Bu yazımızda hayatımızı kolaylaştıran yahu bunlar olmasa ne yapardık dediğimiz yazarımızın gözündeki 10 icadı, mucitleri ve öykülerini inceleyelim.
Hayatımızı Kolaylaştıran 10 Buluş
Alternatif Akım (AC)
Mucit: Nikola Tesla
Tesla AC akımı dünyaya tanıtmadan önce Thomas Edison’un geliştirdiği DC akım kullanılıyordu ancak bu akım tarzı uzak mesafe iletimlerde çok güçsüz kalıyordu bunun önüne geçilmesi için belirli km başına güçlendirici tesisler kurmayı planlıyordu. Ve bir gidiş bir gelişten oluştuğu için kablo sayısı da oldukça fazlaydı. Amerika’nın bazı bölgelerinde güneş ışıklarını engelleyen bir kablo yoğunluğu vardı ancak şuan Nikola TESLA’nın icadı üzerine uzun mesafelerde hatta barajlardan evinize kadar arada herhangi bir güçlendirici olmadan rahatlıkla ulaşıyor. Yapmamız gereken tek şey fişimizi prize takmak.
Ampul
Mucit: Thomas Edison
Edison bir gün çalışma masasında otururken düğmesiyle oynarken düğmesi kopar ve ceketteki ipliğe dikkatlice bakar ardından teknisyenlerinin yanına gider ve bir yumak iplik alıp küçük parçalara ayırmalarını ve kömürleştirmelerini söyler her denemede kömür halindeki iplikler kırılıyordu ama en sonunda bir tana başardılar ve tüpün gazını aldıktan sonra elektriği veriyorlar ve ampul tatlı bir sarı ile yanmaya başlamış. Edison ve çalışanları büyülenmiş şekilde ne zaman biteceğini merak ederek bakıyorlardı. Ancak saatlerce devam etti.
Ampulün içinde çok ince biçimde tasarlanmış filaman adı verilen, genelde volfram tungsten metalinden yapılmış, iki ince destek çubuğu ile tutulmakta olan bir tel bulunur. Bu telden geçen elektrik akımı bu teli aşırı derecede ısıtır (yaklaşık 3000 °C) ve sonuç olarak tel ışık yaymaya başlar. Ampul, Thomas Edison tarafından icad edilmiştir. Bu buluş Edison’un binlerce buluşundan sadece biri olmasına rağmen en büyük buluşudur.
Depolama Aygıtları ( CD&USB)
CD
Mucit: Norio Ogha
Philips ve Sonny ortaklığı ile geliştirilmiş sayısal optik veri saklama ortamıdır. Standart CD’ler 120 milimetrelik çapa sahiptirler. Standart bir CD 80 dakikaya kadar sıkıştırılmamış ses verisini saklayabilir (700 MB). James T. Russell (ABD) vinil plakların pikap iğnesi yüzünden aşınıp yıpranmasından bıkmış ve 1965’te bilgiyi lazerle okunacak şekilde bir disk üzerine kaydetme fikrinin patentini almıştı. Philips firması, Rusell’ın fikrini video görüntülerini kaydedecek şekilde genişletti ve 1969’da Klass Compaan ve Piet Kramer (her ikisi de Hollanda), video uzunçalarını geliştirdi: 30 cm’lik video diskin ilk tanıtımı 1972’de yapıldı ve 1980’de -Laservision- adıyla piyasaya sürüldü.
Usb Bellek
Flash Bellek, içerisinde küçük bir depolama birimi olan ve USB girişi üzerinden bilgisayara bağlanan taşınabilir veri saklama aygıtıdır. 2000 yılında ilk flash bellekler icat edildi. IBM ve Singapurlu Trek Teknoloji şirketleri ilk satılan Flash bellekleri icat ettiler. Trek Teknoloji şirketinin ürettikleri, büyüklüğü kabaca bir başparmak kadardı. İlk olarak parmak sürücü “thumb drive” adı verildi. İlerileyen yıllarda flash belleklerde kapasiteler inanılmaz arttı. Boyutları taşıma kolaylığı için oldukça küçüldü. Günümüzde 256 GB ve daha üstü kapasiteye sahip flash bellekler satılmaktadır. Veri saklama ve taşımada CD ve DVD’nin pabucunu dama atmış durumdadır. USB üzerinden çalıştığı için diğer veri taşıma araçlarına göre daha hızlı çalışmaktadır.
