Bu bölümde, bir Simulink modelinin nasıl oluşturulacağını ve ilk simülasyonların nasıl çalışacağını öğreneceğiz. Bir Simulink modelinin geliştirilmesine başlamadan önce bilmemiz gereken MATLAB özelliklerinin kısa bir açıklamasını yapacağız. Daha sonra, Simulink geliştirme temellerini tanıtmak için basit bir model oluşturacağız; Library Browser‘ın ne olduğunu ve Model Editör‘e nasıl blok yerleştirileceğini öğreneceğiz. Son olarak, çok basit olmayan doğrusal olmayan bir sistemi uygulayan daha karmaşık bir model geliştireceğiz. Uygulamadan önce sistemi açıklayan fizik denklemlerini ayrıntılandıran teorinin küçük bir kısmı olacaktır.
MATLAB Ortamı
Simulink bağımsız bir araç veya program değildir ancak MATLAB ile birlikte kullanabilirsiniz. Simulink’te bir modeli açmanız için MATLAB’ı başlatmanız gereklidir. Simulink, geçerli çalışma klasörünü, çalışma alanını ve yolunu MATLAB’tan almaktadır. Hataları, uyarıları ve notları bildirmek için MATLAB’ın Komut Penceresini kullanır.
MATLAB’ı ilk açtığınızda, varsayılan ana pencere görünümü aşağıdaki şekildeki gibi görmelisiniz:
- Çalışma Alanı paneli (Workspace panel) ve Komut Geçmişi paneli (Command History) sağ taraftadır.
- Ortada Komut Penceresi paneli (Command Window panel) bulunur.
- Sol tarafta ise klasör içeriği (folder contents) ile geçerli klasör paneli (Current Folder panel) yer alır.
- Geçerli yol (current path) three üstünde gösterilir.
Komut Penceresi (Command Window panel)
Komut Penceresi paneli, Simulink‘in hatalarını, uyarılarını ve bilgilerin çoğunu raporlayacağı bir yerdir. Bir model için hata ayıklarken (debugging) daima burayı kontrol edin!
Komut Penceresi paneli, çalışma alanına depolanacak yeni değişkenleri bildirmemizi sağlar. Kısacası, Komut Pencere paneli, etkileşimli herhangi bir OS terminal kabuğuna benzer şekilde çalışır ve MATLAB dilinde yazılmış komutları kabul eder.
Java ile yazılmış MATLAB arayüzü sayesinde Java nesneleri oluşturabilir ve hatta kullanabilirsiniz!
Şimdi bu iki komutu girmeyi deneyin ve ne olduğunu görün:
new_string = 'hello world!'; new_number = 0.01;
Yeni oluşturulan değişkenler Çalışma Alanı (Workspace) panelinde görünür ve kullanıma hazırdır. Gerçekleştirilen her komutun, Komut Geçmişi (Command History) panelinde de saklandığı unutulmamalıdır. Daha önce girdiğiniz bir komutu yeniden çalıştırmanız gerekiyorsa, Komut Penceresi (Command Window) paneline sürükleyip bırakmanız yeterlidir.
Komut Penceresi paneli otomatik tamamlamayı destekler; Sadece bir komutun veya değişken adının ilk karakterlerini yazmanız ve Tab tuşuna basmanız yeterlidir. Visual Studio’da olduğu gibi MATLAB’da eşleşen etiketleri gösterecektir.
Çalışma Alanı (Workspace)
Çalışma alanı, oturumda oluşturduğumuz değişkenleri tutar, bunları çalışma alanı panelinden düzenlemenize ve silmenize izin verir. Simulink çalışma alanındaki değişkenleri görebilir ve bunları modelde kullanabilir. Simulink açısından, bunlar temel çalışma alanına aittir.
Çalışma alanının geçici bellekte olduğunu ve kalıcı olmadığını unutmayın; MATLAB kapatıldığı anda çalışma alanı kaybolur.
Çalışma alanını bir MATLAB dosyasına (.mat uzantılı) kaydetmek için HOME sekmesindeki Çalışma Alanını Kaydet (Save Workspace) düğmesine tıklayın. MATLAB, çalışma klasörünü varsayılan seçim olarak nerede saklamak istediğinizi soracaktır.
Çalışma Klasörü (Working Folder)
Çalışma klasörü (MATLAB‘ın ana penceresinde “Current Folder” olarak adlandırılır), şu anda MATLAB‘da açık olan klasördür ve burada bulunan tüm dosyalar MATLAB ve Simulink tarafından görülebilir. Çalışma klasörünün tam yolu, komut penceresinin, çalışma alanının ve geçerli Klasör panellerinin hemen üzerindeki adres çubuğunda gösterilir.
Bir dosya çalıştırmak için basitçe dosyayı Current Folder panelinden Command Window paneline sürükleyip bırakabilirsiniz. Bu, tüm MATLAB ve Simulink dosyaları ile çalışır.
Yol (Path)
Path değişkeni, MATLAB’ın ilk başladığında kütüphaneleri arayacağı klasörler listesidir (bu, çoğu işletim sisteminde $PATH değişkeninin nasıl kullanıldığına çok benzerdir). Bir Simulink blok setini (kullanıma hazır blokların bir kütüphanesi) kullanmanız gerekiyorsa, MATLAB’ın path’ında listelenen bir klasöre yerleştirmeniz gerekir.
HOME sekmesindeki Yolu Belirle (Set Path) simgesini tıklayarak MATLAB’ın yolunu kolayca görüntüleyebilir ve düzenleyebilirsiniz. MATLAB’ın yolunda bulunan her klasörü listeleyen ve size diğer klasörleri ekleme ve göründüğü sırayı değiştirme seçeneği sunan yeni bir pencere belirecektir.
Gösterim sırası önemlidir; Yol değişkeninde listelenen iki veya daha fazla klasörde aynı ada sahip bir dosya varsa, MATLAB arama yolunun en yakınında bulunan klasörünü kullanır.
Yol değişkeninin saklandığı tam dosya, MATLAB yükleme klasörünüzde (genellikle $MATLABROOT/toolbox/local) olarak bulunan pathdef.m komut dosyasıdır.
MATLAB‘ı nereye kurduğunuzu hatırlamıyorsanız, komut penceresinden matlabroot komutunu girin.
Yola (path) çok fazla klasör eklediyseniz ve bir şeyler yanlış gidiyorsa, restoredefaultpath komutu ile varsayılan yolu geri yükleyebilirsiniz.
MATLAB ortamı hakkında bilmeniz gereken tek şey bunlardan ibarettir. Unutmayın ki Simulink her şeyi MATLAB‘dan okuyor. Düzenli olarak dosyaları oluşturursanız bir sorun yaşamayacaksınız. Bir sonraki dersimizde simulink’e giriş yapacağız.
Bir sonraki makalemizde seyir kontrol modellemesi oluşturacağız.
Kaynak: Getting Started with Simulink By Luca Zamboni