Merhaba arkadaşlar bu yazımızda sizlere akuaponik sistemler nedir ve nasıl çalışırı anlatacağız. Akuaponik; balık yetiştiriciliği ve topraksız sebze üretiminin birleşimidir. Akuaponik sistemler daha ekonomik ve çevresel açıdan uygun çevrimli yetiştiricilik sistemleridir. Son yıllarda fazlasıyla ön plana çıkmış olan bir konu akuaponik sistemler. Ülkemizde çok yaygın olmasa da yurt dışında başarıyla denenmiş birçok örneği mevcut. Sürdürülebilir balıkçılık temeli üzerine kurulmuş olan sistemde giderek kullanılabilen bitki çeşitliliği artmaktadır. Yine de temel olarak en çok sebze türü bitkiler kullanılmakta ve özellikle hızlı yetişenler tercih edilmektedir.
Nedir bu akuaponik sistemler?
Bitkilerin suda çözünen bileşiklerden yararlanımına dayanan hidroponic sistemlerin yaygın olarak kullanılmaya başlanmasından sonra bu çeşitli dallara da uyarlanmaya çalışılmıştır. Akvaryum sistemlerine uyarlanmasıyla beraber adı akuaponik olmuştur. Akuaponic sistemlerde mevcut su ortamında yetiştirilen balıklar ve kökleri suya temas halinde gövdeleri ise sudan bağımsız tutulan kara bitkileri vardır.Mantığına riayet edilerek çok çeşitli mekanizmalar kurulabilir.
Kara bitkileri tamamen su içinde bırakılabildiği gibi tabanına perlit veya aquaclay gibi kökleri sıkmayan ve kısmen su tutan malzemeler yerleştirilebilir. Akuaponik balık atık ve artık çürüyen balık yiyecek bıraktığı besin bitkileri ve gıda gibi diğer sucul yaşam tarafından kullanılabilir. Aksine sadece bu besinler yemek atmadan daha üretilebilir. Kapalı bir döngü oluşturarak değil, sadece daha ekonomik açıdan değil, aynı zamanda daha çevre sürdürülebilir.
Akuaponik Sistemler Nasıl Çalışır
Burda şematize edilmiş harici bir akuaponik sistemler görülüyor. Mekanizma oldukça basit. Kafa motoruyla boruya su basılıyor ve borudan da akvaryuma geri dönüyor. Burada dikkat edeceğimiz diğer şeyse bitkiden yeteri kadar fayda görmek için onu iyi ışıklandırmak. En güzeli her zaman için güneş ışığıdır. Onu bulamazsak akvaryum için kullandığımız beyaz ışıklarla veya daha güçlü ışık veren farklı kaynaklarla bunu sağlayabiliriz.
Bu sistemde bitkiler o kadar hızlı ve etkili bir şekilde kirliliği çekiyor ki;tertemiz olan suda balıklar maksimum hızda ve sağlıkta gelişiyor.Dar hacimlere rağmen bu şekilde kurulmuş akvaryumlarda verimli balık büyütebilmek mümkün.
Sistemin İşleyişi
Akuaponik sistem 2 ana kısımdan oluşur.
Akuakültür Kısım: Canlılarının yaşayıp beslendiği, atık ürettiği kısım.
Hidroponik Kısım: Sistemle daha önceden çimlendirilmiş sebze(lahana, kabak, salata, marul) ve meyve(çilek, domates) gibi bitkilerin yetiştiği kısım.
Akuakültür Kısmı
Bu kısım, hobi amaçlı kullanılan fanuslardan, balık üretim tesislerinin kullandığı büyük su haznelerine kadar değişen ölçülerde olabilmektedir. Hatta göl, gölet ya da benzer su birikintilerinde de akuakültür yapılabilir.
Akuaponik Sistemde genellikle balık kullanıldığından sistemin büyüklüğü ve amacına göre hangi cins balığın üretiminin gerçekleştireleceğinin iyi araştırılması gerekmektedir. Üretilecek bitkilerin özellikle tuz ve demir ihtiyacıyla balıkların beslenmek için kullanacakları gıda ve ortam arasında bir denge olmalıdır. Yosunlanmayı engellemek için ise balıklar yarı karanlık ortamda tutulur.
Hidroponik Kısmı
Hidroponik kısımda bitkilerin bulunacağı ortam çok önemlidir. Hidroponik sistemde pek çok bitki yetişebileceği için , ortamın nasıl olması gerektiği konusunda tek bir varsayım yapmak doğru olmayacaktır. Yetiştirilecek bitki/ bitkilerin istedikleri ortam ısısı, tuz ve mineral ihtyaçları arasında büyük farkılıklar olmamalıdır.
Akuaponik Sistemlerin İşleyişi
Akuakültür de yetişen canlıların beslenmesi sonucu oluşan dışkı, çeşitli mikroorganizmalar ile birlikte bitki için oldukça besleyici yapı taşlarını da içerir. Bu su genellikle su pompası kullanılarak Hidroponik kısımda yetişen bitkilere gönderilir. Popmalama sisteminin tıkanmaması için Akuakültür kısmında bulunan yenmemiş yem, yosun ve diğer sistemi tıkaması muhtemel maddeler filtrelenmelidir.
