Gün geçmiyor ki yeni bir teknoloji ile daha karşılaşmayalım bu teknoloji yeni sayılmaz ama büyük ihtimal çoğu okuyucu ilk kez okuyacak. Size bir elektron hızlandırıcı var desem ve Güneşten 10 milyar kat daha parlak ışık saçtığını söylesem inanır mısınız? Büyük ihtimal çoğunuz inanmayacak ama bu yazı düşüncelerinizi yine ters köşeye yatıracak.
İngiltere’nin Oxfordshire bölgesinde bulunan Harwell Science And Innovation Campus de bulunan Diamond Ligth Source (Elmas Işık Kaynağı) dan bahsedeceğim. Bu tesis Kraliçe II.Elizabeth tarafından 19 Ekim 2007 çalışmalarına başladı.
Diamond Light Source özellikleri ve nasıl çalıştığına gelirsek öncelikle bu teknolojinin kullanıldığı alan çeşitliliği çok fazla eski resimlerden tanımlanamayan virüslere eski kitabelerden fosillere jet motorlarına kadar bilimsel çalışmalarda bir çeşit mikroskop olarak kullanılıyor ve bilinen geleneksel mikroskoplardan da 10,000 kat daha güçlü özelliğe sahip.
Bu makine elektron hızlandırıcı olarak çalışıyor ve elektronların (yaklaşık 1 milyar elektron) hızını neredeyse ışık hızına yakın hıza çıkararak Güneşten 10 milyar kat daha parlak ışık saçabiliyor. Üretilen parlak ışınlar “ışık huzmesi yolu” olarak bilinen laboratuvarlara direkt olarak yönlendirilerek son teknolojik çalışmalarda kullanılıyor. Makine, yoğun X-ray ışınları, ultra-violet ışınlar ve infrared ışınlar gibi çeşitli ışınlar üretebiliyor.
Elmas Işık Kaynağı Nasıl Çalışıyor
CERN deki kurulum gibi çember şeklinde kurulu olan bu makine elektronları bir dizi mıknatıslar arasından geçirmek suretiyle hızlandırarak ışık hızına yakın bir hız elde ediliyor, daha detaylı anlatmak gerekirse yazıyı okumaya devam edin;
- 561,6 metre çapa sahip çember(tam olarak çember değil) şeklinde kurulu tesiste 3 GeV (3 giga-elektron volt) sahip elektronlar çemberin içinde dönmeye başlıyorlar ve o kadar hızlılar ki her saniye dünyanın etrafını 7,5 kez dönebilir bir hıza ulaşıyorlar.
- Üç adet doğrusal parçacık hızlandırıcı bulunduran, bir adet itici ve depolayıcı bir halkadan oluşuyor.
- Elektron tabancası(püskürtücü) ile elektronlar bırakıldıktan sonra itici ile iki aşamalı olan çembersel bölgenin ilk kısmında elektronlar ışık hızına yaklaştıklarında en dış çeper olan 561,6 metrelik bölgeye enjekte edilir.
- Dış çeper bölgede dönmeye devam ederken çok güçlü manyetik alandan geçerler ve yüklü parçacıklar elektromanyetik alanın yükselmesine neden olur,
- Daha sonra özel dizayn edilmiş mıknatısların arasından geçerler ama geçme esnasında burada bulunan yerleştirilmiş özel cihazlar ile sağa sola doğru kıpırdama hareketleri yaptırılır,
- Bu sayede çok yoğun bir ışık huzmesi oluşturulur ve laboratuvarlara gönderilir ve araştırmacıların çalışmalarına yol gösterir.