Plastik
Mucit: Alexander Parkes
Plastik sentetik ve yarı sentetik malzeme veya nesneleri tanımlayan genel bir kelimedir. Plastik Yunanca plastisite (kalıplanmış) kelimesinden türetilmiştir. Üretim sırasında kalıp içine yerleştirilen maddenin kalıbın şeklini alması nedeniyle bu ismi almıştır. Plastik, İngiltere Birmingham’da, “Parkesin” adıyla, nitroselüloz, kâfur ve alkolün karışımıyla Birmingham kentinde Alexander Parkes İcat edildi. O dönemlerde plastik yerine kalıpla şekil verilecek malzemeler için kauçuk kullanılıyordu.Parkes icadını 1862 yılında Büyük Uluslararası Fuar’da dünyaya gösterdi. Onun icadı bronz madalya kazandı. Kauçuğun maliyetinin yüksek olması nedeniyle Alexander Parkes’in icadı büyük ilgi gördü.
Üretimine ise Londra’da, 1866 yılında Parkes tarafından kurulan Parkesine Co. adlı şirket tarafından başlandı. Bulucusuna göre, bu ilk plastik, “gerçekten harika” bir maddeydi. Madalya, düğme, tarak, bıçak sapı, kart kutusu, kitap kılıfı, kalemlik gibi çok sayıda ve gerekli eşyaların yapımı hem kolay, hem de kaliteli hale gelmişti
İçten Yanmalı Motor
Mucit: Nikolaus August Otto
Bu icat yapılana dek, tüm motorlar dıstan yanmalı motorlar yani yakıtın ayrı bir bölmede yandığı motorlardı. Otto 1864’te iki arkadaşı ile kurduğu kendi şirketinde, benzin motorlar ile ilgili denemelere başlamıştı. En son tarihi araştırmalara göre, İtalyan mucitler Eugenio Barsanti ve FeliceMatteucci 1854 yılında Londra’da içten yanmalı bir motorun düzgün olarak çalışan ilk versiyonunun patantini aldılar. (Patent no: 1072) Otto motoru bazı parçalarında bu emsalden az miktarda esinlenmiştir. 1879’da Almanya’ nın başka bir yerinde bu çalışmalardan bağımsız olarak, Karl Benz kendi içten yanmalı motoru için patent almış ve 1885’ te 3 tekerlekli bir otomobili hareket ettirmek üzere kullanmış ve patentini onaylatmıştır.
Bilgisayar
Bilgisayar belirli komutlara göre veri işleyen ve depolayan bir makinedir.
Bilgisayarlar çok farklı biçimlerde karşımıza çıkabilirler. 20. yüzyılın ortalarındaki ilk bilgisayarlar büyük bir oda büyüklüğünde olup, günümüz bilgisayarlarından yüzlerce kat daha fazla güç tüketiyorlardı. 21. yüzyılın başına varıldığında ise bilgisayarlar bir kol saatine sığacak ve küçük bir pil ile çalışacak duruma geldiler
Ünlü Fransız matematikçisi Blaise Pascal’ın 1642 yılında vergi tahsildarı olan babasının işini kolaylaştırmak için yaptığı hesap makinesi tarihe ilk bilgisayar olarak geçmiştir. Ancak bu makine çok kabaydı ve sadece toplama ve çıkarma yapabiliyordu. 1694 yılında Gottfreid Wilhelm adlı Alman bilim adamı bu hesap makinesini geliştiriyor ve dört işlem yapan bir makine icat ediyordu.
