Merhaba arkadaşlar bu yazımda uzaydan ve uzay hakkındaki sicim teorisinden bahsedeceğim umarım okurken zevk alırsınız. Öncelikle bu yazıya göz atmanızda fayda var; sicim teorisi nedir?
Uzay terimi gök bilimde kullanılan bir terimdir ve evrendeki her şeyi içinde barındıran, mekan varlığına imkan veren, sonsuz büyüklükte olduğu düşünülen alandır. Uzay aslında her şeyin içinde olduğu sonsuz alandır. İçerisinde maddeler vardır. Bu maddelere genel olarak evren denir. Evren ise sınırlıdır ve tahmini 10 üzeri 88 atomdan meydana gelen bu uzayda yer alan maddelerdir. Uzay sonsuz, evren ise sonsuz değildir. Yani bir harita çıkarıp bir nokta koyup “Bu nokta evren diğer tüm boşluk uzay” dersek yanlış olmayacaktır.
Peki başka evrenler var mı? Bu konuda bir kesinlik yok ama birkaç adet teori (tek evren, 125 evren, tüm ihtimaller evreni) var. Biz tüm ihtimallerin her birinin evren olduğunu kabul eden modelden bahsedeceğiz. Bu modelde bizim yaşadığımız evren bir ihtimaldir. Yani olabilecek tüm ihtimallerden biridir. Kendim için konuşursan benim adım Mustafa. Ama İsmail, Ahmet, Hüseyin, … ihtimalleri de var. Adımın ilk konulduğu anda bu isimlerden biri de verilebilirdi. İşte aslında bana o isimler de verildi. Her bir ihtimal bir evrendir. Yani benim adımın İsmail olduğu bir evren de var, Hüseyin olduğu bir evren de var… Hatta aklınıza gelebilecek her türlü anlamlı yada anlamsız her şey adım olabileceği için her biri ayrı evrende mevcut.
Peki uzay da belki her evren için ayrı ayrı vardır belki her evren için tektir diye bir soru takıldı aklınıza değil mi? Sormakta haklısınız. Bu sorunun cevabını da sicim teorisi veriyor bizlere. Sicim teorisi evrenin bildiğimiz boyutlarının yanına yeni boyutlar ekler ve uzayda her varlığın sicim adında titreşen küçük varlıklardan meydana geldiğini söyler. Yani protonlar, elektronlar, nötronları oluşturan kuarkları da sicimlerin oluşturduğunu ve sicimlere göre bu kuarkın tipinin belirlendiğini söyler. Belirlerken sicimin titreşim frekansı etkili olur ve bu frekans kuarkı up, down, … gibi tiplere çevirir. Uzaya yeni boyutlar da katar demiştik. Bildiğimiz boyutlar en, boy, yükseklik ve zamandı ve 6 yeni boyut daha geldi. Tümü birlikte 6 boyutlu bir uzaydayız.
Peki sicim teorisi bunu neye dayanarak söylüyor? Sicim teorisi bunu ilk boyutla başlayarak söylüyor ve diyor ki ilk boyut en bir sayı doğrusu olarak düşünülebilir. Kendi tek boyutlu uzayında bu doğruyu bükemeyiz ama 2 boyutlu bir uzayda bu sayı doğrusunu bükebiliriz. Yani 2 boyutlu bir uzay olarak kağıt kullanın bir çizgi çizmeye başlayın ve bu çizgiyi başladığınız veya başka bir noktadan kendisine kestirin. Sayı doğrusu kendisini kesti ve böylece tek boyutlu uzay, 2 boyutlu uzayda bir noktada iki anı kesişmiş oldu. bunu bir kağıt için düşünürsek bu kağıdı kendi uzayında bükemeyiz ama 3 boyutlu bir uzayda bükebiliriz kendi üstüne katlayarak. Bildiğimiz uzayda zaman ve mekan büküldüğüne göre bu da şunu gösterir : zamanın üzerinde bir 5. boyut vardır. Sicim bu boyutu ihtimaller olarak niteliyor. Yukarıda bahsetmiştik ya hani “adımın ismail, Ahmet, Hüseyin olma olasılığı” diye işte o. Bu da uzayın 5. boyutu oluyor. diğer 5 boyuta da başka bir yazıda değineceğim arkadaşlar şimdilik hoşçakalın :)