Zeytin, ayçiçeği, soya, pamuk, mısır, aspir ve kanola gibi yağlı bitki tohumlarından elde edilen yağlar bitkisel yağ olarak adlandırılır. Yağlı tohumlar insan ve hayvan beslenmesinin yanı sıra endüstriyel üretim içinde önemli bir hammaddedir.
Gıda sanayinde katı ve sıvı halde kullanılan bitkisel yağlar boya sanayi, sabun sanayi ve yem sanayinde de kullanılmaktadır. Yağlı tohum ihtiyacının yeterince karşılanamadığı ülkemize yüksek miktarlarda yağ ithal edilmektedir.
Bitkisel atık yağlar kullanılmış kızartmalık yağları, sanayide kullanılan yağ tutuculardan çıkan yağları, rafine sanayinden çıkan soap-stock’ları ve tank dibi tortularını içerir.
İnsan ve çevre sağlığı açısından birçok zararı bulunan atık yağlar uygun şekilde bertaraf edilmelidir.
Bitkisel Atık Yağların Çevresel Etkileri
Evsel ve endüstriyel atık yağlar hem insan sağlına hem de doğaya ciddi zararlar vermektedir. Bitkisel yağlar birçok kez bekletilip kullanıldığında kanserojen hale gelmektedir.
Atık yağların lavabolara ya da çöpe dökülmesi sonucunda atık su arıtma tesislerinin kirlilik yükleri artmakta ve kanalizasyon sisteminde tıkanıklıklar meydana gelmektedir aynı zamanda yer altı suları kirlenmekte, yüzey sularında da oksijen seviyeleri azalarak suda yaşayan canlıları etkilemektedir.
Yapılan araştırmalara göre atık su kirliliğinin %25 ‘i atık yağlardan kaynaklanmaktadır. 1 litre atık yağ 1 milyon litre temiz suyu kirletebilmektedir.
Bitkisel Atık Yağların Bertaraf Yöntemleri
Günümüz çevre teknolojileri ve uygulamaları, çeşitli faaliyetler sonucu ortaya çıkan pek çok maddenin atık olmaktan çıkıp, aksine maddi değeri olan ürünlere dönüştürebileceğini göstermektedir.
Ülkemizde bitkisel atık yağlar Çevre ve Şehircilik bakanlığı tarafından verilen çevre lisansına sahip tesislerde geri dönüştürülebilmektedir. Bitkisel atık yağlar yüksek kalorifik değerleri sayesinde başta çimento fabrikaları olmak üzere kireç üretim fırınlarında, termik santrallerde ve demir – çelik endüstrisinde ilave yakıt olarak kullanılabilmektedir.
Aynı zamanda biyodizele dönüştürülerek araçlarda yurtdışından ithal edilen motorin yerine kullanılabilmektedir. Biyodizel hem yenilenebilir bir enerji kaynağı olması hem de fosil yakıtların kullanımından kaynaklanan sera gazı emisyonlarının azaltılmasını sağlaması sebebiyle çevre dostudur.
Geri dönüştürülmeye uygun olmayan ve ilave yakıt olarak kullanılması insan ve çevre sağlığı açısından risk oluşturan yağların ”Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” kapsamında lisanslı atık yakma tesislerinde bertaraf edilmesi gerekmektedir.
