Merhaba arkadaşlar, ilk yazımı ilgi duyduğum ve sizleri de aydınlatmak istediğim bir konu olan “Demiryollarında RAMS Yönetimi” hakkında yazdım. Bu yazımda ana hatlarıyla RAMS hakkında bilgi vereceğiz.
Demiryolu trafik servisinde yüksek hızlı çalışma, uzun mesafeli sürüş ve yüksek kapasiteli taşımacılık gibi demiryolu sistemlerinin teknik performansı son yıllarda çarpıcı bir biçimde iyileşmiştir. Bununla birlikte, kullanılabilirlik, güvenlik ve maliyet etkinliği gibi operasyonel performanslar önemli ilerleme kaydetmemiştir. Bu düşük operasyonel performanslar, demiryolu trafiğinin kalitesini ve demiryolunun ulaştırma sektöründeki rekabet gücünü artırmamış ve olumsuz bir etki yapmıştır, örneğin demiryolu hizmetinin sık ertelenmesi, toplam sahiplik maliyetinin artması ve hatta insanlar ve çevreler için potansiyel hasarın sürekli olarak artması demiryolu kazalarına neden olmuştur. Böylece, RAMS yönetimi bugünün küresel ve yerel demiryolu işinde önemli bir karar faktörü haline gelir. Birçok demiryolu organizasyonu, operasyonel etkinliği artırmak amacıyla RAMS yönetiminin başlatılmasına sürekli olarak başvurmuştur.
RAMS yönetimi, sınırlı kaynakları demiryolu sistemleri mühendisliği prosesi yoluyla en iyi şekilde sistem ürünlerine tahsis eder. Buna göre, sistemi erken kavrama açısından RAMS yönetimine çok dikkat edilmektedir. RAMS yönetimi, sistemin operasyonel hedeflerinin geliştirilmesi için güvenlik mühendisliğinden alınmış profesyonel bir mühendislik disiplindir. Uçakların güvenilirliğini ve güvenliğini değerlendirmek için havacılık endüstrisi tarafından genel bir mühendislik disiplininin bir parçası olarak ilk kez tanıtılmıştır. Özellikle misyon ve emniyet açısından kritik endüstrilerde, birçok sanayi bölgesine sürekli olarak daha da geliştirilmiş ve uygulanmıştır.
RAMS teknolojisi, bir ürünün ömür çevrimi boyunca, belirlenmiş işlevselliğini tahmin etmeyi amaçlayan bir yönetim ve mühendislik disiplinidir. Ayrıca RAMS bileşenleri; kullanılabilirlik, sistemin kabul edilebilirliği, işletme ve bakım maliyetleri, sistem işletimi sırasında kullanıcıların emniyeti ve sağlık riskleri gibi gerekli parametrelerin saptanması sağlar.
RAMS bileşenlerinin daha açık bir şekilde ifade edecek olursak;
- Reliability (Güvenilebilirlik)
- Availability (Elde Edilebilirlik)
- Maintanability (Bakım Yapılabilirlik)
- Safety (Emniyet)
Özellikle, demiryolu organizasyonları belirlenen operasyonel etkinliği sağlamak için RAMS yönetimini uzun vadeli operasyonel açıdan uygulamıştır. RAMS yönetimi genellikle demiryolu sistemleri mühendisliği projesinde üç yönü ile uygulamıştır: 1- RAMS gereksinimlerine ve operasyonel bağlamlara uygun olarak güvenilirlik, kullanılabilirlik, bakım yapılabilirlik ve güvenlik gibi RAMS özelliklerinin tanımı, 2- Demiryolu trafik hizmetinin kalitesini etkileyen potansiyel tehditlerin, örneğin arıza, arıza ve hataların değerlendirilmesi ve kontrolü ve 3- Arıza önleme, arıza toleransı, arıza giderme ve hata tahmini gibi kontrol araçlarının sağlanması.
Tanımlanan demiryolu hizmetinin kalitesini olumsuz yönde etkileyen demiryolu riski doğrudan demiryolu sistemleri mühendisliğinde RAMS yönetiminin odak noktasıdır. Demiryolları sistemleri içinde tespit edilen birçok doğal risk ve demiryolu sistemleri tasarım ve geliştirme projelerinden kaynaklanan zorluklar, erken konsept tasarım aşamasından sistem ömrü boyunca sürekli iyileştirmeyi gerektirir. Demiryolu riskleri, çalışanların ve yolcuların yaralanmasına veya ölümüne, çevresel bozulmaya, demiryolu mallarına veya yüklere zarar vermeye ve olumsuz ekonomik etkilere neden olabilir. Bu nedenle, demiryolu riskleri demiryolu sistem mühendisliğinin önemli bir parçası olarak sistematik bir yaklaşım gerektirebilir
Demiryolu sistem mühendisliğinin bu bağlamda risk yönetimi yaklaşımı, demiryolu risklerini etkin ve sürekli olarak azaltmak veya ortadan kaldırmak için RAMS yönetiminde düşünülebilir. RAMS yönetimi, erken sistem konsept tasarım aşamasından kurulmalıdır. Bunun için teknik açıdan olası tüm riskleri tanımlamak, değerlendirmek ve kontrol etmek gerekecektir. Ayrıca mühendislik, teknoloji, politika veya hedeflerin değişimlerine hızlı yanıt vermek ve RAMS performansını sürekli iyileştirmek için yönetim perspektifinde uygulanması da gereklidir.
Demiryolu sistemleri mühendisliği için riske dayalı RAMS yönetimi, uygun bir yönetim sisteminin geliştirilmesi yoluyla başarılabilir. RAMS yönetim sistemleri, RAMS kuruluşlarının bir stratejik yönetim politikası ve hedefleri üzerinde karar vermelerini, yönetim işlevlerini kontrol etmelerini ve yönetim etkinliklerini koordine etmelerini sağlamak için en uygun süreç ve çeşitli teknikleri gerektirir. RAMS yönetimine sistem yaklaşımı, aşağıdaki hedefleri gerçekleştirmek için gereklidir: (1) RAMS yönetimini demiryolu sistemleri mühendisliği sürecine etkili bir şekilde entegre etmek, (2) sürekli demiryolu sistemleri yönetiminin entegre bir parçası olarak RAMS yönetimini gerçekleştirmek, (3) RAMS gereksinimlerini ve operasyonel hedeflerini başarıyla yerine getirmek, (4) sistem ürün ve organizasyonun performansını sürekli iyileştirmek.
Şu ana kadar demiryolu sistemleri mühendisliği projesine RAMS yönetiminin getirilmesi gerekliliği ve RAMS yönetimine sistem yaklaşımları detaylı olarak anlattık ve sistem mühendisliği prensibine dayanan RAMS yönetimi ile ilgili daha ileri araştırmaların gerekliliğini açıklığa kavuşturduk. RAMS yönetiminin demiryolu sistemleri mühendisliği sürecine etkili bir şekilde entegrasyonu üzerine odaklanmak için üç ilkenin uygulanmasına büyük önem vermektedir: (1) sistem tabanlı RAMS yönetimi, (2) risk temelli RAMS yönetimi ve (3) yaşam döngüsü tabanlı RAMS yönetimi.
1-Sistem Tabanlı RAMS Yönetimi
RAMS yönetimine sistem yaklaşımı, genel sistem mühendisliği projesinde RAMS yönetiminin tutarlı politikaları, işlevleri ve faaliyetleri üzerine yapılan bir çalışmadır; RAMS organizasyonunun yönetim yapısını ve çevresini tahsis etmeyi sağlar. Sistem yaklaşımı, demiryolu sisteminin hızla artan karmaşıklığına bağlı olarak demiryolu sisteminin yönetiminde kilit bir faktör haline gelir. Bu RAMS kuruluşlarının daha fazla karar verme ve bilgi akışı sağlaması anlamına geliyor. Bu beklentiyi gerçekleştirmek için RAMS organizasyonlarının yönetim konularını etkin bir şekilde çözmek için bir süreç olan genel bir yönetim sistemine sahip olması gerekir. Aslına bakarsak birçok RAMS organizasyonu bir yönetim yapısı ve ortamı olan bir sistem olarak donatılmamıştır.
2- Risk Tabanlı Rams Yönetimi
Demiryolu sistemleri, tanımlanan demiryolu trafiği hizmetinin başarılı bir şekilde başarılmasını etkileyen birçok potansiyel tehdide her zaman maruz kalır. Demiryolu sistemi içerisinde tespit edilen birçok doğal risk, yaralanmaya veya personel kaybına, çevresel bozulmaya, demiryolunun mülküne veya yüküne zarar vermeye ve geliri olumsuz yönde etkilemektedir. Bunların yaşanmaması için erken konsept tasarım aşamasından itibaren sürekli iyileştirme gerekmektedir. Bu nedenle, demiryolu risklerinin sistem mühendisliği tasarım sürecinde tanımlanması, tanımlanması, değerlendirilmesi ve kontrol edilmesi gerekir. Bununla birlikte, demiryolu organizasyonları demiryolu sistemleri mühendisliğinde risk yönetimine odaklanmamıştır ve RAMS yönetimi risk yönetimi yönünde yapılmamıştır.
3- Yaşam Döngüsü Tabanlı RAMS Yönetimi
Bir sistem ömrü, bir sistemin ömrünü kapsayan ve sistemin mühendisliği için RAMS yönetim işlevlerini ve faaliyetlerini planlayan, değerlendiren, denetleyen, öngören ve izleyen, bir çerçeve sağlayan ardışık aşamalardan oluşur. Dolayısıyla, yaşam döngüsü yönetimi, sistemin işletim ve bakım aşamasında yüksek fizibilitesini sağlamak için kavramsal bir temel oluşturmaktadır. Yaşam döngüsü yönetimi, birçok farklı endüstri sektöründe daha yaygınlaşmaktadır. Demiryollarında, müşteriler yaşam döngüsü yönetimiyle son derece ilgilidir. Ancak genellikle demiryolu organizasyonları RAMS yönetimine sistem ömrü kavramını uygulamamıştır.
Peki Neden RAMS?
Demiryolu endüstrisinde proje yönetiminde müşteri tarafından istenen bir gereksinimdir. Demiryolu idaresi ile demiryolu destek endüstrisi arasındaki iş birliğini teşvik eder. Sistemin, Ekipmanın, Hizmetin, Kalitesinin bir göstergesidir.
Unutmayalım ki bir ürünü elde etme maliyeti toplam maliyetinin sadece %30’u kadardır.