Mühendis olmak zor iş. Hele etrafınızdakiler sizi çekirdeği bile parçalayabilecek birisi olarak görüyorsa bu daha da zor bir iş demektir. Bizden ne kadar zor şeyler bekleseler de aslında bizde biraz olsun onları şaşırtabiliriz. Bugün sizlere çöpün geri dönüşümü ve çöplerin değerlendirilmesini anlatacağım.
Günümüzde birçok çöp tonlarca miktarda ziyan olup gidiyor. Gelişmiş ülkelerde ise bu durum daha farklı. Bu çöpler özellikle enerji alanlarında büyük katkı sağlıyor. 250.000′in üzerinde evin elektrik ve ısınma ihtiyacını çöplerin yakıt olarak kullanılmasından sağlayan İsveç hükümeti, ülkede üretilen çöpten daha büyük kapasiteli çöp dönüştürme tesisine sahip. Bu durum da İsveç’i komşusu Norveç’ten çöp ithal etmek durumunda bıraktı. İsveç bundan böyle Norveç’ten yılda (başlangıç olarak) 80.000 ton çöp satın alacak.
Çöpün Geri Dönüşümü
Bunun yanı sıra birçok atık birçok alanda kullanılabilir örneğin;
Alüminyum: Atık alüminyum küçük parçacıklar halinde doğranır. Daha sonra bu parçalar büyük ocaklarda eritilerek, dökme alüminyum üretilir. Bu sayede atık alüminyum, saf alüminyum ile neredeyse aynı hale gelir ve üretimde kullanılabilir. 1 ton metal atığın geri dönüştürülmesi sonucunda 1300 kg hammade tasarrufu sağlanır. Örneğin; Türkiye’de yıllık olarak toplam 2 milyon tona ulaşmaktadır.
Beton: Beton parçalar, yıkım alanlarından toplanarak kırma makinalarının bulunduğu yerlere getirilir. Kırma işleminden sonra ufak parçalar, yeni işlerde çakıl olarak kullanılır. Parçalanmış beton, eğer içeriğinde katkı maddeleri yoksa yeni beton için kuru harç olarak da kullanılabilir.
Kağıt: Kağıt öncelikle kâğıt çamuru hazırlamak için, su içerisinde liflerine ayrılır. Eğer gerekirse içindeki lif olmayan yabancı maddeler için temizleme işlemine tutulur. Mürekkep ayırıcı olarak, sodyum hidroksit veya sodyum karbonat kullanılır. Daha sonra hazır olan kâğıt lifleri, geri dönüşmüş kâğıt üretiminde kullanılır. 1 ton kullanılmış kâğıt atığının geri dönüşümü sonucunda, 16 adet yetişmiş çam ağacı ve 85 metrekarelik ormanlık alan tahrip edilmeyecektir. Örneğin; Türkiye genelinde yılda 80 milyon çam ağacı ve 40.000 hektar ormanlık arazi korunmuş olabilecektir.
Plastik: Plastik atıklar öncelikle cinslerine göre ayrılarak geri dönüşüm işlemine tabi tutulur. Cinslerine göre ayrılan geri dönüşebilir plastik atıklar, kırma makinalarında kırılıp küçük parçalara ayrılır. İşletmeler bu parçaları doğrudan belli oranlarda, orijinal hammadde ile karıştırarak üretim işleminde kullanabildiği gibi; tekrar eritip katkı maddeleri katarak ikinci sınıf hammadde olarak da kullanabilir. 1 ton plastik ambalaj atığının geri dönüşümü sonucunda 14000 kWh enerji tasarrufu sağlanmış olur. Örneğin; Türkiye genelinde tasarruf edilebilecek enerji miktarı yıllık 4 Milyon Megawatt saattir (MWh).
Cam: Cam atıklar (şişe, kavanoz vb.) toplama kutularında toplanır ve bu atıklar renklerine göre ayrılarak geri dönüşüm tesislerine verilir. Burada atık ve katkı maddelerinden ayrılır. Burada cam kırılır ve hammadde karışımına karıştırılarak eritme ocaklarına dökülür. Bu şekilde tekrar cam olarak kullanıma geçer. Kırılan cam, beton katkısı ve camasfalt olarak da kullanılmaktadır. Camasfalta %30 civarında geri dönüşmüş cam katılmaktadır. Cam bu şekilde sonsuz bir döngü içinde geri dönüştürülebilir, yapısında bozulma olmaz. 1 ton cam atığının geri dönüşümü sonucu 100 litre benzin tasarrufu sağlanmaktadır. Örneğin; Türkiye genelindeki cam atıkların geri dönüştürülmesinden yıllık 30 milyon litre benzin tasarruf edilebilecektir.
Çöplerin Değerlendirilmesi
Elbette bu kadar derine inmeden de yapılacak güzel şeyler var. Her gün çöpe attığımız birçok atıktan evimizde kullanabileceğimiz bir çok el işi yapabiliriz. İşte bizi ortaya çıkartacak, “mühendismişiz be” dedirtecek malzemesi kolay bulunan ve yapımı da bir o kadar kolay olan birkaç el işi.
Plastik şişeler her daim kullandığımız ürünler. İşte artık olarak kalan plastik şişelerden yapabileceğimiz birkaç eser. Her daim kullandığımız ve bir müddet sonra başımıza bela olan poşet artıklarından ufak bir sanat örneği. Kozalaklar ne işe yarar pek ilgi alanımız olmayabilir. Fakat ilgi alanı olanlar için gayet işe yarayabilir.
Kim derdi ki plastik kaşıklar güzelliğin görüntüsü olacak diye.
Boş kavanozdan güzel bir fenere…
Elbette bunlar birkaç örnek sadece. Bunu siz hayal gücünüzün zenginliğiyle ve mühendislik kabiliyetlerinizle birleştirerek genişletebilir, çok düşük maliyetlerle çok güzel eserler ortaya koyabilir, hem çöpün geri dönüşümü hem de yaptığınız ürünleri satarak para kazanabilirsiniz. Artık gerisi size kalmış.