İşimize bilgisayar parçalarını hatırlayarak başlayacağız arkadaşlar. Kısa bir süre içerisinde genel bilgileri edinebileceğiniz gibi, yazının devamında da ayrıntılı bilgilere erişebilirsiniz. Genel olarak birimleri tanıyalım. İşlemci aslında Merkezi İşlemci olarak tanınır. Oysa ki bir bilgisayarda bir sürü başka mikro denetleyici (Her denetleyici içinde daha az özelleşmiş işlemciler barındırır) ve işlemci birimleri bulunur.
Bilgisayar donanımları aşağıdaki gibidir;
- İşlemci
- Ekran kartı
- RAM
- HDD, SSD
- Kasa
- Anakart (Ethernet kartı artık genel olarak dahili olarak geliyor)
- Power
- Disk Sürücü (Disket Sürücüler tarihe karıştı diyebiliriz)
- Ses kartı
- İşlemci soğutucu ve kasa soğutucusu
- Media okuyucu ve TV kartı gibi ekstra bileşenler
En bilinen diğer işlemci türü grafik işlemcidir. İşlemcinin görevi, bilgisayardaki döngüleri kontrol etmektir. Örneğin, işlenecek bir grafiğin kaba taslağını işlemcinin yardımları sayesinde oluşturursunuz. Oysa bu taslağı görsele çeviren ekran kartıdır. Ekran kartı dediğimiz gibi taslağı hazırlanmış bir görsel veriyi işler ve ekrana yansıtır. Grafik işlemci de buradadır ama GPU dediğimiz birimden (GPU = Grafik işlemci) paket olarak ayrı konumlarda bellek içerir.
RAM, adı üstünde bellek. Belirli bir frekans değerine sahip olduğu gibi, türleri de vardır. Amacı kalıcı olmayan bilgiyi, saklamaktır. İndirilen veya özellikle işlenen bir veri doğrudan temel saklama birimlerine gitmez. (HDD gibi) Öncelikle RAM ile işlemci arasında turlar. HDD ve SSD temel saklama birimleridir. Son teknoloji ile bir SSD, bir HDD’den 30 kat hızlı olabilir. Kasa, her şeyi içinde bulunduran metal haznedir, her zaman bilgisayarı açacak veya veri girişi yapabildiği gibi, çeşitli temel diğer girişlere de yer verir. Açma/Kapama tuşu bulunduran kutu işte.
Anakart, oldukça büyük bir ayrıntı isteyen husustur. Genel olarak her türlü donanım parçasının üzerinde yer aldığı (Doğrudan ya da takılarak) büyük parçadır. Power, bilgisayara güç veren kısımdır. DC akım/gerilim karakteristiğinde güç verdiğini, AC karakteristiği, DC’ye çevirdiği için bilgisayarda yer alması gerektiğini bilelim. DC, doğru akım, AC, alternatif akım demek. (Tesla’ya selamlar) Disk Sürücü, bugünlerde Blu-ray okuduğuyla tanınan birim. Yazabilir de. Ses kartı müzik veya film için özelleşmiş, adı üstünde hoparlör çıkışlarına bağlı birim. Anakart üzerinde bulunanlar da günümüzde ortalama kullanıcı için yeterince başarılıdır. Diğer bileşenlerin ne olduğunu tahmin edeceksinizdir ama güçlü işlemcilerde sıvı soğutma tercih edin.
Derin Donanım
Konular: İşlemci, Ekran kartı, RAM, “Anakart – HDD ve SSD – PCI ve USB” , Power ve geri kalan son noktalar.
İşlemci
Bir işlemci, bilgisayarın tüm temel komutlarından sorumlu merkezi birimdir. Zaten CPU adıyla anınan birimde, C (Central) demektir. Çok daha detaylı bir bilgi birikimini hak eden bu birim, tarafımca bir sonraki yazımda ayrıca incelenecektir ama bugün de oldukça derinlere ineceğiz. Derine, en derine. 1971 yılında Intel 4004 ile çok daha farklı bir alt yapı üzerinden, mikro denetleyici görünümündeki bu birim, bugün kendine özel has bir görünüme kavuşmuştur.
İşlemci aileleri, Celeron, Pentium, i3, i5, i7 ve hatta XEON aileleri olarak tanıtılabilir. Bu Intel tarafındandır. AMD tarafında ise, FX, Phenom, hatta Opteron aileleri olarak tanıtılabilir. AMD’den kıyas olarak bahsedecek ve genel olarak Intel üzerinden ilerleyeceğim.
