Bilim, kendisiyle uğraşan insanlara çoğunlukla nankörlük etmiştir. İnsanlar bilim uğruna kendi hayatlarını feda ederken kıymetleri genelde öldükten sonra veya bir iki nesil sonra anlaşılmıştır. Bazılarının ise halen anlaşılamamıştır. Bilimin bu nankörlüğüne uğrayan sayısızca insan var. Bunlardan bir tanesi de bilgisayar biliminin babası ya da diğer tabirle atası olan Alan Turing.
Alan Turing Biyografisi
23 Haziran 1912’de Londra’da dünyaya gelen Alan Turing, daha yaşamının ilk dönemlerinde deha belirtileri göstermeye başlamıştır. Dersler arasında matematik ve bilime olan ilgisi öğretmenleri tarafından çok dikkat çekmiştir fakat aynı ilgiyi eski yunanca ve Latince derslerinde gösterememiştir. Turing 16 yaşına geldiğinde Einstein’ın Newton hareket yasalarını hiçbir kitap incelemeden sadece kendi çalışarak ortaya çıkarmıştır. Bu yaptığı çalışmaların dışında sosyal hayatında hep dışlanan, yalnız kalan biridir ve yanında sadece Cristopher Marcom olmuştur. Zamanla Cristopher’a karşı duygular besleyerek eş cinsel olduğunu anlamıştır. Cristopher’in tüberkülozdan ölümü üzerine Turing’in hayata olan inancı yıkılır ve ateist olur.
Alan Turing yaşadığı olumsuzluklara rağmen kendini geliştirmekten ve çalışmalar yapmaktan geri kalmayıp bilgisayarın anası kabul edilen Turing makinelerini geliştirmiştir. Turing makinesi karmaşık matematiksel hesapların bir düzenek tarafından yapılmasını sağlayan hesap makinesidir. Turing aynı zamanda bu makineyi’ insan zekâsının yapabileceklerini yapan bir makine’ olarak görmüştür. Makinelerin insanlar gibi zeki olabileceğini düşünüp teorik mantık ile fizik uygulamaları arasında köprü kuran bir bilim insanı olmuştur.
Alan Turing’in adının unutturulmasına sebep olan durum 4 Eylül 1939’da İngiltere’nin Almanya’ya savaş ilan etmesiyle başladı. Bu durumdan hemen sonra Turing, İngiliz ordusu tarafından Bletchley Parkı’ndaki kriptoloji ekibine dâhil edildi. Kriptoloji ekibinin kurulmasındaki amaç; Nazilerin savaş sırasında çeşitli şifrelerle birbirileriyle haberleştikleri enigma makinesinin gizli mesajlarını deşifre etmektir. Turing mesajları deşifre etmek için bir şifre çözme makinesi geliştirmesi gerektiğini düşündü ve Polonya’da yapılan matematik araştırmalarının buluşlarından yararlandı. Turing uzun uğraşlar sonucu her gün enigmanın 159 milyar kere milyar olası anahtar arasından o günkü kriptoyu bulan mucizevi makineyi yani gerçek adıyla ‘Bombe’ yi geliştirdi. Bombe makineleri kısa sürede enigma şifrelerini kırarak savaşın seyrini büyük ölçüde değiştirdi. Yapılan tahminlere göre enigmanın kırılması savaşın iki sene erken bitmesini ve milyonlarca insanın kurtulmasını sağlamıştır.
Savaş bittikten sonra diğer fikirlerini geliştirmek için destek bulamasa da çalışmalarına devam etmiştir. Hatta bu sırada sırf stres atmak için 1948 Olimpiyatlarına katılarak maraton koşusunda gümüş madalya kazanmıştır. Destek görememesine rağmen yılmayıp çalışmalara devam eden Turing ‘bilgisayar mekanizması ve zeka’ isimli makalesinde belirttiği gibi bir makinenin zeki sayılabilmesi için gerekli olan kriterleri belirleyen bir deney tasarlar. Buna Turing Testi adını vermiştir. Bu testteki amaç soru soran kişiyi yani görmeden iletişime geçtiği şeyin makine mi insan mı olduğunu anlayabilmesine dayanmaktadır. Günümüzde bizde Turing testine dayanan hepimizin mutlaka karşılaştığı CAPTCHA (Completely Automated Public Turing test to tell Computers and Humans Apart) adlı uygulamayı kullanıyoruz. Bu uygulamanın amacı da Turing testinde olduğu gibi insan mı yoksa makine mi olduğunun anlaşılmasını sağlayıp kötü durumlarının önüne geçilmesidir.
Turing yapay zekâ üzerinde çalışırken bir arkadaşıyla birlikte bir satranç programı yazmaya başladı. Bu programı gerçekleştirecek bir bilgisayar olmadığı için Turing’in kendisi bilgisayarın yerine geçer ve beynini tam bir işlemci gibi kullanıp her hamleyi yarım saatte bir yapar. Bu oyun tarihe ilk bilgisayarlı satranç olarak tarihe geçer. Yani günümüzde bilgisayarda oynadığımız satrancın arkasında da Alan Turing vardır.
Ayrıca internet sitelerinde üye olurken ya da alış veriş yaparken ekranda ki doğrulama kodunu yazmamız istenir. Hiç düşündünüz mü bunu neden yapıyoruz diye? Bunu yapmamızın sebebi bizim gerçekten insan mı robot mu olduğumuza karar vermek içindir. Yine bunun kaynağı ise Alan Turing.
Alan Turing, Alan Murray adında bir homoseksüelle ilişki yaşamaya başlar. Bu kişi tarafından dolandırılır. Alan Turing bunun üzerine polise şikâyete gitmiştir. Soruşturmada eşcinsel olduğu ortaya çıkmıştır. Bu sebeple Alan Turing, eşcinsellik suçlamasıyla yargılandı. Çünkü o dönemde bu önlem gerektiren bir suçtu. Turing’in önünde iki seçenek vardı. Ya hapis yatacaktı ya da kimyasal yolla hadım edilecekti. İkinci yolu tercih etti Alan Turing. Tam bir sene boyunca kimyasal yöntem olan östrojen iğnesi vurularak hadım edildi. Aynı zamanda suçlu bulunduğundan devletin gizli işleri için güvenilirlilik izni kaldırıldı ve o zamanlar çok gizli olan GCHQ’daki kripto grafik konular üzerine devam eden danışmanlığı da sona erdirildi. Tabi Alan Turing böylesine ağır bir durum üzerine bir de görevini kaybedince kaldıramadı ve intihara karar verdi.
Enigma kodunu kırarak İkinci Dünya Savaşı’nda İngiltere’nin ayakta kalmasını sağlayan ve bilgisayar biliminin babası olarak bilinen ünlü matematikçinin el yazması 56 sayfalık not defteri geçen haftalarda açık arttırma ile satışa çıktı. Londra müzayede evi tarafından satışa sunulan notlarda Turing’in bilgisayar biliminin temellerini attığı çalışmalarını yazdığı bilinmektedir.
Turing’in not defterinin oldukça yüksek bir fiyata satılacağı düşünülüyordu. Beklenildiği gibi de oldu. Yapılan açık artırmada, ünlü İngiliz bilim adamı Turing’in not defteri 1 milyon 25 bin dolara satıldı. 1942 yılına ait olan el yazması değerli notlar, Turing’in ölümünden günümüze kadar yine bir matematikçi olan Robin Gandy tarafından muhafaza edilmiştir. Turing’in Enigma şifre makinesi de bu müzayedede 269 bin dolara alıcı buldu.
İlginizi çekebilecek bir kategori; Kimdir?