Bu yazıda sizlere Thomas Edison ile Nikola Tesla arasında gerçekleşen akım savaşları hakkında bilgi vereceğim. 1870 yılında Edison Akkor lambaları üzerinde çalışmaları devam etmektedir ve Amerika’da elektrik alanında büyük bir ilerleme kaydedildi. Edison düzenini DC üzerine kurduğu için şehrin her yerinde elektrik telleri sarkmakta hatta bazı bölgelerde güneşi bile engellemektedir. Tellerden çıkan kıvılcımları merak eden çocuklar oynarken ölümle sonuçlanıyordu. Bütün bu olanlara rağmen zengin insanlar hala evlerine elektrik çekmek için yarış halindeydiler.
Bu dönemlerde Amerika’ya yeni taşınmış olan Tesla Edison’a bir mektup şu şekildedir “Dünyada iki büyük adam tanıyorum Bay Thomas Edison biri sizsiniz diğeri de bu mektubu size getiren Sırp çocuk.” Edison bu garip referans mektubuna karşılıksız kalamadı ve Tesla’yı yanına mühendisi olarak ve 50 bin dolar karşılığında DC jeneratörlerinin bakımı ve tamirini yapması için alır. Tesla Edison’a AC hakkında ki düşüncelerini anlatır ancak Edison Tesla’nın fikirlerine kulak asmaz ve hatta zaman kaybı olduğunu söylerdi.
İcadını geliştirmesi için paraya ihtiyacı olan Tesla Edison’un yanında kalarak işlerini yapar. Jeneratörlerini eskisinden daha iyi duruma getirir. Mükafatı olan 50 bin dolarını istemek için Edison’un yanına gittiğinde ise hepimizin bildiği “Sende hiç Amerikan esprisinden anlamıyormuşsun Tesla.” cevabını alır. Tesla direk istifasını vererek Edison’un yanından ayrılır. Artık akım savaşılarının temelleri atılmış oldu.
Akım Savaşları
Edison’un yanından ayrılan Tesla için çok zor bir dönem başlamıştır. Hayatının en karanlık 1 yılını geçirmiştir. NewYork’ta 1 yıl elektrik kabloları için çukur kazarak geçimini sağlamıştır. O sıralarda yine bir öğlen yemeğinde ustasıyla sohbet ederken ustasına hayallerini ve fikirlerinden bahsetmiş. Bunun üzerine ustası bir tanıdığı olduğunu ve onunla görüştüreceğini söylemiş. Usta, yakınına Tesla’nın fikirlerinden ve yapabileceklerinden bahsetmiş şirket direk Tesla ile anlaşmaya varmış ve Tesla’yı ekibine katmış Tesla bu firmada Acile çalışan motorunu geliştirmiş.
Profesör W.A. Anthony yeni alternatif akım sistemini denedi ve Nikola Tesla’nın senkron motorunun en iyi doğru akım motoruna eşit yeterlikte olduğunu açıkladı. Kısa bir süre sonra başka bir yatırımcı Tesla’nın hayalindeki AC motor düşüncesine yatırım yapmak ister. Tesla çok geçmeden motorunu üretimini tamamlar ve tam istediği gibi çalıştırır. Şimdi sırada sadece AC yi topluma kabul ettirmek vardı.
Westinghouse firmasını kurucusu ve girişimci olan George Westinghouse bir süredir AC ile ilgileniyordu. Avrupa’da bu konu ile ilgili olan biten herşeyden haberdar olmak istiyordu. Bir süre sonra Nikola Tesla adında bu mucidi ve planlarını buldu. Westinghouse Tesla’yı laboratuvarını ziyaret etti. Projelerine yaptıklarına hayran kaldı ve ona bir teklifte bulundu.
Westinghouse firmasında işe başlaması için 60 bin dolar, Westinghouse firmasından yüklü miktarda hisse senedi ve 1 yıllık danışmanlık teklif etti. Nikola Tesla bu teklifi geri çevirmedi ve Westinghouse firması ile yoluna devam etti. Nikola Tesla aldığı paranın yarısı ile kendine hemen bir laboratuvar kurar.
