Merhaba, blogda ki ilk yazımda sizlere, Elektronik Komponentlerin arıza tespitlerinin nasıl yapılacağı ile ilgili bir yöntemden bahsetmiştim. Peki, bahsi geçen komponentleri ne kadar tanıyoruz? Bu makale ile başlayarak, bir yazı dizisi şeklinde, elektronik malzemelerin temel yapıları, özellikleri ve kullanım yerleri ile ilgili bilgiler vermeye çalışacağım.
Şimdi sizlere elektronik sistem mimarisinin en temelinde bulunan, tabiri caizse başrol oyuncusunu tanıtacağım.
Direnç Nedir
Direnç ya da resistör adı verilen devre elemanımız, isminden de anlaşılacağı gibi direnme temelli bir çalışma prensibine sahiptir. Elektrik enerjisi, basit tabirle voltaj ve akımdan meydana gelir. Direnç ise elektrik akımının üzerinden geçişini zorlaştırmak üzere imal edilmiştir. Direncin bu özelliği, en basit yapılı devrelerden, en kompleks sistemlere kadar her elektronik tasarımda kullanılır.
Örneğin basit bir ampul yakmak istiyorsunuz. Ampulun çalışma voltajı 5 Volt olsun. Ancak elinizde 9 Volt çıkış veren bir pil var. Normalde bu şekilde ampulü yakmaya çalışırsanız, ampulün içindeki akkor flaman, yüksek gerilim eşiği nedeniyle kısa bir süre çok parlak yanacak, ardından kömürleşecek ve elektriği iletemediği için lamba sönecektir. Ancak, aşağıdaki şemadaki gibi, lambanın önüne düşük değerli bir direnç ilave eder isek, pilden gelen yüksek voltaj, direncin üstünden geçmek zorunda kalacak ve direnç geçişi sınırlandırdığı için, ampul normal parlaklığında yanacak. Bu durum, direncin çalışma prensibine en basit örnektir.
Elinize bir direnci aldığınızda, üzerinde direnci çevreleyen renk katmanları göreceksiniz. Bu renkler direncin değerini belirtmektedir.
Siyah: 0 – Kahve: 1 – Kırmızı: 2 – Turuncu: 3 – Sarı: 4 – Yeşil: 5 – Mavi: 6 – Mor: 7 – Gri: 8 – Beyaz: 9
Akılda kalıcı olması için, bu renklerin baş harflerinden, aşağıdaki cümle oluşturulmuştur:
SOKAKTA SAYAMAM GİBİ
Aşağıdaki tabloda, renk kodları ve hesaplanışı görülmektedir.
Dirençler, kullanılacağı yere ve uygulanacak voltaj ve akıma göre farklı değerler alır. Bu değerler Ohm Kanunu formülü ile hesaplanır:
V: Gerilim (V), I: Akım (A), R: Direnç(Ohm – Ω)
V = I x R
Bu formül, matematiksel denklem mantığı ile birkaç farklı şekle dönüştürülebilir.
I = V / R R = V / I gibi.
Dirençler, işlevlerine göre 3’e ayrılırlar:
- Sabit Dirençler
- Ayarlı Dirençler
- Değişken Dirençler
Sabit dirençler, adından da anlaşılacağı gibi, değeri değişmeyen, sürekli aynı değeri gösteren dirençlerdir.
Ayarlı dirençler, direnç değeri kullanıcı tarafından değiştirilebilen devre elemanlarıdır. Bu dirençlere Potansiyometre, Pot, Trimpot gibi isimler verilmiştir.
Değişken dirençler ise, bulunduğu ortamın ısısı, ışık şiddeti gibi değerlerine göre değişkenlik gösteren devre elemanlarıdır. Isıya duyarlı olanlar PTC, NTC olarak, ışığa duyarlı olanlar ise fotodirenç, LDR olarak isimlendirilir.
Kullanım alanlarına göre, çok daha farklı amaçlar için üretilmiş direnç çeşitleri de vardır.
Bu yazımda sizlere Dirençlerin temel bazı özelliklerinden ve kullanım alanlarından bahsetmeye çalıştım. Konu ile ilgili sorularınız ve önerileriniz için gerek yorumlar kısmından, gerekse de e-posta yoluyla bana ulaşabilirsiniz.
Sürç-i lisan ettiysek affola. Sağlıcakla kalın.