İklim değişikliği, insanların refahını ve yaşamını tehdit eden ciddi sonuçlara yol açıyor. En tehlikeli sonuçlardan biri, büyük buzulların erimesi nedeniyle küresel deniz seviyesinin yükselmesi. Mücadelenin ana yöntemi endüstrinin optimizasyonu ve düşük karbonlu teknolojilere geçiş olsa da, bilim insanları jeomühendislik müdahalesini de göz ardı etmiyor.
Yakın zamanda gerçekleşen Amerikan Jeofizik Birliği ve Avrupa Jeoloji Birliği konferanslarında, buzulların erimesiyle mücadele için radikal fikirler tartışıldı. Bu tartışmaların sonucunda, Chicago Üniversitesi’nden bilim insanları, Finlandiya ve Almanya’daki meslektaşlarıyla birlikte jeomühendislik müdahalesi hakkında bir “Beyaz Kitap” yayınladı.
Yayınlanan bu belgede, buzul bilimciler ilk kez buzulların erimesinden kaynaklanan sorunlara teknolojik bir yaklaşımın mümkün olduğunu açıkça kabul ettiler. Belge, spesifik çözümler sunmaktan ziyade gelecek için “büyük bir girişim” çağrısı niteliğinde.
Antarktika ve Grönland’daki iki en büyük buz tabakası, ısınan iklimin etkisiyle kademeli olarak eriyor. Bu erime, yüzyılın sonuna kadar hesaplanan herhangi bir senaryoda kaçınılmaz görünüyor. Bu buzullar, 19. yüzyılın ortalarından bu yana yaklaşık 20 cm yükselen küresel deniz seviyesinin başlıca sorumluları.
“Beyaz Kitap”ın yazarları, “Deniz seviyesinin yükselmesini durduramayız, ancak insanlık düşük karbonlu bir ekonomiye geçiş yaparken bu süreci yavaşlatabiliriz,” diye belirtiyor.
Bilim insanları iki tür müdahale düşünüyor. İlki, buzulların tabanına sıcak okyanus suyunun aşındırıcı etkisini önleyecek “perdeler” yerleştirmeyi öngörüyor. Ön hesaplamalar, küçük ölçekli bir korumanın bile etkili olabileceğini gösteriyor. Örneğin, Antarktika’daki Amundsen Denizi’ndeki Thwaites Buzulu için deniz tabanında 80 km’lik bir izolasyon bile durumu iyileştirebilir.
İkinci yaklaşım, buzul altından denize akan erimiş su akışını yavaşlatmayı amaçlıyor. Bilim insanları, erimiş su yönlendirilirse buzul bozulmasının yavaşlayabileceğini veya tamamen durabileceğini öne sürüyor. Bu, buzul yatağında drenaj kuyuları açılarak veya yapay olarak dondurularak gerçekleştirilebilir.
Her yaklaşımın sonuçlarını tahmin etmek zor. Dip perdeleri sıcak suyu yakındaki şelf buzullarına yönlendirebilir ve kurulumları yerel deniz canlılarının ve kıyı yerleşimlerinin yaşamını etkileyebilir. Sondaj çevreye daha az zarar verse de, etkinliği belirsiz ve değişen iklime kademeli olarak uyum sağlamak, “ağır mühendislik” uygulamaktan daha ekonomik olabilir.
Jeomühendislik yaklaşımlarının geliştirilmesi onlarca yıl sürebilir ve farklı alanlardan uzmanlarla geniş çaplı tartışmalar gerektirir. Bilim insanları, daha erişilebilir ve çalışmaların Antarktika’ya göre daha ucuz olduğu Arktik’ten başlamayı öneriyor. Ancak, Kuzey Buz Okyanusu kıyılarında yerli halkların yaşadığı ve buzul çalışmalarının onların yaşamlarını etkileyebileceği unutulmamalıdır.
Sonuç olarak, tüm bu fikirlerin tartışılması, hesaplanması, risklerin değerlendirilmesi ve bu tür müdahalelerden etkilenecek tüm taraflarla anlaşmaya varılması gerekmektedir.