Bilindiği üzere matematikte nobel ödülü verilmiyor. Bunun yerine matematiğin nobel ödülü olan sayılan “Fields Madalyası” verilmektedir. Bu zamana kadar verilen madalyalardan hepsi bir erkek matematikçiye gitti. Yıl 2014 olduğunda verilen madalya artık bir kadınındı!
2014 yılı sonlarına doğru Güney Korede düzelenecek olan “Uluslararası Matematikçiler Kongresi” bir kadının konuşmasına şahit olacaktı. Birçok başarılı kadın olmasına rağmen ödül alan kadın matematikçilerin olmaması “Acaba cinsiyet ayrımımı yapılıyor?” sorusunu akıllara getiriyordu. İranlı Matematikçi ve Stanford Üniversitesi Matematikçilerinden Meryem Mirzakhani bu ödülü alarak tarihte “Fields Madalyası” alan ilk kadın olarak tarihe geçti.
Meryem Mirzahani 1977 İran doğumlu ve şuanda ABD’de bulunan dünya üniversite sıralamasında ilk 5’te bulunan Stanford Üniversitesinde görev almaktadır. Çalışmaları geometri ile ilgili olduğundan ( Geometrinin derin alanı; Hiperbolik geometri ve Simplektik geometri üzerinedir.) resim konusunda da başarılı olduğu söylenmektedir. Eşi Çek asıllı bilgisayar bilimcisi “Eve geldiğimde yerlerde çok güzel şekiller topluyorum.” gibi bir cümlesi bu söylediğimizi kanıtlar nitelikte.
Meryem Mirzakhani çocukken öğretmeni tarafından çok eleştirilmiş ve “matematik yapamazsın” uyarısı almıştı. Zaten tarihe ne zaman baksak bilim insanlarının çocukluk dönemlerinde saçma eleştirilere maruz kaldığı görülmektedir. Lise yıllarına geldiğinde ise herşey değişmişti… Okul müdürünün ısrarı ile okul matematik olimpiyat takımı sonra ülkesinin matematik olimpiyat takımına seçilmiştir. Beklenen de olmuş, 1994 ve 1995 yıllarında madalya almıştır. 1999 yılında İran’da bulunan Şerif Teknoloji Enstitüsüne girip 4 yıl içerisinde bitirmiş ve yüksek lisans eğitimi almadan doktorasını 2004 yılında Harvard Üniversitesinden almıştır. 2004 – 2008 yılları arasında Clay Matematik Enstitüsü (Milenyum Problemlerden hatırlanacaktır) ve Princeton Üniversitesinde görev yaptı ve daha sonra ise (2008 yılının başında) halen görevinde olduğu Stanford Üniversitesinde profesörlük görevine gelmiştir.
Ödül 4 yılda bir 3 yada 4, 40 yaşını geçmemiş matematikçilere verildiğinden dolayı Mirzahani için düzenlenecek olan törende ödül alamaması bir daha alamayacağı anlamına geliyordu. Fakat doktora hocası ki o da Fields Ödülü sahibi Curtis Tracy McMullen ödülü alacağını düşünüyordu ve öğrencisine söylemiyordu. Hocasınında beklediği gibi de oldu ve ödülü kazandı.
Mirzakhani’ye ödül getiren konu Riemann Geometri ile ilgiliydi. Riemann yüzeylerindeki sarmallar ve şekiller ancak karmaşık sayılarla analiz edilebiliyor yani aslında matematikçi, Riemann yüzeylerinin kendine özgü muhtemel geometrilerini haritalıyor ve böylelikle ortaya çıkan yeni alanları hesaplıyor. Bu hesaplarla ilgili yaptığı çığır açıcı neticesinde ödüle layık görülmüştür.
Fields Ödülü alan bir matematikçi artık nirvanaya ulaşmıştır. Birçok bilim insanı için Field Madalyası verilen tüm matematiksel ödüllerin (Abel Ödülü, Coole Ödülü, Gauss Ödülü, CMA … ) birleşimidir. Bu yüzden ödül prestij kaynağı sağlamaktadır. Maddi anlamda ödül ise 15000 Kanada doları verilmiştir. (Güzel para).
Mirzakhani ise biz bilim insanlarına bir çift lafı var: “Ne olursa bilim yolundan ayrılmayın, araştırma ve düşünmeden gününüzü tamamlamayın.”