Ana SayfaBilimEvren Genişliyor Mu

Evren Genişliyor Mu

Merhaba arkadaşlar bugün sizlerle evren genişliyor mu yoksa evren sınırlarla çevrili durağan sonlu bir yapıda mıdır sorularını tartışacağız. 1950 ve 1960’larda Allan R. Sandage, Palomar Dağında, dünyadan 6 milyar yı­lı kadar uzaktaki galaksilerin hızını ölçmek için 200 inçlik teleskop kullandı. Ölçümler bu çok uzak galaksilerin Hubble yasasının öngördüğünden yaklaşık 10 000 km/s daha hızlı hareket ettiğini gösterdi. Bu sonuca göre, Evren 1 mil­yar yıl önce daha hızlı genişlemiş olmalıydı ve buradan, Evrenin genişleme hı­zının yavaşladığı sonucuna varırız. (Şekil 1) Bu gün astronomlar ve fizik­çiler yavaşlama hızını belirlemeye çalışıyor. Evrenin ortalama kütle yoğunluğu kritik bir değerden (ρc ~ 3 atom/m3) daha az ise, galaksilerin uzaklaşmaları yavaşlayacak, ama yine sonsuza gideceklerdir. Ortalama yoğunluk kritik değeri aşarsa, genişleme sonunda duracak ve muhtemelen bir başka genişlemenin izleyeceği süper yoğun bir duruma götürecek olan büzülme başlayacaktır. Bu durumda titreşim yapan bir Evrenimiz olacaktır.

galaksi kümesi
şekil 1

Şekil 1 18 donuk galaksi kümesinin kızıla kayma veya kaçma hızının (parlaklıkla ilişki­li) büyüklüğe bağlı grafiği. (ilgili yazımız: kırmızı kayma yasası nedir) Verilerde belirgin bir dağılma meydana geldiğinden eğrinin sağ üste doğru ekstrapolasyonu belirsizdir. A eğrisi altı en donuk kümenin belirlediği yöndedir. C eğrisi genişleme hızı sabit olan Evrene karşı gelir. Daha çok veri alınırsa ve tüm verilerin kümesi B ile C arasına düşen bir eğri verirse, genişleme yavaş olacak ama asla durmayacaktır. Veriler B nin soluna düşerse, genişleme sonunda duracak ve Evren büzülmeye başlayacaktır.

Evren Sürekli Genişliyor mu?

Evrende Kayıp Kütle?

Galaksilerde görünür madde 5 x 10-33 g/cm3 ortalama Evren yoğunluğuna ulaşır. Evrendeki ışımanın kütlesi görünen maddenin yaklaşık %2 sine eşde­ğerdir. (Yıldızlar arası gaz ve kara delik gibi) tüm karanlık maddenin toplam kütlesi bir topluluktaki galaksilerin birbirleri etrafındaki dönüş hızından he­saplanabilir. Yüksek galaksi hızları, toplulukta daha çok kütle demektir. Coma galaksi topluluğu üzerindeki ölçümler, şaşırtıcı şekilde, karanlık madde mik­tarının yıldızlar ve görünür gaz bulutlarındaki görünür maddenin 20-30 kati olduğunu gösterir. Yine de, karanlık maddenin bu büyük görünmez parçası tüm Evrene genişletilirse, geriye ρc de 10 kat küçük görünür madde yoğunluğu ka­lır. Kayıp kütle olarak adlandırılan eksiklik, kayıp kütleye aday olarak önerilen aksiyonlar, fotiyonlar ve süper sicim parçacıkları gibi egzotik parçacıklarla ya­pılan yoğun kuramsal ve deneysel çalışmaların konusudur. Bazı araştırmacı­lar, daha alışılmış şekilde, kayıp kütlenin nötrinolarda bulunduğu önerisini getirdiler. Gerçekten, nötrinolar o kadar boldur ki, yalnız 20 eV kadar küçük nötrino durgun enerjisi kayıp maddeyi karşılayabilir ve tüm Evreni kapatabi­lir. Bu nedenle, günümüzde nötrinonun durgun enerjisini ölçmek için yapı­lan deneyler Evrenin geleceği hakkındaki öngörüleri etkileyecektir.

Evrenin başlangıcı hakkında bir dereceye kadar emin olduğumuz halde, hikayenin nasıl biteceği hakkında kuşkuluyuz. Evren genişliyor mu, yoksa sonsuz bir titreşim serisi halinde, bir gün kapanıp sonra yine genişleyecek mi? Bu soruların sonuçları ve cevapları sonuçsuz kalmakta ve heyecanlı tartışmalar sürmektedir.

Taner Hayret
Taner Hayret
Merhaba ben Taner Hayret, bir süre Türkiye de Elektrik ve Elektronik Mühendisliği üzerine eğitim aldıktan sonra, hayat serüvenime yurt dışında Nükleer Enerji Mühendisliği üzerine devam ettirmeye karar verdim. Burada sizlerle bilim adına tecrübelerimi paylaşacağım.
Önceki İçerik
Sonraki İçerik

3 Yorum

Subscribe
Bildir
guest
3 Yorum
Inline Feedbacks
Tüm yorumları göster
Arıcılık Malzemeleri

Yeni Yazılar

Mühendislik Maaşları

Bunları Gördünüz mü?