Mimarlık , insanların barınma ihtiyacını gidermek için sivil yapılar tasarlayan bir sanat dalıdır. Fakat her tasarım mimarî olmaz. Bir binanın sanatsal açıdan mimarî ürün kabul edilebilmesi için altın oran adı verilen matematiksel simetrinin yapının bütününde uygulanması zarurîdir.
Mimarlık nedir? Mimarlığın öznesi insandır. Daha sağlıklı, daha konforlu, daha iyi şartlarda yaşamak için mimarlar, çevreyi, kültürleri, tarihi ve mekanları incelerler. Elde ettiği bilgiler ışığında yeni yapılar, yapı çevreleri tasarlar, inşaat sürecini yönlendirirler. İnsanlık tarihi dikkate alındığında barınma en temel ihtiyaçların başında gelir. Bu bakışla mimarlık aslında Dünya’nın en eski mesleklerinden biri sayılabilir.
Yaşadığımız konutlardan alışveriş merkezlerine, okullardan hastahanelere, ibadet merkezlerinden kamu yapılarına kadar yapılar ve çevreleri mimarlığın çalışma alanı içerisinde bulunmaktadır. Genel olarak mimarlığın sadece yapıların dış yüzeyleriyle ilgilendiklerine dair bir yanılgı bulunmaktadır. Mimarlık aslında yapıların dış yüzeyleriyle ilgilenmekten çok içinde ürettikleri boşluklarla ilgilidir. Mimarlar ve mimarlık insanlar için daha konforlu, daha sağlıklı yaşam boşlukları üretirler. Kullanışlılık, kalıcılık, güzellik ve özgünlük mimarların en temel değerleridir.
Mimar Kime Denir
Mimar ise, gerek sivil gerekse dinî mimarî yapıları inşa eden sanatçıdır. Mimarlık sanatının toplumdan topluma farklılık gösteren özgün dokusu vardır. Sözgelimi; Türkiye’de 7 coğrafî bölge vardır ve bu bölgelerin mimarî anlayışları ele alındığında farklı tasarımların ortaya konduğu görülebilir. Örnekle pekiştirmek gerekirse; Güneydoğu Anadolu’da sıcaklık derecesinin yüksek seyretmesiyle taş, mimarî oluşumun inşa malzemesidir. Buna karşın İç Anadolu’da ise tuğla ve tuğlanın stirilize hâli kerpiç, yapıların inşa malzemesidir. Yine Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinde ise nem oranının yüksek olmasının bir sonucu olarak ahşap malzeme inşa unsuru olarak kullanılmaktadır.
Mimarînin geçmişi çok eskiye dayanmaktadır. Henüz yazının icadından önceki prototip yapılarda da mimarlık anlayışının varlığı görülür. Hazırlık kültürleri olarak Anav, Afanasyevo, Andronovo kültürlerini ele aldığımızda ilkel kulübe yapılarının aynı zamanda ilkel mimarlık anlayışı olduğunu da belirtebiliriz. Dönemin ilkel insanları barınma gibi temel ihtiyaçları başta olmak üzere sanat yapmak için de farklı kulübe inşa etmişlerdir. Sadece barınma amaçlı yapmadıklarının en somut göstergesi olarak mezarlarının çevresini oval olarak tasarlamalarıdır. Bu anlayış da gösterir ki salt mezar inşa etme çabasında olmadıkları görülür. Makalede ele alınan mimarlık sanatının zaman zaman değişik kültürlerin etkisiyle değişime uğramış üslûp anlayışları vardır.
Mimarlık üslûplarından birkaç tanesini şöyle açıklayabiliriz.
Mimarlık sanatının üslûbunu sanatçılar belirler. Her sanat dalında olduğu gibi bu sanat dalında da öncelikle yerel özellikler kullanılarak yerli mimarlık üslûbu doğmuştur. Bu üslûpta yerel bölgelerin iklimiyle şekillenen mimarî yapının ortaya konması bu üslûbun somut göstergesidir. Bunun aksine; Batılılaşma sürecinin yaşanmasıyla mimarîde barok ve rokoka adında yeni üslûplar doğmuştur.
Barokun ve rokokonun özetini aktarırsak; kıvrık dallar, vazoların içinden çıkan devasa çiçek motifleri saray gibi yapılarda karşımıza çıkmıştır. Sonuç olarak mimarlık sanatında durağanlık değil ilerleme söz konusudur. Ayrıca etkileşim de kaçınılmaz bir olgudur.
İç mimarlık hakkında bilgi almak için linkte tıklayınız.