Günümüzde en kaliteli oyun işlemcileri i5 ve i7’dir. Cep yakmasın isteyenler AMD tercih edebilir ama faturayla açığı kapatacaklardır. i5 işlemcilerin, i7 işlemcilerden bazı oyunlarda daha başarılı olmasının bazı oyunların 4 çekirdeğe kadar izin vermesi olduğu gibi, i5 işlemcilerde 4 çekirdeğin doğrudan kullanılması iken, i7 işlemcilerde duruma göre 2 çekirdek ve 2 izleğin kullanılabilmesidir. İzlek, çekirdeğin yansımasıdır ve genel olarak i7 işlemcilerde bulunur. AMD işlemcilerde ise yüksek güç kullanımı ve çoklu çekirdek, fazla önbellek (RAM’den daha hızlı temel bellek, bilgisayardaki ufak detayların en hızlı biçimde işlenmesini sağlar) gövde gösterisi yapsa da, Intel, özelleşmiş mimarisiyle AMD işlemcilerin darboğaz yaptığı yerde sorunsuz çalışacaktır. En güçlü güncel i7 masa üstü işlemci, en güçlü güncel i7 notebook (Mobil) işlemciden 2 kat iyidir. AMD’nin en güçlü FX işlemcisi ise en güçlü notebook işlemcisine dahi yaklaşamamaktadır, bununla ilgili yeterli bilgi birikimine sahibim. Bazı modellerin (XEON modelleri gibi) teknik detaylarına ve verim oranına bir sonraki yazımda değineceğim. Burada özet geçtiğim ayrıntıları o yazıda en detaylı şekilde anlatacağım.
İşlemcide OverClock
Bu hususa bir sonraki yazımda daha detaylı değineceğim ama şimdi de birkaç şey bilmekte fayda var. Evet, bir işlemci eğer Bios bu altyapıya uygunsa saat frekansı arttırılabilir. Bu çeşitli programlar üzerinden de yapılabilir, lakin genelde masa üstü işlemcilerinin saat frekansı arttırılabilir. Henüz i7 notebook işlemcisi OverClock eden birine rastlamadığım gibi, bu işlemi gerçekleştirmek için ayrı bir altyapı gerekebilir. Mümkün ama çok zor. Masaüstüler ise ayrıca çarpan kilidi gibi hususlara izin dahi veriyor.
Ekran kartı
Güncel sektörde, AMD ve nVidia yarışmaktadır. En güçlü kartlardan bazıları, GeForce Titan X ve Radeon Fury X olarak (Oyuncu GPU’ları) söylenebilir. Yeni nesil kartlara geçiş yapmamıza az kaldı ama ben burada model verip, kafa şişirmek istemiyorum.
Grafik kartı işlemcisi, pek çok paralel çekirdek barındırır. Son güncel miktar 4096 idi diye biliyorum. Bu paralel çekirdek sayısı arttıkça, grup çalışması adını verdiğim olay da artacağından, daha az çekirdek sayısına sahip grafik kartları, eğer geri kalan teknik detaylar aynı ise daha az performans göstereceklerdir. Bunda transistör sayısının doğrudan etkisi var.
Bir grafik kartı hem grafik işlemcisinin, hem de grafik belleğinin saat hızlarına doğrudan müdahale etmeye izin verir. Doğrudan program kullanmak, hem voltaj kontrolü, hem de saat hızlarına dikkat etmek açısından çok daha faydalıdır.
Son zamanlarda gelişen teknoloji ile SLI ve CrossFireX adını verdiğimiz, ekran kartlarını beraber kullanma teknolojisinde, GPU’ların gücü yeterli oranda birleştirilebileceği gibi belleklerin beraber işlemesi de sağlanmıştır. Öyle ki, artık bellekler toplanarak kullanılmaktadır. Bu da güncel teknoloji ile oyuncuların 48 GB’a kadar “EKRAN KARTI” belleğine sahip olmasını sağlar.
Quadro adı altındaki ekran kartları özelleşmiş bir yazılım ile bahsettiğim işlemciden gelen taslağı, aynı seviyedeki sıradan ekran kartına göre çok daha hızlı bir şekilde işler.
