21. yy’da gelişen Dünya ülkelerinde, devletler en düşük maliyetle ve en iyi hizmeti gerçekleştirmek amacıyla Elektronik Devlet (e-devlet) ifadesiyle açıklanan, bu yeni oluşumu kendi vatandaşlarının hizmetini sunmuştur. Ülkemizde yürütülen mahalli, belediyeler ve bakanlıklar nezdinde ki çalışmalar incelendiğinde kurumlar arası koordinasyonun zamanla ve gelişen teknoloji sayesinde istenilen seviyeye geleceği kaçınılmazdır. Bu sayede, amaçlanan hizmet daha iyi bir biçimde ve en kısa sürede sonuca ulaşacaktır. Aldığı bu iyi hizmet karşısında daha iyi motive olan halkın cevabı ise, ülke ekonomisine istikrar olarak geri dönecektir. Dışarıdan bakıldığı takdirde, son derece standart ve basit yapı olarak gözlemlenmesine karşın, e-devlet kendi bünyesinde hukuku, politikaları ve prensipleri olan, bunun yanında kendine özgü düzenlenmeleri de bulunan bir koordine sistemdir. Bu sistemler bütününde ki temel esas ise, tüm yapılan işlemlerin elektronik ortamda izlenmesidir. Son yüzyıla damgasını vuran bilgi kavramı, geçmişten günümüze her daim değişime uğramıştır.
E-Devlet Kavramı Nedir
Son on beş yıla kadar kağıt temeline dayanan ve yüz yüze görüşmeyle gerçekleşen bilgi alışverişi, teknolojinin ilerlemesi ve internetin hayatımızda bu kadar yoğun kullanılmasıyla birlikte, yavaş yavaş önemini kaybetmiştir. Devlet hizmetlerinin sanal ortama taşınmasıyla beraber, elektronik uygulamalar ortaya çıkmıştır. Türkiye’de devlet hizmetlerinin, elektronik ortamda ‘’e-Devlet’’ olarak ifade bulmuştur. E-devletin gelişmesiyle birlikte ve vatandaşlar tarafından iyi tepkiler alması sonucunda diğer elektronik uygulamalar gün yüzüne çıkmıştır. Bu uygulamalar:
- e-imza
- e-ticaret
- e-fatura
- e-belge
E-Devlet
Kamu kurumlarının vatandaşlara, iş dünyasına ve diğer kamu kurumlarına elektronik ortamda hizmet vermesi ve bilgi aktarmasıdır. Bir tanıma göre, e-devlet; kullanıcıların elektronik ortamda sunulacak kamu hizmetlerine farklı platformlardan, güvenilir şekilde ve tek noktadan erişebilecekleri, vatandaş ve iş dünyasının ihtiyaçlarına odaklanmış, birlikte işler ve bütünleşik hizmetlerin sunulacağı, katılımcı, şeffaf ve hesap verebilir bir devlet yapısını ifade etmektedir. Bu yapısı ile e-devlet, daha etkin ve etkili kamu yönetimine ulaşma konusunda en önemli araçtır (DPT 2009: 45). Elektronik devlet ifadesiyle dile getirilen bu yeni oluşumla, günümüzün rekabetçi devletlerinin şekillenmesinde önemli rol oynamıştır. Devletlerdeki amaç, minimum giderle, en iyi hizmet imkanını vatandaşlarının emrine sunarak, e-devlet ’ten gün geçtikçe daha fazla yararlanmak istemesidir.
E-ticaret
Sınırların kalkması ve dünya üzerinde üretim yapan tüm firmaların elektronik ortamda birbirinden haberdar olması sağlanmıştır. Bunun yanında, satış sonrası her türlü hizmet elektronik ortamda sağlanıp, müşteriye maksimum hizmet imkanı sağlanmıştır. Gelişen dünya ekonomilerinin geleceğinde, e-ticaret ile birlikte elektronik ekonomi olacaktır. Bunun sonucu olarak, ticari firmalar tüm işlerini elektronik ortamda gerçekleştirecekler. E-ticaretin dışında kalan kuruluşlar mutlak suretle kar edemeyecek, iş bağlayamayacak ve gelişemeyecekler
E-Belge (Elektronik belge)
Bu yönetiminin gün yüzüne çıkmasıyla, kağıda olan bağımlılık azalmış ve istenilen zamanda her an elektronik ortamda belgeye ulaşma fırsatı sağlanmıştır. Elektronik belgelerle birlikte, dosya arşivciliği eskiye oranla gözden düşmüştür ve getirdiği kolaylıkla, günlük yaşamımızda kendine yer bulmuştur.
E-İmza (Elektronik imza)
E-imza kavramıyla hayatımıza giren, kişilerin biyometrik özellikleri temeline dayanan (bu özellikler ise parmak izi, ses taraması ve göz retinası kontrolü) yöntemle birlikte, elektronik ortamda kimlik tespiti ve yapılan işlemlerde güvenlik onayı sonucu, inkar edememe sağlanmıştır. E-imza ile bankalar arasında yapılan ödeme işlemleri güvenlik kazanmış ve kurallar doğrultusunda hizmetler gerçekleşmiştir.
