Bu yazımda sürekli kullandığımız işlerimizi kolaylaştıran atm cihazlarının nasıl çalıştığından bahsedeceğim. Bilindiği üzere atm’ler bankacılık işlemlerimizde bir çok kolaylık sağlıyor. Son zamanlar da her ne kadar internet bankacılığı-mobil bankacılık gibi web-mobil tabanlı uygulamalar yaygın kullanılsa da halen azımsanmayacak derecede insanlar atm’leri kullanmakta. Bu ATM makalesini çok uzun olmasını istemediğimden iki seriden oluşturacağım bu yazımda atm’nin tarihçesi, basit anlamda çalışma prensibi ve barındırdığı bileşenler. İkinci serimde ise daha teknik bilgilerden oluşacak; ATM Networking, ATM Security gibi konulara yer vereceğim.
Şimdi Atm’lerin kısaca tarihçesinden bahsetmek gerekirse; ilk atm 1939 yılında Luther George Simjian tarafından icat edildi. O yıllarda Amerika’da pek talep görmediği için kısa bir süre sonra kullanımdan kaldırılmıştır. Modern olarak başarılı bir şekilde çalışan ATM 1968 yılında Donald Wetzel tarafından geliştirildi. Ülkemizde ise ilk ATM 1987 yılında İş Bankası tarafından, Bankamatik adı ile kuruldu.
Basit şekilde nasıl çalıştığını anlatmak gerekirse; Kullanıcılar, hesaplarına, manyetik şerit üzerindeki kullanıcı bilgileriyle kodlanmış özel bir plastik kart aracılığıyla erişir. Şerit, bankanın merkez bilgisayarına modem tarafından iletilen bir kimlik kodu içerir. Kartın doğrulaması yapıldıktan sonra işlem yapmanıza olanak sağlanan ve bilgilerinizin de içinde barındığı ekran yüklenir. Evet bu basit bir çalışma prensibiydi. Şimdi detayları ile atm’nin içindeki bileşenleri ve onların çalışma mantıklarını açıklayalım.
Automated Teller Machine (ATM) Hangi Bileşenlerden Oluşur
Atm’ler, esas olarak iki giriş aygıtı ve dört çıkış aygıtından oluşmaktadır.
Giriş aygıtları:
- Kart Okuyucu (Card Reader)
- Klavye (Keypad)
Çıkış aygıtları:
- Hopârlör (Speaker)
- Ekran (Display Screen)
- Fatura yazıcısı (Receipt Printer)
- Para Yatırma/Çekme (Cash Depositor)
Kart Okuyucu (Card Reader): Kart okuyucusu, özel hesap numaranızın bir parçasıdır ve kart okuyucusu ile bağlantı için ATM kartının arka tarafındaki manyetik şerit kullanılır. Kartı okuduktan sonra gerekli işlemler için ana sunucuya(server)’a gönderir.
Klavye/Tuş Takımı (Keypad): Bildiğiniz gibi her kartın pin numarası vardır. Kart okuyucuda kartınızla ilgili bir problem yoksa ilk gelen ekranda pin numaranızı ister. Tabii bunun dışında keypad kartsız işlemlerinizde de kolaylıklar sağlar. Girdiğiniz pin numarası karşı tarafa şifreli olarak gider kişisel güvenlik haklarınızdan dolayı. Daha gelişmiş atm’lerde keypad ile pin girmek, para çekmek vb işlemlerinizi parmak izi, avuç içi veya QR kod teknolojisi ile de gerçekleştirebiliyorsunuz.
Hoparlör (Speaker): Hoparlör, belirli bir tuşa basıldığında sesli geri bildirim sağlar. Bankanızın sesli uyarı sistemlerini size aktarır.
Ekran (Display Screen): Ekranda işlem bilgileri görüntülenir. Tüm işlemlerin her adımı, ekran tarafından gösterilir. ATM’lerin çoğu tarafından bir CRT ekranı veya LCD ekran kullanılır.
Fatura yazıcısı (Receipt Printer): Bildiğimiz yazıcı (printer) mantığı ile çalışır. Bu Printer termal kağıt (üzerinde kimyasal kaplama bulunan bir tür kağıt)denilen bir kağıt çıkarır. Bu kağıt, işlem kodunun, banka şubesinin, adresinin, tarihinin, para tutarının, işlem türünün, banka hizmet hattının vb bilgilerini yazdırır.
Para Yatırma/Çekme (Cash Depositor/Dispenser): Aslında bu bileşene atm’lerin kalbi diyebiliriz. Paralarımız yatırdığımız, çektiğimiz daha sonrasında paralarımızın sayıldığı, kontrol edildiği bölümdür. Tüm bu işlemler yüksek hassasiyetli sensörler kullanılarak gerçekleştirilir. Her bir işlemin eksiksiz bir kaydı, bir RTC cihazı yardımıyla ATM tarafından tutulur.
En başta da belirttiğim gibi bu yazı iki seriden oluşacak ikincisinde daha teknik konulara değineceğimi söylemiştim atm networking, security gibi ve ikinci yazımda ekstradan atm’lerin nasıl korunduğu, üretildiği, takip edildiği (gps sistemi) konularından da bahsedeceğim. Bir sonraki yazımda görüşmek dileğiyle.