1937 yılında Amerikalı bilim adamı Howard Hathaway Aiken trigonometri ve logaritma çözebilen bir hesap makinesi yapmayı başarmıştır. II. Dünya Savaşı patlak veriyor ve savaşan orduların daha hızlı işlem yapabilen bilgisayarlara ihtiyaç duyuyorlardı. Bunun üzerine Amerikalı elektrik mühendisi J.Presper Eckert ile John W.Mauchly ‘nin ekibi hala kullandığımız Ram’lı bilgisayarların atasını yapmayı başardı. Bu bilgisayarın içerisinde dolaşılabiliyordu. Harcadığı enerji ise saatte 180 kw idi.
1952 yılında ise bu bilgisayar geliştirildi ve ticari olarak satılmaya başlandı.
1962 yılında bilgisayarlarda binlece transistörler birleştirildi ve entegre devreler yapıldı.
1972 yılında bugünkü Microsoft’un kurucusu Bill Gates yaptığı yazılımlarla bilgisayarları çok kullanışlı bir hale getirdi.
Telefon
Mucit: Alexander Graham Bell
Graham Bell’in annesi doğuştan sağırdı. Bell’in babası ve dedesi kendilerini işitme engellilere yardıma adadılar. Graham Bell de aynı yoldan gitti işitme engelli insanların işitmelerini sağlayacak cihazlar yapmak istiyordu. Thomas Watson adlı bir elektrik mühendisi ile birlikte çalışmaya başladı. Eline bir kitap geçti kitapta sesin kablolar aracılığı ile aktarıla bileceği yazıyordu Bell bunun üzerine yoğunlaştı.
Bell ve Watson sesin tel üzerinde iletildiğini ortaya çıkardı ancak ses hiç anlaşılmıyordu. 14 şubat 1876 günü Bell ve Gray telefon patenti almak için ayrı ayrı başvuru yaptı. Bell’e 7 Mart günü istediği patent verildi. 174.465 nolu patentini alan Bell atölyede denemelerini sürdürürken telefonu çalıştırmak için kullandığı bataryadan pantolonuna asit döküldü. Watson’u yardıma çağırdı:
“Mr. Watson —Come here —I want to see you” (“Bay Watson. Buraya gelin. Sizi görmek istiyorum.”)
Bell yardımcısını yardıma çağırırken farkında olmadan 135 yıl önce 10 Mart günü ilk telefon görüşmesini yaptı. Watson Bell’in sesini “telefon”dan duydu. ABD’nin 100’üncü kuruluş yıldönümüne denk gelen bu buluşu ona düzenlenen Yüz Yıl sergisinde birçok ödül kazandırdı.
Peki neden ALO diyoruz…
“Alo” sözcüğü gerçekte bir sevgilinin kısaltılmış adıdır. Sevgilinin tam adı Allessandra Lolita Oswaldo’dur. Bu genç kız telefonu icat eden A.Graham Bell’in sevgilisiydi. Graham Bell telefonu icat edince ilk hattı sevgilisinin evine çekmişti.
Atölyesinde telefon çalınca arayanın Allessandra Lolita Oswaldo’dan başkası olamayacağını bildiğinden Graham Bell telefonu açar açmaz “Allessandra Lolita Oswaldo” diyordu. Bell zamanla sevgilisine adını kısaltarak hitap etmeye başladı ve telefonu her açışında onu “Ale Lolos” diye karşıladı. Çalışmaları uzadıkça Graham Bell sevgilisinin adını daha da kısalttı ve öne iki heceli bir ad buldu. Bu kısa ad “Alo” idi. Allessandra Lolita Oswaldo geliştirip tüm kente yaymaya çalıştığı telefondan başka birşey düşünmeyen sevgilisinin bitmek tükenmek bilmeyen deneylerinden rahatsız olmaya başlayınca Graham Bell’i telefonuyla başbaşa bırakıp onu terketti.