Ekran Kartı Özel (Genel amaçlı notebook kullanımı için)
Ekran kartının bir üst voltaj değeri vardır, bir orta, bir de alt voltaj değeri. 60 – 100 Watt arasında güç harcayan bilgisayarlar için bu bilgilerin faydalı olacağını düşünüyorum. Eğer elektrik olmaması durumunda oyun oynamak istiyorsanız ama yeterli performansı alamıyorsanız, bilgisayarın ve pilin gücüne göre orta voltajın frekans değerlerini, üst voltajlardaki standart değerlere kadar çıkartabilirsiniz. Bunu denerken aşırı dikkatli olmanıza gerek yok ama lütfen deneyecek olacaklar yine de dikkat etsin. Orta voltaj tehlikesiz olduğu ve voltaja dokunmak güç olduğu için “aşırı” ibaresini gereksiz buldum. Ayrıca, ilginçtir, güç miktarının ekran kartına daha çok gitmesini sağlarsanız, mesela ekran parlaklığını kısar ve USB’lerde güç harcayan bir birim bulundurmazsanız, frekansı kısmen biraz daha fazla arttırabilirsiniz. (Kare dalga hatası vermeden)
RAM
RAM, Random Access Memory, belirli lojik bellek hücrelerinin birleşmesi sonucunda üretilir. Son tipi, DDR4 olup, en güçlü bilgisayarlarda kullanılmaktadır. 3000 MHz gibi frekans değerleri görülebilmekte olup, bellek OverClock’u ile daha fazla arttırılabilmektedir. Gerekli görmemekle beraber, profesyonel kullanıcının işine yarayabilir de. Anakart üzerine takılan ince bir parçadır.
Anakart – HDD ve SSD – PCI ve USB
Anakart, bütün birimleri üzerinde toplayan parçadır. Anakartın kalitesi işlemcinin ve ekran kartının performansından tut da, uzun ömürlülüğe kadar pek çok şeye etki eder. HDD ve SSD’yi de buraya bağlarız, PCI birimleri (x1’den x16’ya kadar. Birim miktarı kompleksliği ölçer) ekran kartı ve ses kartı gibi birimleri anakarta bağlar. USB ise artık aklınıza gelebilecek pek çok aleti bilgisayara bağlamanıza imkan tanır. Tıpkı telefonlar ve portatif vantilatörler gibi. Anakart daha önceden kuzey ve güney köprüsü olarak bilinen ve şimdi tek bir yongada toplanan, veri iletişim birimlerini de içermek zorundadır. Bir HDD mekanik bir birimdir, bu sebeple belirli bir hızın üzerine geçemez, güvenilirliği de düşüktür. SSD ise her açıdan daha üstün olmasına rağmen kat kat pahalıdır. Hele ki mSata dediğimiz birim geldikten sonra SSD’ler çok daha doğrudan bilgisayara bağlanabildiği için, hatta bu yolun PCI ile de sağlanabilmesi sebebiyle standart SSD’lerden de kat kat hızlı olabilir. Güncel çok güçlü SSD, güncel HDD’lerden 30 – 40 kat hızlı olacaktır.
POWER
Power, daha önce de söylediğim gibi AC sinyali, DC sinyale çevirir. Gücünün daha fazla olması daha çok bileşenin takılmasına veya daha güçlü bileşenler takılmasına izin verir. Kaliteli markalardan almak, her zaman için güç veriminin daha fazla olmasını sağlar, genelde bazı markalar her zaman için üzerinde yazan gücü sağlayamayabilirler. Eğer araştırma yaparken, aradığınız Power’ın içini görebiliyorsanız bu çok iyi olur. Kullanılan, diyot, trafo ve dirençlerin, özellikle de kondansatörlerin kalitesini anlamaya çalışın.
Son Rötuşlar
Bu bir bilgisayar toplama rehberi değildir, olaya mühendis gözüyle bakmamızı sağlayan bir cep kaynağıdır. Ek bilgi olarak, artık GPU’lar da işlemcilerin içine sıkıştırılabilmektedir ama halen yeterli performans söz konusu değildir.
Sorular olursa yorumlar kısmından bana ulaşabilirsiniz, en geç 1-2 haftaya mikroişlemci ile alakalı yazımı da hazırlayacağım. Eleştirilerinizi de iletebilirsiniz ve gerçekçi bir hatam durumunda tüm sorumluluğu kabul ediyorum.