Edison kendi kurduğu dünyanın yıkılmasını, düzenin bozulmasını izlemektense Tesla’nın icadını lekelemeyi tercih etti. Edison AC’nin tehlikelerini göstermek amacıyla propaganda gösterilere başvurmaya başlamıştı. İlk önce AC ile kedileri ve köpekleri öldürüp insanlara ne kadar tehlikeli olabileceğini gösterdi. Arkasından idam cezası olan bir mahkumu AC yi kullanarak idam cezasını çekmesini istedi ve bir düzenek hazırladı, bir sandalye bu sandalyeye Westinghousing adını verdi.
İdam mahkumunu sandalyeye oturttular kalbi durduracağına inandıkları 1000 voltu mahkuma 17sn uyguladılar ancak hala nefes aldığı görüldü bu sefer 2000 volta çıkarıldı gerilim ve tam 8 dakika boyunca uygulandı mahkumun damarları patladı ve ortam korku filmlerine andıran görüntüye büründü. İdamı izleyenler dehşet içerisinde binayı kaçarcasına terk ettiler. Şuan kullanılan elektrikli sandalyeler Thomas Edison’un eseridir.
Edison bununla yetinmeyip biraz daha büyüttü bir file uygulamak istedi. Şehrin sirkinde bulunan bir fili satın aldı ve onu da AC sistem ile öldürdü ve bunu görüntüye de almıştır.
Bütün bu olanlara rağmen Westinghouse şirketi Chicago Dünya Fuarının ışıklandırma ihalesini Edison’un elinden aldı. İhalede Edison 1milyon dolar teklif etti Westinghouse firması ise 400 bin dolar fiyat vermiştir. Aradaki bu fark Edison’un açıkgözlülüğünden değildi DC için giderler ancak karşılıyordu bu denli parayı. Bu fuarın bir önemi vardı Fuar tarihteki ilk tam aydınlatmalı fuar olacaktı.
Tabiki de ihaleyi kaybeden Edison’un morali iyice dağılmıştı ve tabi Nikola Tesla’nın kendi ampullerini kullanılmasına izin vermedi bu durumda Nikola Tesla’nın 6 ay gibi kısa süre içerisinde Edison’un hiç bir patenti ile kesişmeyen yeni bir ampul icat etmesi ve bundan yaklaşık 50bin adet üretilmesi gerekiyordu.
Başarılıda oldu Tesla 6 ay gibi kısa sürede Edison’u kendi oyununda yenmeyi ve bunu 50bin defa yüzüne çarpmayı başardı. Tesla’nın bulduğu ampul şuanda kullandığımız floresan lambadır. Bu olay Nikola Tesla için bulunmaz bir fırsattı artık AC’yi Edison’un propagandaları olmadan Dünya’ya tanıtabilecekti. 1 Mayıs 1893 yılında belediye başkanın şalteri indirmesi ile fuar alanı harika bir ışık cümbüşüne dönmüştür.
İnsanlar hayran kalmıştır. Tesla bu pozitif havanın getirdiği sevinç ile fuar alanında AC’nin zararlı olmadığını göstermiştir. Numaralar yapmış, elindeki lambaları kablosuz yakarak insanları hayrete düşürmekten de geri kalmamıştır. Akım savaşları galibi açık ara farkla Nikola Tesla ve Alternatif Akımı olmuştur.
Nikola Tesla ve Westinghouse firması bu başarının ardından Niagara şelalesinde dev bir hidroelektrik santrali kurup AC üretmek isterler ve ihaleye katılırlar. Son başarılarından sonra ihale tartışmasız Westinghouse’nin olur.
AC sistemin üstünlüğü o kadar kabul edilir oldu ki Edison’un Genaral Electric firması kurulur Edison’un bütün kızmaları ve engellerine rağmen AC sistem ile çalışan ürünler ortaya koymaya başlamıştır. Nikola Tesla akım savaşları zaferin verdiği rahatlık ile yeni projelerine yönelmiştir. Neler mi? Bir sonra ki yazımızda…