Hidroponik Sistem kendi içerisinde çeşitli şekillere ayrılır. Bitki kökleri torf, çakıl, kum, perlit, taş yünü, hidroton gibi genellikle ph değeri olmayan maddelere sarılır. Bazı sistemlerde köklerin bir kısmı bu materyallere sarılırken kökün bir kısmı ya da tamamı suyun içinde de olabilir.
Sulama/ Drenaj Sistemi: Bu sistemde bitkiler, akuakültür sisteminden gelen su ile sulanır. Kökler ihtiyacı olan besin maddelerini akan sudan alırlar ve oksijen ihtiyaçlarını sarıldıkları kayaçların gözeneklerinden karşılarlar. Bu sistem sürekli çalışabildiği gibi belirli zamanlarda çalışacak şekilde de ayarlanabilir.
Derin Su Kültürü: Bu sistemde bitki kökleri tamamen suyun içerisindedir. Suyun drenejının gerekli olmadığı bu sistemde bitki köklerinin ışık almaması, ve köklerin havalandırılması gerekmektedir. Aksi taktirde köklerde çürüme meydana gelebilir.
Fitil Sistemi: Su Emici bir madde vasıtası ile emilip köklere taşındığı sistemdir.
İnce Besin Tabakası Sistemi: Bu sistemde köklerin en dip kısmı suyla temas halindedir.
Damlama Sistemi: Sulama sistemine benzeyen bu yöntemde geleneksel tarımda kullanılan damlama metodu kullanarak bitki sulanır.
Sisleme Sistemi: Su Bitki köklerine ince tanecikler olarak püskürtülür. Bu yöntemde köklerin besini daha iyi emdiği düşünülmektedir.
Yağmurlama Sistemi: Bu sistem geleneksel tarımda kullanılan sistemle aynıdır. Güneş altında ısınan bitkinin bir anda yağmurlama yöntemi ile soğutulmasının bitki sağlığı için kötü bir yöntem olduğu düşünülür.
Besinlerin ayrıştırılması
Akuaponik sistemde besin maddeleri bakımından zengin olan atık, hidroponik üretim yataklarında bitkileri beslemek için kullanılır. Bu balık için de faydalıdır çünkü bitki kökleri ve kökbakterileri sudaki balık için zararlı olan atıkları ayrıştırır. Bu besinler balık dışkısı, yosun ve çürümüş balık yemlerinden oluşur ve bu balık için toksikiteyi arttırmak yerine, hidroponik sistemde kullanılan yapay besinlere organik bir alternatif olarak kullanılır.
Daha sonra hidroponik yataklar biofiltre gibi davranır. Balık tankından gelen sudan amonyak, nitrat, nitrit ve fosforu ayrıştırır. Sonuç olarak balık için temiz olan su tekrar balık tankına pompalanır.
Bitki kökleri ve bitki büyüme yatağı olarak kullanılan maddeler arasında yaşayan [azot bakterisi], besin döngüsünde öyle kritik bir rol onar ki onlar olmadan tüm sistem işlevselliğini kaybeder.
Balık Türleri
Akuakültüre uyumlu tatlı ve acı su balık türlerinden Tilapia, Levrek, Alabalık en tercih edilen türlerlendir. Kuzey Amerika’da ki ticari işletmeler Akuaponik sistemlerini Tilapia üzerine kurmuşlardır.
Akuaponik Sistemlerin Avantajları :
- Düşük su kullanımı ile aynı miktarda bitki üretimi, geleneksel tarıma göre %2 su kullanımı ile mümkün olmaktadır.
- Doğal balık emülsiyonu ile organik gübreleme.
- Akuakültürde ortaya çıkan atığın bu sistemde değerlendirilmesi.
- Katlı sistem ile daha küçük alanlarda büyük miktarlarda tarım ürünü elde etme olanağı.
- Orgranik ürün satan pazar ya da marketin yakınına bu sistemin kurulması taşıma masraflarını azaltır.
- Pestisit kullanılmaması ve toprağa oranla nispeten daha temiz bir ortamda yetişen bitkilerin daha az yıkanma ihtiyacı duyması.
- Hidroponik yetiştiriciler balık gübresi içeren suyu organik gübre olarak kullanarak bitkilerin iyi bir şekilde büyümesini sağlar.
- Balık üreticileri hidroponik sistemi biofiltreleme için bir çözüm olarak görmekte.
- Sera içi üretim yapanlar Akuaponik sistemde üretiminin organik açıdan en saf yolu olduğunu düşünürler.
- Akuaponik taze sebze ve protein bakımından zengin balık üretimine izin verir.
Akuaponik Sistemlerin Dezavantajları:
- Sistemin ilk kurulumunun maliyetli oluşu.
- Sistemin hatlarının kesin olarak oturmuş olmaması.
- Kaynak bilginin az oluşu.
- Pompanın çalışması için gereken enerji giderinin fazla olması.
- Pompanın tıkanması sonucu bitkilerin veya balıkların yaşamının tehlikeye girmesi.
- Balığı beslemek için kullanılacak yemin özenle seçilmesi.
- Suyun PH ve EC değerlerinin belirli değerlerde tutulması gerekmelidir.
Bu yazımızda sizlere akuaponik sistemler nedir ve akuponik sistemler nasıl çalışırı anlattım. Diğer yazımızda görüşmek üzere.
İlgili Video: