Gaz türbinli motorların geliştirilmesi havacılığın en büyük devrimi oldu. Pistonlu motorların yüksek hızlar için elverişsiz ve yetersizdi. Motorun hacmini artırılarak güç artırıldı fakat bu savaş makinalarına yeterli güçte değildi. Motor hacmini artırmak belli bir yere kadar işe yarasa da bir yerden sonra tıkanacak bir yöntemdi. Devasa hacimlerde motorları üretmek, bunları uçaklara takmak gibi seçenekler kullanılamazdı.
1913 yılında René Lorin ile başlayıp, 1930’da Frank Whittle ile devam eden gaz türbinli motor serüvenin havacılıkta bir devrim yaratacağı, jet uçak kavramının ortaya çıkacağı öngörülebilir miydi?
Elbette teknoloji adım adım ilerleyecek, üzerine eklene eklene geliştirilecek. Her teknoloji gibi motor teknolojisi içinde gelişim öngörüleri açıktı. İlk prototip ortaya çıktıktan sonra gelişim durmadı. Biraz daha zamanı hızlandırıp günümüze yaklaştırarak söyleyebilirim ki; Rolls Royce, General Electric, Pratt Withney gibi dev şirketler jet motorlarındaki devrimi üst kademelere taşıdılar, taşıyorlar. Ne sebeple böyle diyorum?
Üstlerde de bahsettiğimiz gibi teknoloji daima ilerleyen bir süreç. Askeri uçaklar, İHA’lar gibi diğer yazılarımda arada değindiğim bir düşündüğüm tekrardan hatırlatmak istiyorum. Modern teknolojiler, sivil hayatta kullanımı normal hale gelen, fütürist düşünceler oluşturmayan bir nevi olgu haline gelmiş teknolojilerin öncelik olarak askeri alanlarda geliştirildiği ve daha sonra modern toplumda yaygınlaştığı. Bu kanıda çoğunlukla aynı düşüncelere sahip olduğumuzu tahmin ediyorum.
Sizlere 5. nesil savaş uçakları serisi adı altında öncelikle 5. Nesil jetlerin özelliklerinden, nesil farkını yaratan asıl noktalardan bahsedecek ve gelişimin nereye doğru gittiği üzerine bir dizin oluşturacağım.
Dizin sonunda 6. Nesil ile ilgili bir derleme yazmayı da planlamaktayım.
Öncelikle günümüzde faal olarak çoğu ülkenin hava kuvvetlerinde kullanılan başlıca uçakların nesillerini belirtelim ve bu uçaklarla 5. Nesil arasındaki farklardan 5. Nesillerin özellerini anlatalım.
Başlıca 4. nesil savaş uçakları F-16 ve F-18 uçaklarıdır. Eurofighter Typhoon, Rafale, SU-35, F-15 Eagle 4.5 nesil sınıfına girmektedir. Bu uçakların 5. nesiller ile arasındaki en büyük farkı hız oluşturur.
4. Nesil bir uçak genellikle afterburner yani ardyanma kullanmadan süpersonik hıza erişemez. Radarda görünmezlik sağlayamaz.
5. Nesil özelliklerine giriş yapmadan önce; Radar ile bilgi sahibi olmak , F-16, F-22 ve F-35 ile ilgili karşılaştırmaları incelemek isteyenler için:
- Radar nedir ve nasıl çalışır
- Savaş jetleri serisi F16 Fighting Falcon
- Lockheed Martin F-22 Raptor – Hayalet Uçak
- F-35 Lighting II ile F-16 ve F-22’nin Karşılaştırması
Ülkemizin milli muharip uçak konsepti olarak TAI tarafından geliştirilen TF-X uçağımız, 5. nesil bir jettir. Yerli Savaş Uçağı Projesi TF-X yazısından TF-X’in gelişim sürecini ve detaylarını öğrenebilirsiniz. (Yakında en yeni gelişmeler ile güncelleyeceğim.)
5. Nesil Bir Jet Neler Sunar? Özellikleri Nelerdir?
Gizlilik… Askeri harekatların gereksinimlerinin en başında yer alan özellik. Eğer düşman sizin fark etmeden ona saldırırsanız, üstünlüğü elinize geçirirsiniz. Jet uçaklarının gelişiminde de üzerine yoğunlaşılan en önemli özelliklerden biri de gizlilik. Havacılık adıyla radar izi.
5. nesil jetler, stealth aircraft; hayalet uçak özelliklerine sahiptir. Bir uçağı radar da bir uçaktan farklı olarak olabildiğince küçük ize sahip getirecek fiziksel özellikler barındırırlar. Rijit, keskin hatlardan ziyade daha eliptik, radar sinyalleri yansıtmaya elverişli gövde yapılarına sahiptirler. Radar sinyalleri emen RAM boyalarıyla boyanırlar.
Super Cruise
Supercruise motorlar, afterburner kullanmadan süpersonik hızlara erişebilme kabiliyetine sahip olmak 5. Nesil jetlerde bulunan temel özelliklerinden bir diğeridir. 4. Nesil jetlerde bu hızlarla afterburnerla erişmek yakıt sarfiyatının yüksek miktarlarda olmasına neden olacağı gibi kısa süreli olacaktır. Hava üstünlüğü sağlamak için super cruise önemli bir etkendir, ayrıca F-35 ve F-22 uçaklarında bulunan nozzle yönlendirme ile üstün manevra yeteneklerine de sahiptirler.
5. Nesil jetlerin bir diğer başlıca önemli noktalarından biri radar izi ile bağlantılı olarak, silah sistemlerini gövde içerisinde barındırmaları gerektiğidir. Radar sinyallerinin mümkün olduğunca farklı yönlere yansıtmak için silahları ve yakıt tankı gibi parçaları gövde içinde saklamak gereklidir. Gövde içinde barındırılacak bu sistemler dolayısıyla bu jetlerin daha büyük olmasına sebep olmuştur.
Görsellerinde sırayla göreceğiniz Sukhoi T-50, J-20, J-31 ile dizine devam edeceğim. İyi okumalar…
