Bor su anda önemli bir maden, gelecekte ise önemi çok daha artacak. Ülkemiz bor madenleri açısından çok büyük potansiyele sahip. Dünya bor rezervlerinin yüzde 70’i ülkemizde bulunmaktadır.
İlgili diğer yazımız: Geleceğin Madeni: Bor
Bu kadar önemli potansiyele sahip olunca halk arasında borla ilgili bir çok şehir efsanesi dolaşmaktadır. En büyük şehir efsanesi Lozan antlaşması nedeniyle boru çıkaramadığımız ve 2023’te antlaşmanın suresinin bitmesiyle boru çıkarabileceğimiz ve çok güçlü bir devlet olacağımız düşüncesidir. Tamamen efsanedir. Şu an zaten bor madenlerini çıkarıyoruz. Ancak boru işleyecek teknolojimiz yok ne yazık ki. Boru ham madde olarak çıkarıp yurtdışına ihraç ediyoruz. Yıllık 5 milyon ton boru ham madde olarak dış devletlere satıyoruz. Onlar da boru işleyip ürün haline getiriyor ve yüzlerce kat fiyata bize satıyorlar.
Şimdi gelelim borla çalışan arabalara. Gene halk arasında dolaşan efsanelerden biri 1 kg borla 10 bin km yol alabileceğimiz düşüncesidir. Tamamen efsanedir. 1kg borla ancak 35 km yol alabiliriz.
Ülkemizde borla çalışan ilk araba 2011 yılında TÜBİTAK’ın çalışmasıyla üretildi. Araç 20 beygir gücündeki motora sahip ve 80 km/sana hıza ulaşabilmektedir. Görüldüğü gibi benzinli araçların veriminden çok uzakta.
Şimdi borla çalışan araçların nasıl çalıştığını kısaca anlatalım. Öncelikle şunu bilmeliyiz bor bir yakıt değildir. Bu tip araçlar da bor hidrojen tutucu olarak kullanılırlar. Borla çalışan arabalar aslında elektrikli arabalardır.
Öncelikle maden olarak çıkarılan bor sodyum borohidrata dönüştürülür ve aracın deposunda sıvı olarak depo edilir. Sonra sodyum borohidrat şu ile tepkimeye sokularak hidrojen açığa çıkması sağlanır. Tepkimeye sonucu açığa çıkan hidrojen hava ile tepkimeye sokularak iyonlar oluşturulur. Bu tepkime yakıt pilinde gerçekleşir. Oluşan iyonlar ise bataryalarda depolanır. Bu da elektrik depoya etmek demektir. Bu bataryalar elektrik motorunu çalıştırarak arabayı hareket ettirir.
- NaBH4 + 2 H2O → NaBO2 + 4 H2 (ΔH < 0)
- 2 (C5H5)2TiCl2 + 4 NaBH4 → 2 (C5H5)2TiBH4 + 4 NaCl + B2H6 + H2
Bu araçlardaki temel mantık sürekli iyon oluşturarak bataryanın tükenmesini engellemektir. Yani elektrikli araçlardaki batarya tükenmesi sorununu ortadan kaldırmaktadır.
Bütün bu tehlikelerden açığa çıkanlar süt benzeri bir sıvı ve su buharidir. Yani bu tip araçların çevreye hiç bir zararı yoktur ve tamamen çevre dostudurlar. Bu da borla çalışan araçların önemini daha çok arttırmaktadır.
Günümüzde boraksinin, sodyum borohidrata dönüştürülmesi maliyetli bir işlemdir. Bu nedenle su anda borla çalışan arabalar ekonomik değildir. İlerleyen yıllarda bu sorun da ortadan kalkacaktır. Bor çok önemli ve temiz bir maden. Ülkemiz de çok önemli rezervlere sahip. Umarım bu konuda gerekli yatırımlar yapılıp adımlar atılır ve bu önemli potansiyeli değerlendirebiliriz.