E-Fatura (Elektronik fatura)
Bu uygulamadaki genel amaç, yürürlükte olan düzenlemelerin boşluğundan faydalanıp, kayıt dışı ekonomi olarak tabir edilen, vergilendirilmemiş kazançların önüne geçmektir. E-fatura ile kağıt faturaların önüne geçerek, kağıt israfına engel olunmuştur. Böylece, hem işletme kağıt giderinden kurtulmuş, hem de doğaya katkıda bulunulmuştur.
Günümüzde önemli bir yere sahip olan e-devlet uygulaması ve bununla birlikte e-imza, elektronik belge, e-ticaret ve e-fatura gibi kavramlar, Dünya ülkelerinin tamamına yakınında kabul görmüştür. Yapılan araştırmalara göre kabul gören bu uygulamanın, en önemli nedenleri arasında, işlem sürelerinin kısalması, kaynak tasarrufunun sağlanması, arşiv kapasitesinin artması ve kolaylaşması ve planlama konusuna getirdiği üst düzey kolaylıktır.
Türkiye’nin, e-devlet uygulaması geçişi diğer Avrupa ülkelerine göre biraz daha yakın zamanda olmuştur (2003). Geçiş yaptığı yıldan itibaren, diğer elektronik uygulamalarda (e-imza, elektronik belge, e-ticaret ve e-fatura, vb.) günlük hayatımızda kullanılır hale gelmiştir. Son dokuz yıla baktığımızda, uygulamaların kullanımı istenilen seviyeye gelmemiştir. Diğer taraftan ise, Türk halkında teknolojiyi yakalama ve internet kullanımı konularında çok yoğun bir istek vardır.
Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) yaptığı araştırmalarda çıkan sonuca baktığımızda ise, bu uygulamalara kayıtlı kullanıcı sayısı gün geçtikçe çoğalmaktadır. Buradan çıkaracağımız sonuç ise, vatandaşın bu uygulamalar karşısında kayıtsız kalmadığı ve günlük yaşamlarında uygulamaların önemli bir yere sahip olduğu anlaşılmaktadır. Ülkemizde e-devlet önünde ki en büyük engel ise, bürokrasi konularında muhatap ile yüz yüze konuşma isteği olmuştur. Geçmişten, günümüze gelen ve halen devam etmekte olan bu durum, insanların halen elektronik ortama güvenlerinin tam olmadığını bir sonucudur.
Gelişen teknoloji ve elektronik ortam güvenliğine yapılan üst düzey yatırımları sonucunda bu durumda ortadan kalkacak ve vatandaşlarımız daha rahat bir şekilde elektronik ortamda istedikleri işlemleri kısa sürede gerçekleştirme imkanları olacaktır. Böylece, vatandaşından aldığı pozitif tepkiden dolayı, devlet daha çok hizmet için, e-devlet uygulamalarının yaygınlaştırılmasına öncelik tanıyacaktır.
E-devletin yaygınlaşmamasındaki diğer bir sebep ise, internet alt yapısının arzu edilen duruma ulaşmamasıdır. Geniş bant ağının ve fiber optik bağlantı ağının kullanım alanlarının dar olması büyük bir engel teşkil etmektedir. Gelişmiş dünya ülkelerine baktığımıza ise, Türkiye’nin bu devletler karşısında bağlantı hızı düşük ve erişim ücretlerinin yüksek olduğu bir seviyededir. Bunun sonucu olarak, gereken yatırımlar bir an önce yapılmalı ve ülkeleri yakalamalıyız.
Kamu kurum ve kuruluşlarında konuya hakim personel eksikliği ve yazılım ihtiyaçlarının giderilmemesi sonucunda, hizmetlerin elektronik ortama istenilen sürede aktarılmasında halen sorun yaşanmaktadır. Yapılan çalışmalarla birlikte alt yapı sorunu aşıldığı takdirde daha iyi seviyelere gelinecektir. Türkiye gelişim potansiyeline sahip bir ülke olarak, yapmış olduğu yatırımların neticesi olarak, gelişmiş dünya ülkeleri sıralaması indeksinde üst sıralara tırmanacaktır. Elektronik uygulamaların ülkemizde girişinden, günümüze kadar geçen süre arasındaki zamana baktığımızda ise, bayağı yol kat ettiği gözlemlenmektedir.
Sonuç olarak, devlet tarafından yapılan çalışmaların, halk tarafından geri dönüşü mutlaka olacaktır. E-devlet, e-imza, elektronik belge, e-ticaret ve e-fatura gibi tanımlamaya çalıştığımız kavramlar, devletin vatandaşlarına ve vatandaşlarının devlete karşı olan görev ve sorumluluklarının karşılıklı olarak elektronik ortamda güven içinde sağlanmasıdır.
Kaynak: Devlet Planlama Teşkilatı, Bilgi Toplumu İstatistikleri 2009