Isıl işlem nedir? Isıl işlem, malzemenin özelliklerini ve mekanik özelliklerinin ve ya iç yapısında istenen değerlerde olmasını sağlamak amacıyla, malzemeye uygulanan ısıtma ve soğutma işlemidir. Sık olarak ısıl işlem çeliklerle özdeştir. Başlıca Isıl işlemler iki gruba ayrılır.
Çelik Isıl İşlemleri:
- Çelik Tav İşlemleri
- Sertleştirme
Isıl işlemler ahşap, plastik, beton, alüminyum, bakır, dökme demir, çelik, cam gibi her türlü doğal ve yapay malzemelere uygulanabilen işlemdir. Isıl işlemlerin amacı; dayanım artırıp azalta bilme, talaşlı işlenebilme özelliği iyileştirme, soğuk şekillendirme etkisi yok edilme, mikrosegrasyonlar ortadan kaldırılma, tane büyüklüğü değiştirilebilme, iç gerilmeleri azaltma, belirli içyapı elde etmek gibi örneklerle sıralanabilir.”
Başlıca tav işlemleri nelerdir?
- Gerilme Giderme Tavı
- Rekristalizasyon Tavı
- Yumuşak Tavlama
- Normalleştirme Tavı
- İri Tane Tavı
- Difüzyon Tavı
Başlıca sertleştirme işlemleri nelerdir?
- Islah Etme
- Su verme
- Menevişlime
- İndüksiyon yüzey sertleştirme
Gerilme Giderme Tavı: Çelik veya ısıl işlem yapılacak kısımda genelde 500-680ºC arasında ısıtma ve sonra yavaş soğutma işlemidir. İç gerilmeleri azalmakamacıyla yapılır.
Rekristalizasyon Tavı: Yeniden kristalleşme tavıda denebilir, soğuk işlem görmüş metallere uygulanır. Çeliklerde 650-700 ºC arasında bir saat tutularak yapılır. Hasarları düzeltmek için uygulanan bir ısıl işlemdir. Soğuk şekillendirme oranı büyük olmuş ise ince tane, az ise iri tane oluşur. Rekristalizasyon sıcaklığından çok yüksek alınan tavlamalarda iri taneler oluşabilir.
Yumuşak Tavlama: Çeliklere has bir ısıl işlemdir. Amacı bir malzemeyi
olabildiğince yumuşak hale getirmektir. Yumuşak tavlama ardından, malzeme
kolayca işlenebilir ve yumuşak olacaktır.
Normalleştirme Tavı: Normalizasyon tavıda denir. Amacı tane küçültmek, homojen bir mikro yapı elde etmek ve mekanik özellikleri geliştirmektir. Çeliğin üst dönüşüm sıcaklığı üstündeki sıcaklıkta ısıtma ve durgun havada soğutmadan oluşan bir ısıl işlem.
İri Tane Tavı: İri Tane Tavlamada sıcaklık 1000-1200 °C arasındadır. Çekme dayanımı az olan çeliklerde talaşlı şekillendirme işlemini kolaylaştırmak için uygulanır.
Difüzyon Tavı: 1200-1300 °C ye ısıtılarak uzun süre bu sıcaklıkta 6-12 saat bekletilir. Genelde haddeleme öncesi yapılır. Tavlamanın amacı, tanelerin irileştirilmesidir.