Televizyon & Radyo
Radyonun temelini atam Nikola Tesla’dır. İtalyan Mucit Guglielmo Marconi Radyoyu icat eden kişi olarak kayıtlara geçmiştir. Rus mucit Alexander Stepanovitch Popov ise anlaşılabilen ilk radyo dalgalarını iletmeyi başarmış ancak bu icadı için patent almamıştır. Popov, Lodge ve Marconi, Edward Branly’nin bulduğu Branly Tüpü adı verilen ve radyo dalgalarını saptamak için kullanılan bir aracı geliştirmeye çalışıyorlardı. 1890 yılında başlayan bu geliştirme çabaları 1895 yılında Marconi ve Popov’un birbirlerinden habersiz bir şekilde geliştirmeleri ile sonlanacaktı. 1896 yılında ise ilk defa Popov tarafından “Heinrich Hertz” ismi Mors alfabesi kullanılarak anlaşılır bir şekilde iletildi.
Televizyon 1923 yılında, John Logie Baird tarafından İngilterenin’nin Hastings kasabasında icat edilmiştir. İlk televizyon görüntüsü ise yine Baird tarafından 1926 yılında yayınlanmıştır. Başlangıçta noktalar halinde ve titrek olan görüntülerin kalitesi Baird tarafından geliştirilmiştir. Baird’in televizyon sisteminde mekanik olarak döndürülen diskler kullanmasına karşın aynı dönemde Marconi Emi sistemi gibi elektronik olarak işleyen rakip sistemler de üretildi.
1930’ların başında televizyon elektronik eşya olarak satılmaya ve geniş kitlelere hitap etmeye başladı.
Beyaz Eşyalar
Buzdolabı
Mucit: Karl Linde
Karl Linde ilk elektrikli buzdolabını yapay olarak 1877′de yapmayı başardı. Fakat bu buzdolabı aslında yiyeceklerin bozulmaması için soğuk ortamın gerekliliğinin ispatı niteliğindeydi. Çünkü bu haliyle kullanılabilir bir yapıdan oldukça uzaktı. Linde’ nin cihazı, yiyecek kabininin arkasına freon gazı yerine metil ether gibi son derece patlayıcı bir gaz pompalıyordu. Güvenlik endişesi sebebiyle pek kullanılamadı. Sonraki yıllarda ise, freon gazı kullanılan ilk buzdolabını Balzer Von Platen ve Carl Munters birlikte tasardı.
Bulaşık Makinesi
Mucit: Josephine G. Cochran
19. yüzyılın sonlarında birçok kadın araştırmacı bulaşık yıkayacak bir makina yapabilmek için değişik fikirler öne sürüyordu. Ancak ilk patent 1885′te Josephine G. Cochran tarafından alındı ve 1889’ da tarihin ilk elektrikle çalışan ilk bulaşık makinesini yapmayı başardı. Sistemi çok basitti: Alt kısımda yeralan iki silindir ile pompalanan su ve sabun, makinanın içinde bulaşıkların dizildiği raflara pompalanıyordu. Daha sonra yeniden pompalanmak üzere emici silindirler bu suyu çekiyordu. Evlerde kullanılmak üzere üretilen makinalar, yan taraflarında bulunan kol yardımı ile çalıştırılıyordu. Daha büyük ihtiyaç görülen işyerlerinde ise buhar gücünden faydalanılıyordu. Sonraki yıllarda ise, sistem daha da geliştirilerek günümüzdeki halini almıştır.
Çamaşır Makinesi
Mucit: Ala Fischer
1906’da Ala Fischer, ilk çamaşır makinesini icat etti. Makinenin içine yatay olarak yerleştirilmiş metal tamburlara kirli çamaşırlar konuluyordu. Tambur, elektrik motoru yardımıyla döndürülüyor ve hareket sırasında çamaşırlar sürekli suyla temas ederek temizlenmiş oluyordu. Bu sistem günümüzde kullanılan otomatik çamaşır makinesinin de temelini oluşturmaktadır. İlk kurutuculu çamaşır makinesi ise 1924’ te yapıldı. Çamaşır makineleri bu tarihten itibaren sürekli gelişerek günümüzdeki halini aldı.