranın her tarafına mümkün olduğunca eşit ışık veren bu sayede renkleri size doğru yansıtan monitörleri tercih edersiniz. Bu tarz profesyonel kullanıma yönelik monitörlerin genelde gecikme ve yenileme değerleri kötüdür. Sıkı bir oyuncuysanız koşarak uzaklaşabilirsiniz ama bir grafiker, web tasarımcı veya video montajlarıyla uğraşıyorsanız renk doğruluğu yenileme hızından önce gelir. Hoş günümüzde artık üst seviye profesyonel monitörlerde ekstra voltajla bir nevi pixel overloğu yapmanıza izin veren oyun modlarıda bulunmaya başladı ama tabi ki gerçek bir oyuncuysanız 144 hz, 1 milisaniyenin altında tepki süresi ve g-sync/freesync özellikli bir monitör hayallerinizi süslüyordur.
Güç kaynağı seçimi:
Genelde kasa içerisindeki hava akışını mümkün olduğunca kesmemek için modüler kablo yapılı güç kaynakları tercih edilir. Elektronik devreleri daha kaliteli ve şimdiye kadar hiç duymadığınız ve büyük ihtimal de duymayacağınız ek sigortalar, voltaj dengeleme teknolojileri, parazit azaltmak için ek chokerlar bulunan genelde fiyatları 500-1500 tl arası değişen kaliteli güç kaynakları kullanılır. 15-20 bin liraya topladığınız sistemin milyonda bir ihtimalde olsa voltaj dalgalanmalarından, elektrik kesintilerinden, parazitlerden zarar görmesini yada zaten overclock aldığınız işlemcinizin %100 yükte render yaparken voltaj dalgalanmasından 1.35 olacak olacak voltaj değerinin 1.37 ye bir anlık fırlayıp hata vermesini istemezsiniz.
Bunların yanı sıra normal hayatta %99 oranında ihtiyaç duymayacağınız ek kontrolcü ve portlarda olabilir. Mesela çok eski bir alt yapısı olan bir iş yerine yeni bir soluk ve hız getirmekse amacınız büyük ihtimal eski makinalarla uyumluluk için comport portuna ihtiyacınız olacaktır. Yada birden fazla iş istasyonunu birbirine bağlayıp ufak çaplı bir süper bilgisayar oluşturmak gibi fantastik fikirleriniz varsa buna uygun bir anakarta buna uygun pci kontrolcülere ve buna uygun bağlantı arabirimlerine ihtiyaç duyacaksınız. (Evet, gerçekten var böyle fantastik insanlar)
Fiyatlar:
Hangi alanda ne kadar güce ve ne kadar ek veri koruma tedbirine ihtiyaç duyduğunuza göre, kullandığınız programların gereksinimlerine ve destekledikleri teknolojilere göre 5 bine de bir workstation kurabilirsiniz 100 bine de. Bir zamanlar staj yaptığım bir post prodüksiyon şirketi 3d render için kurduğu workstationa 70 bin tl ye yakın para harcamıştı.